Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
312
"/>
duo genera
<
expan
abbr
="
rerũ
">rerum</
expan
>
, alterum earum quę perpetuæ ſunt, ſiue quae ſint opinione Ariſtotelis immortales,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg2039
"/>
<
lb
/>
vt cęlum, ſiue
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
rerum eſſentiæ (ſunt
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
& rerum eſſentiæ materiatę & naturales) quæ defini
<
lb
/>
tione explicantur, & his inſunt ſua ipſarum propria attributa quæ item ſunt æterna ſimpliciter,
<
lb
/>
& effecta æterna, vt ſpecies & quæ inſunt in ſpecie, quà ſpecies eſt: alterum verò rerum
<
expan
abbr
="
caduca-rũ
">caduca
<
lb
/>
rum</
expan
>
quæ ortui & interitui ſubiacent quæ ſanè ſunt ſingulares; attamen in illis animus noſter vni
<
lb
/>
uerſale fabricatur accipiens ſimpliciter, &
<
expan
abbr
="
abſq.
">abſque</
expan
>
circunſcriptione
<
expan
abbr
="
tẽporis
">temporis</
expan
>
id quod certis
<
expan
abbr
="
ſtatiſq́
">ſtatiſque</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>periodis effici ſolet, & de eo ratiocinans, quod ſupponit pro ſingularibus ſtruit rationeis vniuer
<
lb
/>
ſaleis, inferioris
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
ordinis, at nihilominus vniuerſales, quia tamen ſupponunt pro ſingulari
<
lb
/>
bus, eorum attributa ſimpliciter aſſumit planè, ſed quæ ſingularium vires exprimant, vt fieri, &
<
lb
/>
menſes, & annos conſtitutionis, & partus:
<
expan
abbr
="
itaq.
">itaque</
expan
>
& ordinem ſucceſsionis & ſequelę inter cauſſas
<
lb
/>
& effectus ſpeculatur, quæ omnia, ſicuti
<
expan
abbr
="
ſupradictū
">ſupradictum</
expan
>
eſt, certis definiuntur temporibus, à certo ve
<
lb
/>
rò tempore mentis ope abſtrahuntur. </
s
>
<
s
>Reliquę ſcientię res illas contemplantur, quę ſunt prorſus
<
lb
/>
immobiles, ideò demonſtrationeis accipiunt æternas ſimpliciter, nec vlli conditioni temporis ad
<
lb
/>
dictas:
<
expan
abbr
="
eodemq́
">eodemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>modo phyſicę, dum tractat æterna. </
s
>
<
s
>Proinde arbitror ego
<
expan
abbr
="
partẽ
">partem</
expan
>
phyſicæ quæ
<
lb
/>
verſatur in tractatione
<
expan
abbr
="
rerũ
">rerum</
expan
>
quæ ſunt obnoxiæ tempori,
<
expan
abbr
="
ſecretã
">ſecretam</
expan
>
fuiſſe à
<
expan
abbr
="
contẽplantibus
">contemplantibus</
expan
>
non ſanè,
<
lb
/>
quin & ea contemplatio ſit: quicquid
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
tractatur gratia veritatis, non vſus, eſt
<
expan
abbr
="
cõtemplatio
">contemplatio</
expan
>
, ſed
<
lb
/>
quòd contemplatio ſit functio quæ ſuapte natura motum repudiat, &, vt ita dicam, factionem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg2040
"/>
<
lb
/>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Hoc igitur nomine è
<
expan
abbr
="
contemplátiũ
">contemplátiuum</
expan
>
numero expunctam fuiſſe phyſicen opinamur. </
s
>
<
s
>Et ad ita cre
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg2041
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
dendũ
">dendum</
expan
>
me inducit, quae alibi diſtinguit Ariſtoteles
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ea quæ natura fiunt, à mathematicis, ſeu ſint ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg2042
"/>
<
lb
/>
thematica, ſiue genus
<
expan
abbr
="
oẽ
">omnem</
expan
>
contemplationis, &
<
expan
abbr
="
neceſſariũ
">neceſſarium</
expan
>
, aliter ſe habere docet in
<
foreign
lang
="
grc
">τοῖς φυσικοῖς</
foreign
>
.i.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>in rebus naturalibus atque in mathematis, vbi videtur potius habuiſſe rationem
<
expan
abbr
="
rerũ
">rerum</
expan
>
<
expan
abbr
="
tractanda-rũ
">tractanda
<
lb
/>
rum</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
quãm
">quamm</
expan
>
ſcientiæ, quae ſi hę motui ſubiiciantur, ex rebus igitur quæ tractantur, non ex habitu & fi
<
lb
/>
ne è contemplantium ordine dicimus eiectam fuiſſe
<
expan
abbr
="
ſcientiã
">ſcientiam</
expan
>
naturalem. </
s
>
<
s
>Ex huiuſmodi effectuum
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cauſſarumq́
">cauſſarumque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>conſecutione varietas demonſtrandi naſcitur,
<
expan
abbr
="
ſiquidẽ
">ſiquidem</
expan
>
in contemplantib. & æternis
<
lb
/>
ſimpliciter ex eo quae res eſt ſimpliciter; etiam id
<
expan
abbr
="
futurũ
">futurum</
expan
>
colligere poſſumus, & ex hoc futuro aliud
<
lb
/>
conſequens inferre, &
<
foreign
lang
="
grc
">εἰς αἴδιον συναρτὴσαι</
foreign
>
.i. </
s
>
<
s
>in
<
expan
abbr
="
perpetuũ
">perpetuum</
expan
>
connectere, vt ſi triangulus æquilatus
<
lb
/>
eſt ſuper data linea, & ad datum
<
expan
abbr
="
punctū
">punctum</
expan
>
datę rectæ lineæ æqualem
<
expan
abbr
="
rectã
">rectam</
expan
>
lineam ponere licebit, &
<
lb
/>
ex hoc duabus datis rectis lineis inæqualibus de maiore æqualem minori
<
expan
abbr
="
rectã
">rectam</
expan
>
<
expan
abbr
="
lineã
">lineam</
expan
>
detrahere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>At contra ſuccedet in phyſicis, & iis quæ ſubiacent mutationi: quandò ſi hoc eſt, quod eſt gene
<
lb
/>
rationis
<
expan
abbr
="
extremũ
">extremum</
expan
>
, & aliquid anteceſſerit huiuſmodi oportuerit; non contrà, ſi hoc exiſtit nunc,
<
lb
/>
quae conſequens neceſſariò ſit; ſæpe
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
accidunt impedimenta, quibus prohibetur, quominus etſi
<
lb
/>
hoc eſt aptum natum producere aliud, & ex illo hoc effici, ſuo tamen fine fruſtretur. </
s
>
<
s
>Igitur ita
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg2043
"/>
<
lb
/>
procedemus in phyſicis, à poſteriore conſtruendo, deſtruendo verò à prioribus
<
expan
abbr
="
eodẽ
">eodem</
expan
>
modo, quo
<
lb
/>
procederemus in arte (idem
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
eſt in efficiendo naturæ progreſſus & artis) Si domus eſt, & fun
<
lb
/>
damenta igitur, & contrà ſi non ſunt fundamenta, nec domus. </
s
>
<
s
>Aliter in contemplantibus, hîc
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
<
lb
/>
ſi ſunt hypotheſes; ergo & concluſio: ac contrà ſi non concluſio, nec igitur hypotheſes, vt ſi ſunt
<
lb
/>
quinque & quinque, & decem igitur. </
s
>
<
s
>Verùm ſi decem, non neceſſariò
<
expan
abbr
="
quinq.
">quinque</
expan
>
& quinque; cùm
<
lb
/>
eſſe queant tria & ſeptem. </
s
>
<
s
>At ſi non ſunt decem, nec quicquam ex illis eſſe poterit, & in his eſt
<
lb
/>
neceſsitas ſimpliciter. </
s
>
<
s
>in phyſicis eſt ex hypotheſi, vt
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
, vbi infertur ex conſequente præcedens,
<
lb
/>
non aliter àc ex hypotheſi
<
expan
abbr
="
neceſſariũ
">neceſſarium</
expan
>
poſsit effici: neque
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
oſſa ex quibus animal, conſtat facta
<
lb
/>
fuere neceſſariò, ſicuti
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
fundamenta ex
<
expan
abbr
="
quib.
">quibus</
expan
>
extitit ædificium. </
s
>
<
s
>Neque tamen in phyſicis ea
<
lb
/>
quæ mutantur,
<
expan
abbr
="
oĩa
">omnia</
expan
>
ſunt huiuſmodi; quandoquidem illa quæ mutantur, aut rectà procedunt, aut
<
lb
/>
in
<
expan
abbr
="
orbẽ
">orbem</
expan
>
, & ex his aliqua redeunt eadem ad
<
expan
abbr
="
ſpeciẽ
">ſpeciem</
expan
>
, nonnulla ad numerum elementorum reditus
<
lb
/>
eſt anniuerſarius, ſed eadem redeunt ad
<
expan
abbr
="
ſpeciẽ
">ſpeciem</
expan
>
ſolùm; ortus & occaſus ſyderum nobis eadem ſy
<
lb
/>
dera referunt. </
s
>
<
s
>Quod ſuprà docuimus, eorum eſt
<
expan
abbr
="
propriũ
">proprium</
expan
>
quæ rectà
<
expan
abbr
="
procedũt
">procedunt</
expan
>
, de allis alia ratio,
<
lb
/>
& planè nonmodò ex conſequente prius infertur, ſed conſequens ex priori, ſi pluuia, & nebulæ,
<
lb
/>
& ſi nebulæ, etiam pluuia: propterea reciprocatur,
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
vel eadem ad numerum, vel ad ſpeciem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg2044
"/>
<
lb
/>
In illis certa ratio ex priore ad poſterius, & ex hoc ad idem: in his vniuersè res ſe habet conſimi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg2045
"/>
<
lb
/>
liter; at cùm ſingula producantur, de ſpecie fiet
<
expan
abbr
="
idẽ
">idem</
expan
>
<
expan
abbr
="
iudiciũ
">iudicium</
expan
>
, de ſingulis non item, propterea quae
<
lb
/>
& in ſingulorum productione poterit eſſe præſtò impedimentum,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
valebit ſi nubes hæc fue
<
lb
/>
rit, ergo & pluuia. </
s
>
<
s
>verùm ſi pluuia, & nubes igitur: ac ſi non nubes, neque pluuia, ſicut ſequeba
<
lb
/>
tur in iis quorum generatio rectà procedebat. </
s
>
<
s
>Veruntamen, etſi varietas eſt rationum,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
na
<
lb
/>
turæ in his & concludendis & producendis, extat tamen inter eas ſimilitudo, quae vtroque modo
<
lb
/>
procedimus vt à principio, & primo ſecundùm
<
expan
abbr
="
naturã
">naturam</
expan
>
;
<
expan
abbr
="
nanq.
">nanque</
expan
>
vbi argumentamur ab extremo, id
<
lb
/>
& in natura, & in ratiocinatione vim principij ſuſtinet: habet
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
rationem finis, is verò in ratione
<
lb
/>
quæ concluditur de rebus agendis, eſt
<
expan
abbr
="
principiũ
">principium</
expan
>
ſpeculationis & eſt
<
foreign
lang
="
grc
">λόγος</
foreign
>
, ſeu ratio, ſiue ſpecies
<
lb
/>
quæ in mente agentis, aut alio
<
expan
abbr
="
quodãmodo
">quodammodo</
expan
>
per naturam ineſt in agente ſine materia. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
eademq́ue
">eademque</
expan
>
<
lb
/>
in arte præcipua pars eſt eſſentiæ; in natura ſæpiſsimè conuenit cum ipſa forma,
<
expan
abbr
="
ideoq́
">ideoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>accipitur
<
lb
/>
in oratione explicante quid eſt; quapropter optimo iure
<
foreign
lang
="
grc
">λόγος</
foreign
>
, & principium nuncupatur. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>