Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
< >
page |< < (282) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="282" file="0334" n="334" rhead="SUPPLEMENTA §. III."/>
          <p>
            <s xml:space="preserve">cunque majus quantitate quacunque data: </s>
            <s xml:space="preserve">ac ſi differentia abſciſ-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-01" xlink:href="note-0334-01a" xml:space="preserve">natæ relatio-
                <lb/>
              nem quancun-
                <lb/>
              que.</note>
            ſæ ſit infiniteſima, & </s>
            <s xml:space="preserve">dicatur ordinis primi; </s>
            <s xml:space="preserve">poterit differentia
              <lb/>
            ordinatæ eſſe ordinis cujuſcunque, vel utcunque inferioris, vel
              <lb/>
            intermedii, inter quantitates finitas, & </s>
            <s xml:space="preserve">quantitates ordinis pri-
              <lb/>
            mi.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">51. </s>
            <s xml:space="preserve">Patet primum ex eo, quod, ubi determinatur valor R,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-02" xlink:href="note-0334-02a" xml:space="preserve">Demonſtratur
                <lb/>
              pro ratione fi-
                <lb/>
              nita.</note>
            poteſt curva tranſire per quotcunque, & </s>
            <s xml:space="preserve">quæcunque puncta,
              <lb/>
            adeoque per puncta, ex quibus ductæ ordinatæ ſint utcunque in-
              <lb/>
            ter ſe proximæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">utcunque inæquales.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">52. </s>
            <s xml:space="preserve">Patet ſecundum: </s>
            <s xml:space="preserve">quia in curvis, ad quas accedit arcus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-03" xlink:href="note-0334-03a" xml:space="preserve">Itidem pro quo-
                <lb/>
              vis infiniteſimo-
                <lb/>
              rum ordine.</note>
            curvæ inventæ, vel quas oſculatur quocunque oſculi genere,
              <lb/>
            poteſt differentia abſciſſæ ad differentiam ordinatæ eſſe pro di-
              <lb/>
            verſa curvarum natura in datis earum punctis in quavis ratio-
              <lb/>
            ne, quantitatis infiniteſimæ ordinis cujuſcunque ad infiniteſi-
              <lb/>
            mam cujuſcunque alterius.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">53. </s>
            <s xml:space="preserve">Scholium 2. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud notandum, ubicunque fuerit tangens
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-04" xlink:href="note-0334-04a" xml:space="preserve">Relationem
                <lb/>
              ejuſmodi pen-
                <lb/>
              dere a poſitione
                <lb/>
              tangentis.</note>
            curvæ inventæ inclinata in angulo finito ad axem, fore diffe-
              <lb/>
            rentiam abſciſſæ ejuſdem ordinis, ac eſt differentia ordinatæ:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ubi tangens fuerit parallela axi, fore differentiam ordinatæ or-
              <lb/>
            dinis inferioris, quam ſit differentia abſciſſæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">vice verſa,
              <lb/>
            abi tangens fuerit perpendicularis axi.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">54. </s>
            <s xml:space="preserve">Præterea notandum: </s>
            <s xml:space="preserve">ſi abſciſſa fuerit ipſa diſtantia limi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-05" xlink:href="note-0334-05a" xml:space="preserve">Quid, ubi abſciſ.
                <lb/>
              ſa terminetur in
                <lb/>
              limite.</note>
            tis, quæ vel augeatur, vel minuatur utcunque; </s>
            <s xml:space="preserve">differentia or-
              <lb/>
            dinatæ erit ipſa ordinata integra: </s>
            <s xml:space="preserve">cum nimirum in limite or-
              <lb/>
            dinata ſit nihilo æqualis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">55. </s>
            <s xml:space="preserve">Coroll. </s>
            <s xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:space="preserve">Arcus repulſionum, vel attractionum inter-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-06" xlink:href="note-0334-06a" xml:space="preserve">Poſſe arcus ut
                <lb/>
              cunque recedere
                <lb/>
                <gap/>
              b axe.</note>
            cepti binis limitibus quibuſcunque, poſſunt recedere ab axe,
              <lb/>
            quantum libuerit, adeoque fieri poteſt, ut alii propiores aſym-
              <lb/>
            ptoto recedant minus, quam alii remotiores, vel ut quodam
              <lb/>
            ordine eo minus recedant ab axe, quo ſunt remotiores ab aſym-
              <lb/>
            ptoto, vel ut poſt aliquot arcus minus recedentes aliquis arcus
              <lb/>
            longiſſime recedat.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">56. </s>
            <s xml:space="preserve">Omnia manifeſto conſequuntur ex eo, quod curva poſſit
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-07" xlink:href="note-0334-07a" xml:space="preserve">Demonſtratio.</note>
            tranſire per quævis data puncta.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">57. </s>
            <s xml:space="preserve">Coroll. </s>
            <s xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:space="preserve">Poteſt curva ipſum axem C'AC habere pro
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-08" xlink:href="note-0334-08a" xml:space="preserve">Poſſe haberi
                <lb/>
              poſtremum crus
                <lb/>
              aſymptoticum,
                <lb/>
              & alia crura a-
                <lb/>
              ſymptotica.</note>
            aſymptoto ad partes C', & </s>
            <s xml:space="preserve">C ita, ut arcus aſymptoticus ſit
              <lb/>
            vel repulſivus, vel attractivus; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">poteſt arcus quivis binis li-
              <lb/>
            mitibus quibuſcunque interceptus abire in infinitum, ac habere
              <lb/>
            pro aſymptoto rectam axi perpendicularem, utcunque proxi-
              <lb/>
            mam utrilibet limiti, vel ab eo remotam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">58. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam ſi concipiatur, binos poſtremos limites coire, ab-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0334-09" xlink:href="note-0334-09a" xml:space="preserve">Ratio præſtan-
                <lb/>
              di primum.</note>
            euntibus binis interſectionibus in contactum, tum concipiatur,
              <lb/>
            ipſam diſtantiam contactus excreſcere in infinitum; </s>
            <s xml:space="preserve">jam axis
              <lb/>
            æquivalet rectæ curvam tangenti in puncto infinite remoto,
              <lb/>
            adeoque evadit aſymptotus: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ſi arcus evaneſcens inter poſtre-
              <lb/>
            mos duos limites coeuntes fuerit arcus repulſionis; </s>
            <s xml:space="preserve">poſtremus
              <lb/>
            arcus aſymptoticus erit arcus attractionis. </s>
            <s xml:space="preserve">Contra vero, ſi ar-
              <lb/>
            cus evaneſcens fuerit arcus attractionis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>