331317DE TUBIS CAPILLARIBU SVITREIS.
pillarium a regulis Hydroſtaticis hucuſque apud Geometras repe-
riundis! hi enim conſiderare modo ſolent preſſiones fluidorum a
gravitate pendentes, indeque oriundas altitudines fluidorum in Tu-
bis, nequaquam attendentes ad attractionem, quam fluida in Tu-
bos, & hi viciſſim in fluida exercent: hinc Theoreticam doctri-
nam quidem veram, congruamque ſuæ hypotheſi dederunt, nequa-
quam tamen veram in praxi, quia in hac attractionis ſimul ratio
habenda eſt: Quo Tubus eſt amplior, eo minus ſuperficiei ratione
internæ capacitatis acquirit, atque ideo etiam minorem attractio-
nis effectum edere poteſt, quam Tubus anguſtior, quamobrem Le-
ges Hydroſtaticæ, hucuſque tradit@¦ a Geometris, magis conveniunt
Tubis amplis, quam anguſtis, imo in ampliſſimis vix abludunt ab
effectibus, quæ cauſa eſt ut pro veris abſolutiſque habitæ fuerint;
quod erroneum; nam attractionis ratio ſimul habenda legibusque
vulgaribus addenda, antequam Lex abſolute vera & experientiæ
congrua deprehendetur: Geometræ enim detur Tubus vitreus u-
trimque apertus, rectus, cylindricus; detur liquor, rogo ut deter-
minet altitudinem Fluidi ingreſſuri Tubum, quem perpendiculari-
ter ad horizontem Fluido immerget. Si tantum preſſiones fluidi
conſideret, demonſtrabit ſuperficiem ejus in vaſe & in Tubo fore
ad libellam; fiat Experimentum, id non reſpondebit demonſtratio-
ni, ſed altius adſcendet libellâ fluidum, niſi fuerit Mercurius,
qui humilior manet, an ergo demonſtratio Geometrica falſa eſt?
non, ſed non fuit completa, quippe demonſtrationi addenda erat
vis attrahens Tubi & liquoris, qua additâ capiatur Experimentum,
& reſpondebit calculo quam accuratiſſime. Quadrat hercle
hic egregie ſapientis Fontenellii monitum in L’Hiſt. de L’Acad.
Roy. A°. 1723. „ Si demonſtrandum foret, quantum Phyſica ſæpe
” differt â Geometria, quantum realis executio rerum diſtat ab
” eo, quod Geometra ope ſui calculi exſpectaſſet, nihil accomoda-
” tius foret quam hoc objectum, de quo agimus: Quod non prove-
” nit, quia Geometria non ubivis obtinet ſine ulla exceptione, ſed
” eſt Phyſica plerumque valde compoſita, noſtrorumque ratiocinio-
” rum fundamenta ſunt nimis ſimplicia ad accurate eos effectus
” aſſequendos, qui in natura fiunt.
riundis! hi enim conſiderare modo ſolent preſſiones fluidorum a
gravitate pendentes, indeque oriundas altitudines fluidorum in Tu-
bis, nequaquam attendentes ad attractionem, quam fluida in Tu-
bos, & hi viciſſim in fluida exercent: hinc Theoreticam doctri-
nam quidem veram, congruamque ſuæ hypotheſi dederunt, nequa-
quam tamen veram in praxi, quia in hac attractionis ſimul ratio
habenda eſt: Quo Tubus eſt amplior, eo minus ſuperficiei ratione
internæ capacitatis acquirit, atque ideo etiam minorem attractio-
nis effectum edere poteſt, quam Tubus anguſtior, quamobrem Le-
ges Hydroſtaticæ, hucuſque tradit@¦ a Geometris, magis conveniunt
Tubis amplis, quam anguſtis, imo in ampliſſimis vix abludunt ab
effectibus, quæ cauſa eſt ut pro veris abſolutiſque habitæ fuerint;
quod erroneum; nam attractionis ratio ſimul habenda legibusque
vulgaribus addenda, antequam Lex abſolute vera & experientiæ
congrua deprehendetur: Geometræ enim detur Tubus vitreus u-
trimque apertus, rectus, cylindricus; detur liquor, rogo ut deter-
minet altitudinem Fluidi ingreſſuri Tubum, quem perpendiculari-
ter ad horizontem Fluido immerget. Si tantum preſſiones fluidi
conſideret, demonſtrabit ſuperficiem ejus in vaſe & in Tubo fore
ad libellam; fiat Experimentum, id non reſpondebit demonſtratio-
ni, ſed altius adſcendet libellâ fluidum, niſi fuerit Mercurius,
qui humilior manet, an ergo demonſtratio Geometrica falſa eſt?
non, ſed non fuit completa, quippe demonſtrationi addenda erat
vis attrahens Tubi & liquoris, qua additâ capiatur Experimentum,
& reſpondebit calculo quam accuratiſſime. Quadrat hercle
hic egregie ſapientis Fontenellii monitum in L’Hiſt. de L’Acad.
Roy. A°. 1723. „ Si demonſtrandum foret, quantum Phyſica ſæpe
” differt â Geometria, quantum realis executio rerum diſtat ab
” eo, quod Geometra ope ſui calculi exſpectaſſet, nihil accomoda-
” tius foret quam hoc objectum, de quo agimus: Quod non prove-
” nit, quia Geometria non ubivis obtinet ſine ulla exceptione, ſed
” eſt Phyſica plerumque valde compoſita, noſtrorumque ratiocinio-
” rum fundamenta ſunt nimis ſimplicia ad accurate eos effectus
” aſſequendos, qui in natura fiunt.
Quanta igitur cum prudentia ratiocinandum eſt in phyſicis?