Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646

Table of figures

< >
< >
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N22A20">
            <p id="N22D7D" type="main">
              <s id="N22DB8">
                <pb pagenum="301" xlink:href="026/01/335.jpg"/>
              illæ obſeruationes eſſe poſſunt, quæ ſenſibiles non ſunt, ſiue aures con­
                <lb/>
              ſulas, quæ ſonum excipiunt, ſiue oculos, qui motum ipſum obſeruant. </s>
              <s id="N22DC2">
                <lb/>
              Tertiò, ſi oculos conſulis; num ipſi potiùs vident motum vibrati pendu­
                <lb/>
              li eſſe tardiorem, quàm demiſſi per lineam perpendicularem? </s>
              <s id="N22DC9">nec alius
                <lb/>
              nodus hic ſoluendus eſt, nec aër ſenſibiliter pilæ plumbeæ reſiſtit, nec
                <lb/>
              minùs reſiſtit motui circulari quàm recto. </s>
              <s id="N22DD0">Denique compertum eſt à me
                <lb/>
              in longiore pendulo motum in arcu eſſe tardiorem, quàm in perpendi­
                <lb/>
              culo: </s>
              <s id="N22DD8">nodus obſeruationis facilis eſt, nam adhibui AE planum durum
                <lb/>
              reſpondens accuratè perpendiculari, cui aliud planum E
                <foreign lang="grc">β</foreign>
              ad angulos
                <lb/>
              rectos affixum erat
                <expan abbr="reſpõdens">reſpondens</expan>
              Tangenti; </s>
              <s id="N22DE8">tùm demiſſo ex A globulo plum­
                <lb/>
              beo ſimulque alio æquali pendulo ſcilicet circa A ex N per NE; </s>
              <s id="N22DEE">ex quo
                <lb/>
              accidit citiùs auditum eſſe ictum globi cadentis perpendiculariter, quàm
                <lb/>
              vibrati per arcum NE: quis autem hoc non videat, ſiue ſenſum ipſum,
                <lb/>
              ſiue rationem conſulat? </s>
              <s id="N22DF8">fuit meum pendulum 12. pedes longum. </s>
            </p>
            <p id="N22DFB" type="main">
              <s id="N22DFD">Quæreret aliquis primò quanta fuerit differentia temporum Secundò,
                <lb/>
              quanto tempore globus pendulus ex N in E peruenerit. </s>
              <s id="N22E02">Reſpondeo inu­
                <lb/>
              tilem eſſe quæſtionem; </s>
              <s id="N22E08">nec enim minimas illas temporum differentias
                <lb/>
              ſenſu metiri poſſumus; </s>
              <s id="N22E0E">ſi enim affirmarem cum nonnullis corpus graue
                <lb/>
              per medium liberum 12. ſpatij pedes conficere vno temporis ſecundo; </s>
              <s id="N22E14">
                <lb/>
              certè ſi quis contenderet vel deeſſe, vel ſupereſſe 1000. inſtantia; quonam
                <lb/>
              argumento, vel experimento contrarium euincere poſſem? </s>
              <s id="N22E1B">quod certè
                <lb/>
              dictum eſſe velim, vt vel inde oſtendatur in caſſum laborare eos, qui
                <lb/>
              hanc ſcientiam his tantùm experimentis confirmant, quæ circa inſenſi­
                <lb/>
              bilia verſantur. </s>
              <s id="N22E24">Equidem magnifacio in rebus phyſicis experimentum,
                <lb/>
              ſine quo nulla hypotheſis eſſe poteſt; </s>
              <s id="N22E2A">at modo ſenſibile ſit, alioqui cer­
                <lb/>
              tum eſſe non poteſt; </s>
              <s id="N22E30">ſi autem ſenſibile eſt, omnibus commune eſſe debet,
                <lb/>
              sum ſenſus applicent; </s>
              <s id="N22E36">igitur nunquam vir prudens ſeſe accinget ad in­
                <lb/>
              dagandam rationem alicuius experimenti, quod certum eſſe non poteſt: </s>
              <s id="N22E3C">
                <lb/>
              vnde ſi quis omnes obſeruationes, tùm à Plinio, tùm à Cardano, tùm à
                <lb/>
              Fracaſtorio, tùm à Porta, tùm ab aliis propoſitas ad principia phyſica re­
                <lb/>
              ducere velit, per me ſtat, non contradico; numquam tamen illa mihi
                <lb/>
              mens erit, cui ſatis eſt rationes, & cauſas phyſicas illorum tantùm expe­
                <lb/>
              rimentorum explicare, quæ mihi certa ſunt, ſuntque omnibus commu­
                <lb/>
              nia, vel eſſe poſſunt. </s>
            </p>
            <p id="N22E4B" type="main">
              <s id="N22E4D">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Theorema
                <emph.end type="italics"/>
              4.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N22E5A" type="main">
              <s id="N22E5C">
                <emph type="italics"/>
              In motu funependuli ſingulis instantibus eſt noua determinatio motus.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="N22E63"> Pro­
                <lb/>
              batur, quia ſingulis inſtantibus eſt quaſi nouum planum; </s>
              <s id="N22E69">tot ſunt enim
                <lb/>
              plana in quadrante NE, quot Tangentes, & tot Tangentes quot pun­
                <lb/>
              cta, tot denique puncta, quot inſtantia; </s>
              <s id="N22E71">atqui in ſingulis nouis planis
                <lb/>
              mutatur determinatio; </s>
              <s id="N22E77">igitur in ſingulis punctis; igitur in ſingulis in­
                <lb/>
              ſtantibus. </s>
            </p>
            <p id="N22E7D" type="main">
              <s id="N22E7F">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Scholium.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N22E8B" type="main">
              <s id="N22E8D">Obſeruabis eſſe aliqua Lemmata præmittenda antequam proportio­
                <lb/>
              nes motus per arcum NE demonſtrentur. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>