Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
Scan Original
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015176">
                <pb pagenum="693" xlink:href="016/01/340.jpg"/>
              ſum, vt in nominibus accuſem Plinium, qui
                <lb/>
              tantò propior fuit florentis Latinæ linguæ
                <lb/>
              ſeculo, & tunc adhuc ſcriberet cùm pro­
                <lb/>
              nunciatio, tumipſe modus loquendi vige­
                <lb/>
              rent, & apud Romanos multa quaſi nutu
                <lb/>
              ſignificarent, quæ nunc apud nos nullis
                <lb/>
              verborum circuitibus etiam poſſunt expli­
                <lb/>
              cari. </s>
              <s id="s.015177">Quartum de Epiſtola puerili mea ma­
                <lb/>
              nu ſcripta: magnum ſibi negocium, qui
                <lb/>
              etiam aliis ſcriptas epiſtolas examinet. </s>
              <s id="s.015178">Do­
                <lb/>
              leo quòd non omni modo, vt velim, ſim puer
                <lb/>
              ætate, vt tantò diutius ſupereſſem morum
                <lb/>
              ſimplicitate, vt Deo placerem animæ pu­
                <lb/>
              ritate ac lenitate, plura enim ac meliora
                <lb/>
              poſſent inſcribi. </s>
              <s id="s.015179">At tu vis vt ob hoc do­
                <lb/>
              leam? </s>
              <s id="s.015180">Demum obiicis imperitiam Græcæ
                <lb/>
              linguæ, ſcriptáque in libro de Animi im­
                <lb/>
              mortalitate contemnis, & culpas? </s>
              <s id="s.015181">iam ego
                <lb/>
              neque Græcas apud te, nec Latinas noui
                <lb/>
              literas? </s>
              <s id="s.015182">nec quicquam in philoſophia rectè
                <lb/>
              tradidi? </s>
              <s id="s.015183">ordinem nullum ſeruaui? </s>
              <s id="s.015184">ſit ita.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015185">Quid iam reſtat? </s>
              <s id="s.015186">ego Æſopus ero, nihil
                <lb/>
              prorſus ſciens, atque hoc propius certè ve­
                <lb/>
              ro quàm velim, tu illius ſocius, qui om­
                <lb/>
              nia ſciebat. </s>
              <s id="s.015187">Hæc pro argumentis illius. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015188">125 Exiſtimat lapides in renibus eſſe
                <lb/>
              duros, vt extra? </s>
              <s id="s.015189">fallitur: dureſcunt, dum
                <lb/>
              prodeunt vt oua, at ſi qui duri ſint (qui pauci
                <lb/>
              ſunt) iam facti penè afferunt mortem, nec
                <lb/>
              ſoluuntur. </s>
              <s id="s.015190">Et ſi ſoluuntur, potius motu quàm
                <lb/>
              medicamento afferuntur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015191">126 Nugatur ſuo more, mollities cauſa
                <lb/>
              eſt, vt eſſe poſſit, quoniam remittat: facul­
                <lb/>
              tas, quod ſit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015192">127 Tergum non eſt corium. </s>
              <s id="s.015193">Tergos co­
                <lb/>
              rium eſt. </s>
              <s id="s.015194">In codice meo deeſt re: in ſuo adeſt
                <lb/>
              argumentum ignorantiæ cum temeritate in
                <lb/>
              ea diſciplina, in qua ſe coryphæum fecit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015195">128 Negat nigrum colligere colorem:
                <lb/>
              adducit exempla contra ſe, nam & gemma­
                <lb/>
              rij hoc agunt, vt pulchriores videantur gem­
                <lb/>
              mæ. </s>
              <s id="s.015196">Non tamen illa à metallo maculam, vt
                <lb/>
              Lydia eos valent contrahere, atque (vt ita
                <lb/>
              dicam) tradere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015197">139 Eandem in ſilice rationem ſignifi­
                <lb/>
              cari ſecutus ſum, & eadem cauſa, quam in
                <lb/>
              arbuſto inferiùs, dum paucis interiectis de
                <lb/>
              illo loquar diffusè. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015198">130 Non nomina, genera diuido, &
                <lb/>
              propono: an cæcus, an immemor, qui me
                <lb/>
              ſcribat diuidentem in genera, nominum ra­
                <lb/>
              tionem quærat? </s>
              <s id="s.015199">Alabandicus lapis niger eſt,
                <lb/>
              qui etiam in vitrum tranſit picturæ aptus,
                <lb/>
              nam recipit lituras albas. </s>
              <s id="s.015200">Præterea repoſui
                <lb/>
              in agro Veronenſi inſignes inueniri, & Fri­
                <lb/>
              burgi cum figuris inſcriptis? </s>
              <s id="s.015201">an non eſt? </s>
              <s id="s.015202">vin­
                <lb/>
              cat, ſatis fit nigrum eſſe atque alabandico,
                <lb/>
              quem Plinius deſcribit ſimilem: at non eſt,
                <lb/>
              cedo: nomine ergo carebit? </s>
              <s id="s.015203">Quid autem
                <lb/>
              vetat homines corpora appellare, ſic ſaxa
                <lb/>
              lapides. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015204">131 Herculeus lapis, ſi non depaſcitur
                <lb/>
              ferrum, ſeruatur affinitate illius, utque enim
                <lb/>
              habet dentes, ita & aër pabulum eſt homi­
                <lb/>
              ni: transfertur enim etiam ad amorem, ſtu­
                <lb/>
              dia, animum, vel Cicerone teſte. </s>
              <s id="s.015205">At ego
                <lb/>
              alimenta dixi. </s>
              <s id="s.015206">Sunt & alimenta imbrium, &
                <lb/>
              & vitiorum: </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015207">132 Si verba præcedentia non declara­
                <lb/>
              rent, certè ambiguitas eſſet in ſenſu. </s>
              <s id="s.015208">Euo­
                <lb/>
              cant ambo, attenuat, & diſſoluit ſarcopha­
                <lb/>
              gus, nam de eo ſermo erat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015209">133 Pro antiqui, Romani ſcribi debuit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015210">Verba Plinij ſunt lib. 17. cap. 8. etiam cæte­
                <lb/>
              ræ ſaxo & cote poliuntur. </s>
              <s id="s.015211">Manifeſtum eſt
                <lb/>
              igitur ſmirim, Romanis fuiſſe ignotum. </s>
              <s id="s.015212">At
                <lb/>
              ex deſcriptione vix fieri poteſt, vt fuerit ob­
                <lb/>
              ſidianus lapis. </s>
              <s id="s.015213">Quamuis ergo ſmiris Græcis
                <lb/>
              cognitus fuerit, Romanis non fuit. </s>
              <s id="s.015214">Ergo in
                <lb/>
              ipſis rebus fallitur callumniator, eóſque ac­
                <lb/>
              cuſat de nomine, quòd manus ſcribentis vi­
                <lb/>
              tio excipit, quodque apud neminem præter­
                <lb/>
              eum animaduerſione dignum cenſetur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015215">136 In ſecunda editione nutritur adamas
                <lb/>
              quoniam partes habet diſſimiles, è quibus,
                <lb/>
              quæ minùs ſunt perfectæ perficiuntur. </s>
              <s id="s.015216">Re­
                <lb/>
              ſoluuntur etiam partes, non vt in nobis ſta­
                <lb/>
              tim ob vitæ breuitatem, corporis magnitu­
                <lb/>
              dinem, & mollitiem, ſed in lapidibus ſenſim
                <lb/>
              præparantur, modò ad perfectionem, eſtque
                <lb/>
              adoleſcentia lapidum: inde manent dum
                <lb/>
              conſiſtunt, inde fulgor, & nitor minuitur eis
                <lb/>
              ſeneſcentibus: longa temporum ſpatia id oc­
                <lb/>
              culunt in vno, eodémque lapide, at in plu­
                <lb/>
              ribus hæc deprehunduntur. </s>
              <s id="s.015217">Quòd ſi id in
                <lb/>
              mollioribus ſubſtantiæ lapidibus, & marga­
                <lb/>
              ritis, quamuis hæc non viuant, deprehendi­
                <lb/>
              tur, cur eſt vt in aliis hæſitemus? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015218">137 Me docet, gratias ago: nihil tamen
                <lb/>
              ſimile apud Ariſtotelem: ſed & ille, vt nos
                <lb/>
              ſpicilegium exercet, optima vel difficillima
                <lb/>
              proſequens, non omnia. </s>
              <s id="s.015219">Eſſet enim immen­
                <lb/>
              ſæ eruditionis, qualem Ariſtoteles non ha­
                <lb/>
              buit: nec ego multò minùs. </s>
              <s id="s.015220">At hunc, qui exi­
                <lb/>
              ſtimat ſe omnia ſcire, cùm nil ſciat, quis exi­
                <lb/>
              met è ſtultorum genere? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015221">136 Culpat
                <expan abbr="diuiſionẽ">diuiſionem</expan>
              in arborem
                <expan abbr="fruticẽ">fruticem</expan>
              ,
                <lb/>
                <expan abbr="ſuffruticẽ">ſuffruticem</expan>
              , herbam. </s>
              <s id="s.015222">Hîc
                <expan abbr="paululũ">paululum</expan>
                <expan abbr="immorãdum">immorandum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015223">Tripliciter nos arguit: primùm de nomine:
                <lb/>
              nam ſuffruticem Latinum eſſe negat. </s>
              <s id="s.015224">Ergo
                <lb/>
              cùm fruticem ſciam eſſe Latinum, ſub præ­
                <lb/>
              poſitione addita, vt ſuffuror, ſubniger, ſuffo­
                <lb/>
              dio, ſuffero, non video cur Latina non ſit:
                <lb/>
              nam ſi ſeparata proferantur, nullum vitium
                <lb/>
              erit: non hoc eſt innouare, non etymon. </s>
              <s id="s.015225">Cre­
                <lb/>
              do omni carere culpa coniunctionem Lati­
                <lb/>
              narum vocum, quarum ſenſus etiam aptè
                <lb/>
              iunguntur. </s>
              <s id="s.015226">Deinde reprehendit ſuffruticis
                <lb/>
              interpretationem, quod ſpartum ſuffrutex ſit,
                <lb/>
              & tamen herbarum excedit magnitudinem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015227">At ego fruticem appello, qua ratione nunc
                <lb/>
              dicam. </s>
              <s id="s.015228">Obiicit enim tertiò non accipi hæc ſi­
                <lb/>
              gnificata ab aliis authoribus. </s>
              <s id="s.015229">Quid ageret ſi
                <lb/>
              ſuffruticis nomen iam in vſu fuiſſet apud
                <lb/>
              Latinos? </s>
              <s id="s.015230">cum in nouo nomine vult nos te­
                <lb/>
              neri, nec authoritate, nec ratione vlla: at
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
                <lb/>
              eſt ſuffrutex, &
                <foreign lang="grc">φρύγανον. </foreign>
              </s>
              <s id="s.015231">Quis docet vox illa
                <lb/>
              apud Græcos potiùs ſtipulam, ſurculum, ſar­
                <lb/>
              mentumque, ſi de proprietate verbi agen­
                <lb/>
              dum eſt, quam virgultum, aut ſuffruticem ſi­
                <lb/>
              gnificat. </s>
              <s id="s.015232">At Gaza ſic vertit? </s>
              <s id="s.015233">placuit, non im­
                <lb/>
              probo: vſus eſt liberior, declaratio autem re­
                <lb/>
              rum atque nexus non niſi vnus. </s>
              <s id="s.015234">Teneorne in­
                <lb/>
              terpretatione Gazæ, etiamſi malè ille, qui
                <lb/>
              nullius hac in cauſa voto aſtrictus ſum? </s>
              <s id="s.015235">At
                <lb/>
              dicet, Quid? </s>
              <s id="s.015236">Audiat primùm cauſam, inde fi­
                <lb/>
              nem, tum neceſſitatem. </s>
              <s id="s.015237">Cauſam
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              , quòd
                <lb/>
              qui nomina inuenerunt, è vulgo erant, &
                <lb/>
              quaſi fortuito inuenta ſunt: an ergo putas illo
                <lb/>
              duriùs diuiſiſſe naturam rerum rectè ac dili-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>
Impressum