Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
331 279
332 280
333 281
334 282
335 283
336 284
337 285
338 286
339 287
340 288
341 289
342 290
343 291
344 292
345 293
346 294
347 295
348 296
349 297
350 298
351 299
352 300
353 301
354 302
355 303
356 304
357 305
358 306
359 307
360 308
< >
page |< < (287) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="287" file="0339" n="339" rhead="SUPPLEMENTA §. III."/>
            æque valet, ſi vis non eſt ipſi materiæ eſſentialis, ſed libera
              <lb/>
            Auctoris lege ſancita, quo caſu ipſe pro libero arbitrio ſuo
              <lb/>
            hanc huic materiæ potuit legem dare præ aliis electam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">73. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ratio etiam exhiberi debeat, quæ Auctorem Na-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0339-01" xlink:href="note-0339-01a" xml:space="preserve">Præter arbi-
                <lb/>
              trium retorſio
                <lb/>
              in potentia :
                <lb/>
              rationem utro-
                <lb/>
              bique eſſe fines,
                <lb/>
              quos ſibi ipſe
                <lb/>
              propoſuerit, qui
                <lb/>
              poſſunt eſſe no-
                <lb/>
              bis ignoti.</note>
            turæ potuerit impellere ad ſeligendam materiam hac potiſſi-
              <lb/>
            mum præditam eſſentiali virium lege, vel ad ſeligendam pro
              <lb/>
            hac materia hanc legem virium; </s>
            <s xml:space="preserve">quæri primo poteſt, cur
              <lb/>
            hunc potius exponentem potentiæ elegerit, & </s>
            <s xml:space="preserve">hanc parame-
              <lb/>
            trum in unitate incluſam, ſive in quadam determinata diſtan-
              <lb/>
            tia quandam determinatam vim. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod de iis dicitur, appli-
              <lb/>
            cari poterit parametris reliquis functionis cujuſvis. </s>
            <s xml:space="preserve">Ut ille ex-
              <lb/>
            ponens, illa unitas, ille nexus potuit habere aliquid, quod cæ-
              <lb/>
            teris præſtaret ad eos obtinendos fines, quos ſibi Naturæ Au-
              <lb/>
            ctor præſcripſit; </s>
            <s xml:space="preserve">ſic etiam aliquid ejuſmodi habere poterant re-
              <lb/>
            liquæ omnes quotcumque, & </s>
            <s xml:space="preserve">qualeſcunque parametri.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">74. </s>
            <s xml:space="preserve">Deinde rem ipſam diligenter conſideranti facile patebit,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0339-02" xlink:href="note-0339-02a" xml:space="preserve">Evolutio finis
                <lb/>
              ipſius: neceſſi-
                <lb/>
              tas habendi
                <lb/>
              hunc nexum
                <lb/>
              ab Algebra hu-
                <lb/>
              mana non ex-
                <lb/>
              primibilem, ni-
                <lb/>
              ſi per functio-
                <lb/>
              nem, ad ſolven-
                <lb/>
              dum creationis
                <lb/>
              problema pro
                <lb/>
              hac corporum
                <lb/>
              conſtitutione,
                <lb/>
              & motuum ſe-
                <lb/>
              rie.</note>
            ad obtinendos fines, quos ſibi Naturæ Auctor debuit propone-
              <lb/>
            re, non fuiſſe aptam ſolam potentiam quandam diſtantiæ pro
              <lb/>
            lege virium, ſed debuiſſe aſſumi functionem, quæ ubi exprimi
              <lb/>
            deberet per noſtram humanam Algebram, alias quoque para-
              <lb/>
            metros admiſceret. </s>
            <s xml:space="preserve">Si ex. </s>
            <s xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:space="preserve">voluiſſet per eandem vim & </s>
            <s xml:space="preserve">mo-
              <lb/>
            tum Planetarum ad ſenſum ellipticum cum Kepleriano nexu
              <lb/>
            inter quadrata temporum periodicorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">cubos diſtantiarum
              <lb/>
            mediarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">cohæſionem per contactum, nulla ſola potentia
              <lb/>
            ad utrumque præſtandum finem fuiſſet ſatis, quem finem ob-
              <lb/>
            tinuiſſet illa formula { a/x
              <emph style="super">2</emph>
            } + { b/x
              <emph style="super">3</emph>
            }. </s>
            <s xml:space="preserve">At nec ea formula potuit i-
              <lb/>
            pſi ſufficere, ſi vera eſt Theoria mea, cum ea formula nullam
              <lb/>
            habeat in minimis diſtantiis vim contrariam vi in maximis,
              <lb/>
            ſed in omnibus diſtantiis eandem, nimirum in minimis attra-
              <lb/>
            ctivam, ut in maximis. </s>
            <s xml:space="preserve">Cohæſio punctorum ſe invicem re-
              <lb/>
            pellentium in minimis diſtantiis, & </s>
            <s xml:space="preserve">attrahentium in majori-
              <lb/>
            bus haberi non potuit ſine interſectione curvæ cum axe, quæ
              <lb/>
            interſectio ſine parametro aliquo non obtinetur. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum ad o-
              <lb/>
            mnem hanc phænomenorum ſeriem obtinendam multo pluri-
              <lb/>
            bus, uti oſtenſum eſt ſuo loco, interſectionibus curvæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">fle-
              <lb/>
            xibus tam variis opus erat, quæ ſine plurimis parametris ob-
              <lb/>
            tineri non poterant. </s>
            <s xml:space="preserve">Conſideretur elevatiſſimum inverſum pro-
              <lb/>
            blema affine alteri, cujus mentio eſt facta num. </s>
            <s xml:space="preserve">547, quo quæ-
              <lb/>
            ratur numerus punctorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">lex virium mutuarum commu-
              <lb/>
            nis omnibus neceſſaria ab habendam ope cujuſdam primæ com-
              <lb/>
            binationis, hanc omnem tam diuturnam, tam variam phæno-
              <lb/>
            menorum ſeriem, cujus perquam exiguam particulam nos ho-
              <lb/>
            mines intuemur, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſtatim patebit elevatiſſimum debere eſſe,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">reſpectu habito ad noſtros exprimendi modos complicatiſ-
              <lb/>
            ſimum genus curvæ ad ejuſmodi problematis ſolutionem </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>