Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014760
">
<
pb
pagenum
="
684
"
xlink:href
="
016/01/331.jpg
"/>
pars non eſt terra neutro modo. </
s
>
<
s
id
="
s.014761
">Licet enim
<
lb
/>
ſit in generato, eſt tanquam vas. </
s
>
<
s
id
="
s.014762
">Vas autem
<
lb
/>
naturæ modo, quòd vndique peruium eſt,
<
lb
/>
non artis. </
s
>
<
s
id
="
s.014763
">Indicio eſt, quòd in aqua ſine ter
<
lb
/>
ra multa naſcuntur, in terra ſine aqua nihil
<
lb
/>
penitùs, & multò minùs, quàm in igne. </
s
>
<
s
id
="
s.014764
">Et
<
lb
/>
ſi genitum inferatur in eam, interit. </
s
>
<
s
id
="
s.014765
">Et hæc
<
lb
/>
eſt cauſa neceſſitatis mortis animalibus, &
<
lb
/>
ſtirpibus, cùm vas ipſum exinanitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014766
">Terra
<
lb
/>
enim vtraque priuatione vitæ inepta omni
<
lb
/>
nò eſt, cùm & coloris cœleſtis, & humidi
<
lb
/>
elementaris prorſus ſit expers, adeò vt hac
<
lb
/>
ratione non mereatur elementum dici. </
s
>
<
s
id
="
s.014767
">Quod
<
lb
/>
libet igitur horum trium communi ratione
<
lb
/>
ſimplicitatis dicitur elementum: de aliis tri
<
lb
/>
bus, & non eſſe elementum, & eſſe, & maxi
<
lb
/>
mè eſſe dicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014768
">Veluti etiam terra genera
<
lb
/>
tionis principio non eſt elementum: ma
<
lb
/>
gnitudine vix eſt elementum, loco maximè
<
lb
/>
elementum. </
s
>
<
s
id
="
s.014769
">Hæc omnia ſub illis paucis ver
<
lb
/>
bis non ſolùm continentur, ſed & declarata
<
lb
/>
ſunt in proximis verbis. </
s
>
<
s
id
="
s.014770
">Qui modus ac vis
<
lb
/>
cùm vbique ſeruetur, multis difficultatem
<
lb
/>
peperit cum admiratione, at ipſe cùm non
<
lb
/>
aſſequeretur ſenſum, vel proprio ipſius teſti
<
lb
/>
monio cur auſus eſt contradicere? </
s
>
<
s
id
="
s.014771
">tantámque
<
lb
/>
operam ludere? </
s
>
<
s
id
="
s.014772
">Hæc igitur pro omnibus aliis
<
lb
/>
dicta ſint locis, in quibus ille contradictio
<
lb
/>
nes annotauit. </
s
>
<
s
id
="
s.014773
">Nam & Ariſtotelis phraſis
<
lb
/>
eum docere potuit, quæ ſimili arte conſtru
<
lb
/>
cta eſt, quàm ſi ex verbis ſolùm expendere
<
lb
/>
velis, nulla locus contradictione vacabit, nec
<
lb
/>
etiam in ſacra pagina. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014774
">40 Simili lapſu cadit cùm proportio non
<
lb
/>
exceſſus debeat conſiderari, maioris autem
<
lb
/>
quantitatis portio eadem maior eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014775
">Suum
<
lb
/>
exemplum non eſt ad propoſitum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014776
">42 Diſcrimen inter opinionem Ariſto
<
lb
/>
telis & noſtram, quod de fine agimus non
<
lb
/>
efficiente: atque hæc humilitas curſu aquæ
<
lb
/>
minuitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014777
">Ita in natura factum eſt, vt quod
<
lb
/>
neceſſariò eſt, neceſſe poteſt, obice retunda
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.014778
">Velut dentes neceſſarium erat creſcere,
<
lb
/>
defeciſſent enim, nec longiores fieri, fuiſſent
<
lb
/>
enim inutiles, ideò creſcentes atteruntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014779
">Ariſtoteles autem ponit cauſam efficien
<
lb
/>
tem. </
s
>
<
s
id
="
s.014780
">Fluuij omnes naturaliter ad meridiem
<
lb
/>
feruntur: ſyncerè quidam, alij per anfractus
<
lb
/>
alij præoccupant maris ingreſſum, quod ad
<
lb
/>
meridiem per ſe poſitum eſt, licet neceſſe ſit
<
lb
/>
partes illius diuerſas cœli plagas reſpicere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014781
">Reflectuntur enim ſæpè, à montibus, & val
<
lb
/>
libus circumaguntur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014782
">43 Montes altiſſimi nullam ad altitudi
<
lb
/>
nem partis terræ vim habent. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014783
">44 Alia eſt ratio totius, alia partis. </
s
>
<
s
id
="
s.014784
">Si Sol
<
lb
/>
totam terram ambiret, & mediocriter poſſet
<
lb
/>
eam calefacere, tota eſſet aridior torrida,
<
lb
/>
quia aliunde auxilium non reciperet? </
s
>
<
s
id
="
s.014785
">ſi mi
<
lb
/>
nùs quàm mediocriter deterius ob frigus, &
<
lb
/>
aquas habitaretur, quàm Fimarchia ratione
<
lb
/>
eadem. </
s
>
<
s
id
="
s.014786
">At ille non aſſequitur pondus. </
s
>
<
s
id
="
s.014787
">Auxi
<
lb
/>
lium enim minimum ad reſiſtendum, vt Ve
<
lb
/>
neti dicunt, plus poteſt, quàm validiſſima
<
lb
/>
cauſa, quæ adiuuet. </
s
>
<
s
id
="
s.014788
">Ob hoc natura tempera
<
lb
/>
uit corpus noſtrum, non vniuerſum effecit
<
lb
/>
temperatum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014789
">45 Aqua quomodo in imò terræ ſit, de
<
lb
/>
claraui in libris de Rerum Varietate: hîc
<
lb
/>
nego, & tamen vtrunque verum eſt: immi
<
lb
/>
ſta enim manet nec fluitat. </
s
>
<
s
id
="
s.014790
">Itaque vaticina
<
lb
/>
tus eſt, quæ aliquando dicturus eſſem, dum
<
lb
/>
exiſtimat recitare, quæ dixerim. </
s
>
<
s
id
="
s.014791
">Quod au
<
lb
/>
tem terra ſit omnium fundamentum, Philo
<
lb
/>
ſophi eſt, ideò non laboro. </
s
>
<
s
id
="
s.014792
">Cùm & verum
<
lb
/>
ſit, & ipſe per fas, nefáſque profiteatur, ſe
<
lb
/>
Philoſophum tueri. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014793
">46 Ego non intendo probare, quod fal
<
lb
/>
ſum eſt, ſcilicet aquam non generari ſub ter
<
lb
/>
ra? </
s
>
<
s
id
="
s.014794
">generatur enim, nec deficit aër, qui ſen
<
lb
/>
ſim trahitur: ſed ſi generetur, non aſcendit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014795
">Quòd ſcripſerim ibi pro eo, oſtendit ruſtici
<
lb
/>
tatem importunitatémque ſuam, cum tam
<
lb
/>
breui factus per tot negotia editus, ſecundò
<
lb
/>
auctus, tertiò ſit emendatus. </
s
>
<
s
id
="
s.014796
">Cauit, ne non
<
lb
/>
emendatus prius in publicam prodiret, vt
<
lb
/>
haberet, quod carperet. </
s
>
<
s
id
="
s.014797
">Sic quod non ſuccu
<
lb
/>
ti ab aqua poſſit, aſſumit ad oppugnandum,
<
lb
/>
quod probare debet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014798
">FIGVR. V. </
s
>
<
s
id
="
s.014799
">De aqua aſcenſu rem non
<
lb
/>
explicat nec cauſam, nam & aliter aqua aſ
<
lb
/>
cendit: non compreſſa, vt in primo libro,
<
lb
/>
quamobrem nec generaliter. </
s
>
<
s
id
="
s.014800
">Sed videamus
<
lb
/>
an rectè doceat cauſam aſcenſus aquæ in
<
lb
/>
montibus? </
s
>
<
s
id
="
s.014801
">Et patet, quod non, nam etiam
<
lb
/>
ſi mille libras aquæ ſuperimponas, ne vncia
<
lb
/>
quidem altius digito, quàm ad libellam im
<
lb
/>
pulſa aſcendet. </
s
>
<
s
id
="
s.014802
">Sic ille, qui prodegit quæ
<
lb
/>
cunque habuit Mediolani, deceptus hoc fal
<
lb
/>
ſo ſuppoſito. </
s
>
<
s
id
="
s.014803
">Nam ad hoc admiſſo, quis non
<
lb
/>
videt dari motum perpetuum, quem ille
<
lb
/>
ſperabat. </
s
>
<
s
id
="
s.014804
">Hoc oſtendit, virum hunc ſophi
<
lb
/>
ſticis peripateticorum rationibus aliorum
<
lb
/>
more inſiſtentem, nugari contra eos, qui ex
<
lb
/>
perimentis, & machinis res didicerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014805
">At
<
lb
/>
aëre iſta fieri poſſunt, vt in Heronis machi
<
lb
/>
na declaraui. </
s
>
<
s
id
="
s.014806
">Ita iſta Ariſtotelici cum ad ex
<
lb
/>
perimenta ſe conferunt, ſeu cum medicis,
<
lb
/>
ſeu cum architectis aut mathematicis, aut
<
lb
/>
veris Philoſophis, qui certis principiis inſi
<
lb
/>
ſtunt, aut artificibus vani ſemper deprehen
<
lb
/>
duntur. </
s
>
<
s
id
="
s.014807
">Ecce vides hominem, & iudica: huc
<
lb
/>
vſque dum per machinas molitus eſt decla
<
lb
/>
rationes, & in vtriſque manifeſtè falſus
<
lb
/>
deprehenditur, quam fidem aliis adhi
<
lb
/>
bebis? </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014808
">48 Aſtaboram, & Aſtanum, Mela, Pli
<
lb
/>
nius & Solinus cum Nilo eoſdem eſſe vo
<
lb
/>
lunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014809
">Vnde patet, quam calumniosè agat,
<
lb
/>
cum etiam parum interſit, nam fluuij oriun
<
lb
/>
tur, & occidunt, vt nihil ſit perpetuum:
<
lb
/>
ideò in talibus ſoleo ſequi vulgarem opi
<
lb
/>
nionem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014810
">49 Dicit quod ego dico, littus boreale
<
lb
/>
neceſſariò eſt, id eſt, quòd boream reſpicit,
<
lb
/>
quandoquidem ipſemet fatetur ortum eſſe
<
lb
/>
vltra tropicum hyemalem. </
s
>
<
s
id
="
s.014811
">Vbi idem putat
<
lb
/>
eſſe tropicum, & circulum hyemalem, vt
<
lb
/>
diſertè loquatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014812
">50 Mare non mittit fontes niſi ſalſos,
<
lb
/>
percolatur tamen aqua propè etiam tribus
<
lb
/>
cubitis, quæ dulcis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014813
">Nec negauit ex mari
<
lb
/>
oriri flumina, ſed omnia: necnon emergere
<
lb
/>
è terra, ſed non poſſe vltra æquilibrium aſ
<
lb
/>
cendere. </
s
>
<
s
id
="
s.014814
">Ita verò fateor, difficile eſt cum lu
<
lb
/>
ctæ imperito luctari. </
s
>
<
s
id
="
s.014815
">Accipit vnam rem pro
<
lb
/>
alia fermè ſemper. </
s
>
<
s
id
="
s.014816
">Quæ redarguit, ne ſom
<
lb
/>
niaui quidem: quæ dixi, non attingit. </
s
>
<
s
id
="
s.014817
">Durum
<
lb
/>
videtur, & id iure ſolum aquas miſtione
<
lb
/>
dulceſcere, & aquas puteorum Mediola-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>