Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of handwritten notes
<
1 - 4
[out of range]
>
<
1 - 4
[out of range]
>
page
|<
<
(275)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
275
"
file
="
0327
"
n
="
327
"
rhead
="
SUPPLEMENTA, §. II.
"/>
& </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ipſa, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">noſtri ſenſus, quam nos non ſentiremus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ad prio-
<
lb
/>
rem reſtituta locum ad priori æqualem, vel ſimilem ſtatum
<
lb
/>
rediret. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Exigua tamen aliqua mutatio habetur omnino idcir-
<
lb
/>
co, quod vires, quæ illa materiæ puncta inter ſe nectunt,
<
lb
/>
mutata poſitione ad omnia reliquarum Mundi partium pun-
<
lb
/>
cta, non nihil immutantur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Idem autem & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">in communi
<
lb
/>
ſententia accidit. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Nullum enim corpus ſpatiolis vacat interje-
<
lb
/>
ctis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">omnis penitus compreſſionis, ac dilatationis eſt in-
<
lb
/>
capax, quæ quidem dilatatio, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">compreſſio ſaltem exigua
<
lb
/>
in omni translatione omnino habetur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Nos tamen menſuram
<
lb
/>
illam pro eadem habemus, cum, ut monui, nullam mutatio-
<
lb
/>
nem ſentiamus.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">22. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Ex his omnibus conſequitur, nos abſolutas diſtantias nec
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0327-01
"
xlink:href
="
note-0327-01a
"
xml:space
="
preserve
">Concluſio: diſ-
<
lb
/>
crimen vulgi a
<
lb
/>
Philoſophis in
<
lb
/>
judicando.</
note
>
immediate cognoſcere omnino poſſe, nec per terminum com-
<
lb
/>
munem inter ſe comparare, ſed æſtimare magnitudines ab ideis,
<
lb
/>
per quas eas cognoſcimus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">menſuras habere pro communi-
<
lb
/>
bus terminis, in quibus nullam mutationem factam eſſe vul-
<
lb
/>
gus cenſet. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Philoſophi autem mutationem quidem debent
<
lb
/>
agnoſcere, ſed cum nullam violatæ notabili mutatione æqua-
<
lb
/>
litatis cauſam agnoſcant, mutationem ipſam pro æqualiter fa-
<
lb
/>
cta habent.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Porro licet, ubi puncta materiæ locum mutant, ut in
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0327-02
"
xlink:href
="
note-0327-02a
"
xml:space
="
preserve
">Licet transla-
<
lb
/>
ta decempeda,
<
lb
/>
mutentur mo-
<
lb
/>
di, qui inter-
<
lb
/>
valli relatio-
<
lb
/>
nem conſtitu-
<
lb
/>
unt; tamen in-
<
lb
/>
tervalla æqua-
<
lb
/>
lia haberi pro
<
lb
/>
eodem ex cau-
<
lb
/>
ſis.</
note
>
decempeda translata, mutetur revera diſtantia, mutatis iis mo-
<
lb
/>
dis realibus, quæ ipſam conſtituunt; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">tamen ſi mutatio ita fiat,
<
lb
/>
ut poſterior illa diſtantia æqualis prorſus priori ſit, ipſam ap-
<
lb
/>
pellabimus eandem, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nihil mutatam ita, ut eorundem termi-
<
lb
/>
norum æquales diſtantiæ dicantur diſtantia eadem, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">magni-
<
lb
/>
tudo dicatur eadem, quæ per eas æquales diſtantias definitur,
<
lb
/>
ut itidem ejuſdem directionis nomine intelligantur binæ etiam
<
lb
/>
directiones parallelæ; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nec mutari diſtantiam, vel directionem
<
lb
/>
dicemus in ſequentibus, niſi diſtantiæ magnitudo, vel paralle-
<
lb
/>
liſmus mutetur.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">24. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quæ de ſpatii menſura diximus, haud difficulter ad
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0327-03
"
xlink:href
="
note-0327-03a
"
xml:space
="
preserve
">Eadem ad tem-
<
lb
/>
pus transferen-
<
lb
/>
da, ſed in eo
<
lb
/>
etiam vulgo no-
<
lb
/>
tum eſſe, inter-
<
lb
/>
vallum tempo-
<
lb
/>
rarium non poſ-
<
lb
/>
ſe transferri i-
<
lb
/>
dem pro com-
<
lb
/>
paratione duo-
<
lb
/>
rum: errari ab
<
lb
/>
eo circa ſpa-
<
lb
/>
tium.</
note
>
tempus transferentur, in quo itidem nullam habemus certam,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">conſtantem menſuram. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Deſumimus a motu illam, quam
<
lb
/>
poſſumus, ſed nullum habemus motum prorſus æquabilem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Multa, quæ huc pertinent, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">quæ ad idearum ipſarum natu-
<
lb
/>
ram, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſucceſſionem ſpectant, diximus in notis. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Unum hic
<
lb
/>
addo, in menſura temporis, ne vulgus quidem cenſere ab uno
<
lb
/>
tempore ad aliud tempus eandem temporis menſuram trans-
<
lb
/>
ferri. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Videt aliam eſſe, ſed æqualem ſupponit ob motum
<
lb
/>
ſuppoſitum æqualem. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">In menſura locali æque in mea ſenten-
<
lb
/>
tia, ac in menſura temporaria impoſſibile eſt certam longitu-
<
lb
/>
dinem, ut certam durationem e ſua ſede abducere in alterius
<
lb
/>
ſedem, ut binorum comparatio habeatur per tertium. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Utro-
<
lb
/>
bique alia longitudo, ut alia duratio ſubſtituitur, quæ prio-
<
lb
/>
ri illi æqualis cenſetur, nimirum nova realia punctorum
<
lb
/>
ejusdem decempedæ loca novam diſtantiam conſtituentia, </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>