Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014529
">
<
pb
pagenum
="
679
"
xlink:href
="
016/01/326.jpg
"/>
putat, & in quibus digreditur, quæ tam mul
<
lb
/>
ta ſunt, omittam Similiter quæ pauci ſunt
<
lb
/>
momenti, quæque alieno nomine ſcripta
<
lb
/>
ſunt, nec a me vel iudicio, vel ratione com
<
lb
/>
probata, illa enim ad autorem pertinent, &
<
lb
/>
cuique inter eos liberum erit iudicium fa
<
lb
/>
cere: & quæ ab illo non conſtanter oppu
<
lb
/>
gnantur ( quorſum enim in tanta temporis
<
lb
/>
anguſtia nouos hoſtes adiungere) prætermit
<
lb
/>
tam. </
s
>
<
s
id
="
s.014530
">Itaque his omnibus & iure meritò re
<
lb
/>
lictis, quæ vel ad me non ſpectant, vel ad
<
lb
/>
rem tractatam, vel ſimili exemplo iam ſe
<
lb
/>
mel confutata ſunt, vel quæ alieni ſunt fo
<
lb
/>
ri, vel vt quibus redarguendis plus eſſet ſum
<
lb
/>
ptus, quàm vtilitatis lectori, tantam farra
<
lb
/>
ginem rerum & verborum, paucis paginis
<
lb
/>
ſic bene comprehenſurum ſpero, vt nihil
<
lb
/>
penitus, in quo ſuſpicio erroris etiam apud
<
lb
/>
illum, ſi paulò conſultius ( non vt libros
<
lb
/>
antea ipſos velut mus ſuper farinam
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
rima
<
lb
/>
ri velit, relinquatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014531
">Sic igitur incipie
<
lb
/>
mus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014532
">1 Hac in parte neſcio quid magis demi
<
lb
/>
rer, an ſtuporem, an liuorem, an ineptiam
<
lb
/>
deducit me ad Subtilitatis interpretationem
<
lb
/>
ex Cicerone, cùm ego non de verbo li
<
lb
/>
brum faciam, ſed de ſignificato, quòd ego
<
lb
/>
ex primo hoc nomine tanquam proximiore
<
lb
/>
huic multò
<
expan
abbr
="
qã
">qam</
expan
>
ſua intelligibilitas, qua ho
<
lb
/>
mo Latiniſſimus, ac Ciceronianus pro in
<
lb
/>
telligentia vtitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014533
">Et tamen in peculiari
<
lb
/>
verbo licet, & facilè eſt circumſcribere, ſen
<
lb
/>
ſum illum in ſubiecto totius artis non licet:
<
lb
/>
propterea declaraui quid intelligi vellem,
<
lb
/>
ſatis gnarus conceptui meo deeſſe exquiſi
<
lb
/>
tiſſimum nomen: an ergo decebat me totam
<
lb
/>
vnam tractationem mutare propter vnius
<
lb
/>
verbi interpretationem Ciceronianam, &
<
lb
/>
accommodare me dictioni? </
s
>
<
s
id
="
s.014534
">an potius dictio
<
lb
/>
nem ſignificato tantus ſapiens viderit? </
s
>
<
s
id
="
s.014535
">Et
<
lb
/>
enim parum videtur hic aſſuetus lectioni
<
lb
/>
Galeni, qui toties clamitat non debere nos
<
lb
/>
de verbis litigare, modò de re conſtet. </
s
>
<
s
id
="
s.014536
">Et
<
lb
/>
ſuus Petrus Mantuanus, cuius ſe diſcipu
<
lb
/>
lum gloriatur, nonne in ſcriptis reliquit,
<
lb
/>
optare ſe vt vna eſſet tantùm lingua mater
<
lb
/>
na, & vt omnia vno verbo poſſent expli
<
lb
/>
cari. </
s
>
<
s
id
="
s.014537
">At hic vult res, & conceptus etiam
<
lb
/>
in ſubiecto totius libri ſeruire nominibus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014538
">Et vt ob inopiam nominis cogamur totam
<
lb
/>
tractationem mutare ac confundere, vel ab
<
lb
/>
ea penitùs abſtinere. </
s
>
<
s
id
="
s.014539
">Ob hoc igitur tantam
<
lb
/>
rhapſodiam congerit. </
s
>
<
s
id
="
s.014540
">Vtrum autem ſubtili
<
lb
/>
tati ſic intellectæ vnus conceptus reſpon
<
lb
/>
deat? </
s
>
<
s
id
="
s.014541
">dico quòd ſic, nec eſt purè homony
<
lb
/>
mum, ſed potius paronymum, velut ens,
<
lb
/>
de quo conſtat eſſe ſcientiam ſupernatura
<
lb
/>
lem. </
s
>
<
s
id
="
s.014542
">Sed hæc longiuſculè, vt intelligant ho
<
lb
/>
mines, & qualitatem ingenij illius, & fun
<
lb
/>
damenta quibus innititur. </
s
>
<
s
id
="
s.014543
">In poſterum ita
<
lb
/>
conſulam breuitati, vt tamen apud eum,
<
lb
/>
qui talia curat, nihil deſit, modò in eo non
<
lb
/>
deſideretur diligentia, quam exhibere de
<
lb
/>
bet quicumque tam cupidus eſt huius expe
<
lb
/>
rientiæ. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014544
">2 De ordine ſum ſecutus Genium ſiue
<
lb
/>
ſomnium, atque is optimus eſt, vt in ſecun
<
lb
/>
da editione docuimus. </
s
>
<
s
id
="
s.014545
">Criminari autem
<
lb
/>
ordinem cuique licet, nec expoſitoribus,
<
lb
/>
Ariſtotelis vllus communiter placuit. </
s
>
<
s
id
="
s.014546
">Hic
<
lb
/>
campus eſt, qui ſibi placet, quoniam in eo
<
lb
/>
optimè ſe poteſt exercere: at ſi facilitatem
<
lb
/>
doctrinæ exigimus, nullus eſt aptior. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014547
">Demiror quòd nolit à nobis notiſſimis
<
lb
/>
inchoare, ſed vbi diſpar ratio non ſit, &
<
lb
/>
vbi paruum diſcrimen notionis à prioribus:
<
lb
/>
itaque ab elementis non miſtis. </
s
>
<
s
id
="
s.014548
">Species pu
<
lb
/>
tat eſſe mentis notiones, cùm ſint ea quæ
<
lb
/>
falsò nobis apparent: imagines quas bar
<
lb
/>
bari imaginationes, ita in ipſa Latini no
<
lb
/>
minis interpretatione decipitur vir, qui ni
<
lb
/>
hil aliud profitetur, exinde tot commenta
<
lb
/>
molitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014549
">Deum eſſe cauſam, vt formam, fatentur:
<
lb
/>
mundum efficere plurimi negant, quoniam
<
lb
/>
ſemper efficeret. </
s
>
<
s
id
="
s.014550
">Sed hæc in libris de Ar
<
lb
/>
canis æternitatis, quæ hîc non dicun
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.014551
">Sed homo acutus etiam proœmia in
<
lb
/>
ſectatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014552
">4 Simili lapſu, ſed longè fœdiore prola
<
lb
/>
bitur, dum intelligit finiri materiam, id eſt,
<
lb
/>
interire rurſus ( vacuo aucto
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
cùm exiſti
<
lb
/>
met illud eſſe debere, cùm non intelligat
<
lb
/>
Geometram ſupponere latus minori angulo
<
lb
/>
ſuppoſitum eſſe æquale, aut maius ſuppoſi
<
lb
/>
to maiori: atque ita ex hoc deducit ad id,
<
lb
/>
vt fateamur partem toto eſſe maiorem: ſic
<
lb
/>
& nos. </
s
>
<
s
id
="
s.014553
">Syllogiſmus igitur poſtquam illum
<
lb
/>
docere planè vt puerum cogor, ſic conſtat:
<
lb
/>
Si vacuum eſt, augeri conſtat in immen
<
lb
/>
ſum: igitur materia, quæ æterna eſt, finiri
<
lb
/>
etiam poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014554
">Conſequentia ſecunda eſt cla
<
lb
/>
ra, nam vbi vacuum eſt, materia eſſe non
<
lb
/>
poteſt: ſi igitur quod ſequitur, impoſſi
<
lb
/>
bile eſt, igitur & aſſumptum quod eſt, Va
<
lb
/>
cuum eſt: at dices, non ſtatim ſequitur, Va
<
lb
/>
cuum eſt, igitur in immenſum poteſt auge
<
lb
/>
ri: nam homines ſunt, nec tamen augentur
<
lb
/>
in immenſum, & aër, & alia: hoc erat, cir
<
lb
/>
ca quòd iuſtus dubitare poterat. </
s
>
<
s
id
="
s.014555
">Sed eſt al
<
lb
/>
tius vt video, quàm vt ipſe, etiamſi vellet
<
lb
/>
(nam plura contradicendi ſtudio, & accu
<
lb
/>
ſandi etiam, facilia non aſſequitur ( intelli
<
lb
/>
gere, vel deducere poſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.014556
">Sic autem ſe ha
<
lb
/>
bet: Si vacuum admittatur, cùm nullum ha
<
lb
/>
beat contrarium, nihil repugnat totum lo
<
lb
/>
cum ſublunarem illud occupare, quia repu
<
lb
/>
gnantiam non continet in ſe, ergo æterni
<
lb
/>
tas materiæ non eſſet neceſſaria, ſed fortui
<
lb
/>
ta, quod eſſe non poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014557
">Nec propter hoc
<
lb
/>
dico, quòd vacuum poſſit occupare conca
<
lb
/>
uum lunæ: hoc enim aliud longè eſt ab eo,
<
lb
/>
quòd materia non ſit neceſſaria, quia vacuo
<
lb
/>
nihil repugnat vt augeatur in immenſum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014558
">Ita non æternitas materiæ, ſed neceſſitas
<
lb
/>
illius tollitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014559
">Sed tamen hac ſublata, etiam
<
lb
/>
tollitur æternitas ipſa: quia ( vt dixi
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
omne
<
lb
/>
æternum eſt neceſſarium. </
s
>
<
s
id
="
s.014560
">In illis ergo paucis
<
lb
/>
verbis continebantur tria enthymemata, &
<
lb
/>
ideò poteſtate tres ſyllogiſmi concludentes
<
lb
/>
propoſitum. </
s
>
<
s
id
="
s.014561
">Sed hæc (vt dici ſolet) non ſunt
<
lb
/>
pro dentibus ſuis. </
s
>
<
s
id
="
s.014562
">Et huiuſmodi eſt totum
<
lb
/>
opus hoc de Subtilitate, & libri de Varieta
<
lb
/>
te rerum: ideò conſultiùs feciſſet, ſi ab hac
<
lb
/>
prouincia abſtinuiſſet, nec ſemetipſum de
<
lb
/>
turpaſſet: ſufficiat autem, lectores ſemel de
<
lb
/>
hoc admonuiſſe. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014563
">6 Vellicat
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
: at ſi dico, homo ad omnia </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>