Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001255
">
<
pb
pagenum
="
385
"
xlink:href
="
016/01/034.jpg
"/>
chanto & alumine liquido, æquis partibus,
<
lb
/>
addita illis demum æruginis parte quarta:
<
lb
/>
hæc eadem arte facta, nec ipſis parcit la
<
lb
/>
pidibus. </
s
>
<
s
id
="
s.001256
">Si tamen aliquid Oſtracitis lapi
<
lb
/>
dis Smiridis vocati, quo gemmas expo
<
lb
/>
liunt, addideris, copioſiorem aquam & me
<
lb
/>
liorem habebis, quia non vritur. </
s
>
<
s
id
="
s.001257
">His igi
<
lb
/>
tur experimento acceptis, videamus cur
<
lb
/>
aqua hæc adeò potens euadat: namque ma
<
lb
/>
nifeſtum edocet experimentum, ſicciorem
<
lb
/>
partem vi ignis attenuatam, vim igneam ac
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg126
"/>
<
lb
/>
erodentem ſuſcipere. </
s
>
<
s
id
="
s.001258
">Sed cur non ardet aqua
<
lb
/>
ſeparationis, vt ardens? </
s
>
<
s
id
="
s.001259
">quia ardens cali
<
lb
/>
dior eſt ac tenuior, & etiam minus ſicca:
<
lb
/>
ideò ardere poteſt, & egregiè calefacere,
<
lb
/>
non tamen erodere. </
s
>
<
s
id
="
s.001260
">Illa verò erodere poteſt,
<
lb
/>
non ardere, parúmque calefacere. </
s
>
<
s
id
="
s.001261
">Simili
<
lb
/>
igitur ratione quod ex calchanto oleum vi
<
lb
/>
ignis excipitur, quum ſicciſſimam partem
<
lb
/>
in humorem vertat, acutiſſimum eſt, atque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg127
"/>
<
lb
/>
linguam vt ignis ferit. </
s
>
<
s
id
="
s.001262
">Conſtat igitur & hac
<
lb
/>
ratione aquam fieri poſſe, quæ lapidem veſi
<
lb
/>
cæ per catheteram immiſſa, illicò confringet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001263
">Nam cum duo ſint neceſſaria, & quod lapi
<
lb
/>
dem atterat, & quòd veſicæ ſit innoxia, pri
<
lb
/>
mùm præſtabit modus ac materia: nam ex
<
lb
/>
tremos vapores è ſcorpionum cinere, vel
<
lb
/>
Macedonici petroſilij, vel tecolitho, aut
<
lb
/>
lapidibus cancrorum excipiemus: ſic enim
<
lb
/>
aqua fiet quæ etiam porphyritem commi
<
lb
/>
nuat. </
s
>
<
s
id
="
s.001264
">Porrò innocentiam præſtat, ſi materia
<
lb
/>
ex qua aqua excipitur, omnis ſalſedinis ex
<
lb
/>
pers fuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.001265
">Non igitur è ſalis genere aliquo,
<
lb
/>
aut alumine, vel calchanto, aut vini fæce,
<
lb
/>
ſed ex aliquo eorum, quæ nuper retulimus
<
lb
/>
aquam excipere oportebit. </
s
>
<
s
id
="
s.001266
">Opus autem ſem
<
lb
/>
per eſt diligenti experientia, in confirman
<
lb
/>
da ſubtili ratione, vt ea quæ adeò ſubtiliter
<
lb
/>
explorauimus, ſecurè per experientiam con
<
lb
/>
firmata, in vſum hominum poſſimus dedu
<
lb
/>
cere. </
s
>
<
s
id
="
s.001267
">Equidem ſcio ſtercus columbinum ac
<
lb
/>
parietariam, vel illud hac arte in aquam
<
lb
/>
deductum, lapides veſicæ duriſſimos fran
<
lb
/>
gere poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.001268
">Quodnam autem illud ſit, quòd
<
lb
/>
id facturum ſit, & abſque noxa, experien
<
lb
/>
tia declarari oportet. </
s
>
<
s
id
="
s.001269
">Nam & hircinus ſan
<
lb
/>
guis, & leporis pellis, & vitrum, multum
<
lb
/>
probantur ratione: ſed tamen nihil horum
<
lb
/>
forſitan ſeorſum, ſed ex his aliqua ſimul
<
lb
/>
iuncta, atque certa menſura. </
s
>
<
s
id
="
s.001270
">Metallicum
<
lb
/>
certè ſit tale oportet, aut ad metalli naturam
<
lb
/>
mutatum. </
s
>
<
s
id
="
s.001271
">Audiui quondam inuentam à quo
<
lb
/>
dam Ianuenſe, ſed denuò amiſſam morte il
<
lb
/>
lius, qui eam notam nemini facere vo
<
lb
/>
luit. </
s
>
<
s
id
="
s.001272
">Hoc certum ſanè eſt, inueniri poſſe, at
<
lb
/>
que hanc eſſe illius artem. </
s
>
<
s
id
="
s.001273
">Dubitatur autem
<
lb
/>
an tenuia magis acuta ſint, & an magis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg128
"/>
<
lb
/>
erodant. </
s
>
<
s
id
="
s.001274
">Andreas Lacuna Segobienſis me
<
lb
/>
dicus, medicamentum recitat Philippi Lu
<
lb
/>
ſitani, quòd conſtat alumine, ærugine, au
<
lb
/>
ripigmento, atque chalcitide, paribus por
<
lb
/>
tionibus, quæ perfuſa aceto acerrimo per
<
lb
/>
dies octo, atque in ſole trita ac ſiccata, vt
<
lb
/>
diutiùs teruntur, perfunduntur, ſiccantur,
<
lb
/>
vtque ſol magis excalefacit, ita celerius car
<
lb
/>
nes in collo veſicæ, & pudendo natas aufert,
<
lb
/>
atque minore cum dolore: ad hoc enim me
<
lb
/>
dicamentum paratur. </
s
>
<
s
id
="
s.001275
">A ſole igitur, & ace
<
lb
/>
to acri videntur, quæ craſſa ſunt commi
<
lb
/>
nui, ab attritione autem in pollinem redigi.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001276
">Quia verò minùs afficit dolore, id contin
<
lb
/>
git, quia partes exuſtæ reſoluuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.001277
">Videtur
<
lb
/>
igitur medicamentum fieri tenuius quanti
<
lb
/>
tate, craſſius autem, & magis æquale ſub
<
lb
/>
ſtantia. </
s
>
<
s
id
="
s.001278
">Hoc autem minùs mutat corpus ex
<
lb
/>
calefaciendo, aut ſiccando. </
s
>
<
s
id
="
s.001279
">Tenuiſſima igi
<
lb
/>
tur tàm quantitate, quàm ſubſtantia cele
<
lb
/>
riùs erodunt: ſed ſubſtantia moderata, minùs
<
lb
/>
afficiunt dolore. </
s
>
<
s
id
="
s.001280
">Craſſa igitur quantitate,
<
lb
/>
& tenuia ſubſtantia, dolorem inferunt, &
<
lb
/>
ſeriùs erodunt: ſubſtantia craſſa, & quanti
<
lb
/>
tate, ſerò & ſine dolore: vt calx, & ſapo te
<
lb
/>
ner, de quo aliàs dictum eſt: ſubtilia vtro
<
lb
/>
que modo, celeriter, & magno cum dolo
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
id
="
s.001281
">Craſſa ſubſtantia, & tenuia quantitate,
<
lb
/>
erodunt celeriter, & paruo cum dolore, atque
<
lb
/>
ea optima ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001282
">Sed de his, quæ ad hominum
<
lb
/>
curationem pertinent, alio loco tracta
<
lb
/>
bitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001283
">
<
margin.target
id
="
marg122
"/>
Ignis an
<
lb
/>
æthere te
<
lb
/>
nuior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001284
">
<
margin.target
id
="
marg123
"/>
De differen
<
lb
/>
tia calcis à
<
lb
/>
cinere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001285
">
<
margin.target
id
="
marg124
"/>
Aqua quæ
<
lb
/>
aurum ab ar
<
lb
/>
gento ſepa
<
lb
/>
rat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001286
">
<
margin.target
id
="
marg125
"/>
Aqua poten
<
lb
/>
tiſſima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001287
">
<
margin.target
id
="
marg126
"/>
Aquarum
<
lb
/>
ardentis &
<
lb
/>
ſeparationis
<
lb
/>
comparatio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001288
">
<
margin.target
id
="
marg127
"/>
Aqua quæ
<
lb
/>
veſicæ lapi
<
lb
/>
dem poteſt
<
lb
/>
confringere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001289
">
<
margin.target
id
="
marg128
"/>
Tenuia an
<
lb
/>
craſſa magis
<
lb
/>
erodant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001290
">Cæterùm vt ad rem redeam dubitatio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg129
"/>
<
lb
/>
emergit: Si magnus calor efficit has aquas,
<
lb
/>
ardentem puta ac ſeparationis, quomodo ta
<
lb
/>
ctu frigidæ ſunt? </
s
>
<
s
id
="
s.001291
">aut ſi iam refrigeratæ
<
lb
/>
ſunt, cur metalla colliquant? </
s
>
<
s
id
="
s.001292
">vel ſi aliquid
<
lb
/>
remanſit caloris, cur vel ſine motu penitùs
<
lb
/>
non extinguitur? </
s
>
<
s
id
="
s.001293
">vel ſi motu iuuatur ali
<
lb
/>
quo, cur materiam adeò paratam non accen
<
lb
/>
dit? </
s
>
<
s
id
="
s.001294
">Horum autem nullum experientia do
<
lb
/>
cet. </
s
>
<
s
id
="
s.001295
">Eadem verò ratio & in naturalibus mi
<
lb
/>
ſtis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.001296
">Nam ſulphur facillimè accenditur,
<
lb
/>
& tamen per ſe friget. </
s
>
<
s
id
="
s.001297
">Piper exurit linguam,
<
lb
/>
& corpus vehementer, ſi edatur, accendit,
<
lb
/>
& tamen tactu frigidum eſt, & igni admo
<
lb
/>
tum, vix ignem concipit. </
s
>
<
s
id
="
s.001298
">Decebat Philo
<
lb
/>
ſophos hæc quærere, quæ ſenſu conſtant, &
<
lb
/>
quotidie tractamus, quæque cùm inuenta
<
lb
/>
fuerint, magnam vtilitatem afferunt, & non
<
lb
/>
his relictis, quæ præ manibus (vt dici ſolet)
<
lb
/>
habemus, nouas nouas nominibus excogita
<
lb
/>
re quæſtiones, in quibus non minùs incertum
<
lb
/>
habeas, quid ſit de quo quæritur, quàm quo
<
lb
/>
modo id quod quærimus, ſit determinan
<
lb
/>
dum: deinde, etiamſi millies rectè, quod ta
<
lb
/>
men vix vnquam accidit, quæſtio diſſolua
<
lb
/>
tur, nihil humano generi afferat vtilitatis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001299
">Cuius ſignum eſt manifeſtum, in tot ſecu
<
lb
/>
lis hos egregios viros nihil vnquam ad vitæ
<
lb
/>
vſum inueniſſe, quòd falſis principiis inni
<
lb
/>
tantur, & nugari ac obſtrepere ſolùm his
<
lb
/>
ſufficiat. </
s
>
<
s
id
="
s.001300
">Igitur ne illos repræhendendo eis
<
lb
/>
ſimilis euadam, quæſtionem hanc valdè ne
<
lb
/>
ceſſariam diſſoluere aggrediar. </
s
>
<
s
id
="
s.001301
">Primùm igi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg130
"/>
<
lb
/>
tur illud proponendum eſt, miſta ex ele
<
lb
/>
mentis credi compoſita, quòd in miſtis ele
<
lb
/>
mentorum qualitates ſint manifeſtæ, atque
<
lb
/>
ob id etiam tot elementa credita ſunt in eis
<
lb
/>
eſſe, quot combinationes qualitatum, non
<
lb
/>
concludente argumento. </
s
>
<
s
id
="
s.001302
">Aliud ſyncęrius
<
lb
/>
indicium eſt, quòd in quibuſdam terra, vt
<
lb
/>
in metallicis ac lapidibus in aliis aqua, ve
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg131
"/>
<
lb
/>
luti in herbis, manifeſtè videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.001303
">Illud
<
lb
/>
quoque ſupponendum, quod oculis vide
<
lb
/>
mus, terram & aquam ſolas eſſe miſtorum
<
lb
/>
materias, & quod & Philoſophus quaſi di
<
lb
/>
uinando dixit, calorem verò ipſum eſſe, qui
<
lb
/>
hæc miſcendo concoquat. </
s
>
<
s
id
="
s.001304
">Si igitur terrę plu
<
lb
/>
rimùm & caloris
<
expan
abbr
="
igneũ
">igneum</
expan
>
efficitur, vt in aquis
<
lb
/>
iam prædictis. </
s
>
<
s
id
="
s.001305
">Si cum plurima terra modicus
<
lb
/>
calor extiterit, terreum dicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.001306
">Primi exem
<
lb
/>
plum eſt piper, ſecundi lapides. </
s
>
<
s
id
="
s.001307
">Si aqua </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>