1plures?
Quod ad experimentum, dicimus
rationem numeri in perfectis ſtare, & eſſe
exquiſitiſſimam: in nonnullis eſſe circum
ſcriptam, vt in canum geſtatione, nec ſic
ſolùm, ſed & præter id, quod intra certos
numeros incertis etiam numeris ſit, qui va
riant ob varietatem ſpecierum in eodem ge
nere. Sicut videmus de caulibus capitatis,
& braſſica, & crambe, idem de lactucis, at
que aliis: terra enim, & cœlum non euicta
mutant hanc rationem. Rectè plures dixi,
non duos: nam in eadem planta plurimùm
maſculorum, aut fœminarum, aut vtrimque
ſexus vis, & ſubſtantia ineſt, quod facilè ex
verbis ſequentibus poterat intelligere: at
ipſe Grammaticum purum agit.
rationem numeri in perfectis ſtare, & eſſe
exquiſitiſſimam: in nonnullis eſſe circum
ſcriptam, vt in canum geſtatione, nec ſic
ſolùm, ſed & præter id, quod intra certos
numeros incertis etiam numeris ſit, qui va
riant ob varietatem ſpecierum in eodem ge
nere. Sicut videmus de caulibus capitatis,
& braſſica, & crambe, idem de lactucis, at
que aliis: terra enim, & cœlum non euicta
mutant hanc rationem. Rectè plures dixi,
non duos: nam in eadem planta plurimùm
maſculorum, aut fœminarum, aut vtrimque
ſexus vis, & ſubſtantia ineſt, quod facilè ex
verbis ſequentibus poterat intelligere: at
ipſe Grammaticum purum agit.
Simili ruditate reprehendit ea, de quibus
reprehendi meretur, quòd non intellexit aridum
comparatiuè dici, tametſi pingue, quæ vni
cum tantùm emittit folium. De ſtipite li
tigat pediculus ſi magnitudine, eſſentia ſti
pes eſt, quod pars principalis ſit plaitæ.
Decet autem in hac tractatione, quæ ad
eſſentiam pertinent, præponere caſibus.
Pingue ſiccum admiratur: lignum ſanctum
reſinacea omnia ſiccant, & ſeriò ardent,
nutriúntque. Elleboro non ſunt plura folia?
ſit ita, ſit vnum in plura diuiſum, nihil
ad declarationem meam. In quinta ſectio
ne opponit myrtum & laurum, hæ diuer
ſis locis ac regionibus, & quocunque anni
tempore fructum habere poſſunt, non ta
men ſemper, & vbique habent: deficiun
tur, vt pleraque natura cœli, & Soli. In
lauro Alexandrina ſtat ratio generalis, cui
ad iicitur, vt plerumque naturæ Prouidentia
fieri ſolet, alia vtilitas, ſubſternatur, &
fulciat, ſed quod ſubſternitur ei, cui ſubſter
nitur, non eſt tutelæ, ſed alij: folia enim fru
ctibus, non hoc folium huic fructui à natu
ra munimento creatur.
reprehendi meretur, quòd non intellexit aridum
comparatiuè dici, tametſi pingue, quæ vni
cum tantùm emittit folium. De ſtipite li
tigat pediculus ſi magnitudine, eſſentia ſti
pes eſt, quod pars principalis ſit plaitæ.
Decet autem in hac tractatione, quæ ad
eſſentiam pertinent, præponere caſibus.
Pingue ſiccum admiratur: lignum ſanctum
reſinacea omnia ſiccant, & ſeriò ardent,
nutriúntque. Elleboro non ſunt plura folia?
ſit ita, ſit vnum in plura diuiſum, nihil
ad declarationem meam. In quinta ſectio
ne opponit myrtum & laurum, hæ diuer
ſis locis ac regionibus, & quocunque anni
tempore fructum habere poſſunt, non ta
men ſemper, & vbique habent: deficiun
tur, vt pleraque natura cœli, & Soli. In
lauro Alexandrina ſtat ratio generalis, cui
ad iicitur, vt plerumque naturæ Prouidentia
fieri ſolet, alia vtilitas, ſubſternatur, &
fulciat, ſed quod ſubſternitur ei, cui ſubſter
nitur, non eſt tutelæ, ſed alij: folia enim fru
ctibus, non hoc folium huic fructui à natu
ra munimento creatur.
180 De tuberibus ea me dicentem indu
cit, vt ex niuibus ſcilicet generentur, quæ
non dico. Apud nos niues ob collectionem
caloris ad eorum faciunt generationem: vbi
alibi ſolùm calidius eſt, vel natura, vel ob
cœlum, non ſunt neceſſariæ. In ſecunda
ſectione, paululùm cogor inuitus immora
ri. Omitto quod in ſecunda editione, im
mutata ſint verba illa, quod neque fideliter
recitet ipſa primæ editionis: videamus, quid
tamen abſurdum contineant, vt adeò ſto
machetur? fungi non ardent, quoniam pu
tredo ceſſat, quæ via eſt ad ignem: lauri
folia ardent celerrimè, quia præterid, quod
putridi quippiam continent, ſicca etiam
ſunt: in fungis enim adhuc humidum aqueum
continetur, quod eos ardere, prohibet. Quæ
hic contradictio etiam tranſlatis verbis fuit?
non tamen velim ſic interpretari: ſecunda
enim editio clara eſt: at hæc interpretatio
eſt verborum ſuorum, quæ ille mihi velim,
nolimve tribuit. Hinc tot ineptiæ: nam cum
omnia adhuc reprehenſione carerent, addi
dit tamen de ſuo. Putrida non ardent, quia
iam putredo ceſſat. Vbi hoc in vllo codice
meo? at per alia, id eſt, tubera, & fungi putri
da, exponit, pulchrum expoſitorem, cùm pu
tridorum anteà non meminerim. Duos hic la
pis molaris, vt honeſtiore nomine vtar, inſi
gnes errores etiam præter abſurdam inter
pretationem admittit: primùm quod idem pu
tat eſſe putreſcere, & per putredinem gene
rari, cùm putredo ſit ſolùm corruptio, & nul
la corruptio eſt generatio, niſi in elementis:
ſed ex re facta per putredinem tanquam pu
tredine materiam, & alimentum ſubmini
ſtrante multa generantur, præcipuè vermes.
Alterum, quod putat putridum eſſe aliquid,
quod conſtet, cum ſit ſolùm in motu, ſicut
& mors: quod enim putreſcit, non eſt putri
dum, ſicut dicebat Plato rectè de morte, quod
neque ad viuentes, neque ad mortuos perti
neret: ita putridum nihil eſt, ſed quod putreſ
cit: nunquam enim vbi à calore præter natu
ram euictum eſt, ceſſat, aut in eodem ſtatu ma
net: vt neque quæ ardent: par enim ratio eſt
vtrorumque ad vnguem. Sic denuò vt canis
ad vomitum ad idem redit. Putrida cùm pu
tredo abiit, non ardent. Hæc enim nihil re
pugnans continent: ſicut quæ ardent, cùm ar
ſerint non amplius vrunt: imò eſt quaſi pro
poſitio neceſſaria, quam ipſe adeò vt repu
gnantia continentem admiratur, & repre
hendit.
cit, vt ex niuibus ſcilicet generentur, quæ
non dico. Apud nos niues ob collectionem
caloris ad eorum faciunt generationem: vbi
alibi ſolùm calidius eſt, vel natura, vel ob
cœlum, non ſunt neceſſariæ. In ſecunda
ſectione, paululùm cogor inuitus immora
ri. Omitto quod in ſecunda editione, im
mutata ſint verba illa, quod neque fideliter
recitet ipſa primæ editionis: videamus, quid
tamen abſurdum contineant, vt adeò ſto
machetur? fungi non ardent, quoniam pu
tredo ceſſat, quæ via eſt ad ignem: lauri
folia ardent celerrimè, quia præterid, quod
putridi quippiam continent, ſicca etiam
ſunt: in fungis enim adhuc humidum aqueum
continetur, quod eos ardere, prohibet. Quæ
hic contradictio etiam tranſlatis verbis fuit?
non tamen velim ſic interpretari: ſecunda
enim editio clara eſt: at hæc interpretatio
eſt verborum ſuorum, quæ ille mihi velim,
nolimve tribuit. Hinc tot ineptiæ: nam cum
omnia adhuc reprehenſione carerent, addi
dit tamen de ſuo. Putrida non ardent, quia
iam putredo ceſſat. Vbi hoc in vllo codice
meo? at per alia, id eſt, tubera, & fungi putri
da, exponit, pulchrum expoſitorem, cùm pu
tridorum anteà non meminerim. Duos hic la
pis molaris, vt honeſtiore nomine vtar, inſi
gnes errores etiam præter abſurdam inter
pretationem admittit: primùm quod idem pu
tat eſſe putreſcere, & per putredinem gene
rari, cùm putredo ſit ſolùm corruptio, & nul
la corruptio eſt generatio, niſi in elementis:
ſed ex re facta per putredinem tanquam pu
tredine materiam, & alimentum ſubmini
ſtrante multa generantur, præcipuè vermes.
Alterum, quod putat putridum eſſe aliquid,
quod conſtet, cum ſit ſolùm in motu, ſicut
& mors: quod enim putreſcit, non eſt putri
dum, ſicut dicebat Plato rectè de morte, quod
neque ad viuentes, neque ad mortuos perti
neret: ita putridum nihil eſt, ſed quod putreſ
cit: nunquam enim vbi à calore præter natu
ram euictum eſt, ceſſat, aut in eodem ſtatu ma
net: vt neque quæ ardent: par enim ratio eſt
vtrorumque ad vnguem. Sic denuò vt canis
ad vomitum ad idem redit. Putrida cùm pu
tredo abiit, non ardent. Hæc enim nihil re
pugnans continent: ſicut quæ ardent, cùm ar
ſerint non amplius vrunt: imò eſt quaſi pro
poſitio neceſſaria, quam ipſe adeò vt repu
gnantia continentem admiratur, & repre
hendit.
Sed tamen neque hoc dixi, neque verum eſt,
aliam ob rationem ſcilicet, quod putrida poſt
quam putruerint, pingue humidum flammæ
idoneum generant. Quid cur non adhuc in con
tradictionem me adducit vir rudior boue, qui
dum verba curioſius, ſuóque peculiari more
ſectatur, omnem rerum ſenſum amittit. Ita ho
mo iſte, dum ſibi ſapit, nil ſapit. Sed vnde illa
reſtis ſcutica aduerſus hominem, a quo nihil
mali audiuit, aut accepit? ſed ſunt ignorantiæ
ſuæ velamenta contra hominem, qui etſi erraſ
ſet non tamen flagris, nec ſuſpendio dignus
ob id erat. Vitam oportet eſſe flagitioſam, quæ
hæc mereatur? ſed sunt animi ſui improbiſſimi
& ſtultiſſimi indicia: qui cùm non intelligat,
damnat, & tanquam iam damnatis maledicit.
Nec hic multùm abſimilis alteri Grammati
co videtur, qui cùm Campani expoſitionem
in Euclidis elementa non intelligeret, totas
paginas, tranſuerſis ductis lineis obliterabat,
ſtultum inſuper eum appellans, cum ipſe di
gnus eſſet vinculis, & elleboro.
aliam ob rationem ſcilicet, quod putrida poſt
quam putruerint, pingue humidum flammæ
idoneum generant. Quid cur non adhuc in con
tradictionem me adducit vir rudior boue, qui
dum verba curioſius, ſuóque peculiari more
ſectatur, omnem rerum ſenſum amittit. Ita ho
mo iſte, dum ſibi ſapit, nil ſapit. Sed vnde illa
reſtis ſcutica aduerſus hominem, a quo nihil
mali audiuit, aut accepit? ſed ſunt ignorantiæ
ſuæ velamenta contra hominem, qui etſi erraſ
ſet non tamen flagris, nec ſuſpendio dignus
ob id erat. Vitam oportet eſſe flagitioſam, quæ
hæc mereatur? ſed sunt animi ſui improbiſſimi
& ſtultiſſimi indicia: qui cùm non intelligat,
damnat, & tanquam iam damnatis maledicit.
Nec hic multùm abſimilis alteri Grammati
co videtur, qui cùm Campani expoſitionem
in Euclidis elementa non intelligeret, totas
paginas, tranſuerſis ductis lineis obliterabat,
ſtultum inſuper eum appellans, cum ipſe di
gnus eſſet vinculis, & elleboro.
181 Reprehendit præterea, quod Ganabatum
aliò tranſtulerim, nec videt ipſum, non me or
dinem corrumpere Exiſtimat etiam me reli
quiſſe multa neceſſaria, cum oſtendat ex hoc finem
propoſitum libri noſtri omninò ignorare: is
erat vt rationes rerum omnium, quantum fieri
poſſet, explicarem, exemplis ſingulis tantum
in vnoquoque genere propoſitis. Neque enim
vel ſaltem nunc duo maximi libri Italica lin
gua ſcripti, Indicarum rerum deſunt: & tunc
primum Hiſpanicæ nauigationes (quam linguam
fermè, vt Italicam teneo) nec tamen in tertia
editione aliquid ex his ſum additurus: tum quia
occulatam fidem non aliorum, qui viderint te
ſtimonia repoſco, tum quia ſunt propemodum
infinita. Quid hoc eſſet aliud, quàm benè ſcri
pta ab aliis, malè in meos libros, & ineptè
tranſtuliſſe? Quærimus noua rerum genera, vt ex
his ſubtiliores rationes inueniamus. Similiter
& illud in deſcriptione Mamæi non animad
uertit, ferrugineum colorem eundem eſſe, qui
& ruber ab eo appellatur: non ſolum quòd ego
aliam teſtatus ſim, velle me claritatis cauſa
ſequi rationem nominandorum colorum (quod
& præſtiti diffuſius à rerum ſimilitudine illos
aliò tranſtulerim, nec videt ipſum, non me or
dinem corrumpere Exiſtimat etiam me reli
quiſſe multa neceſſaria, cum oſtendat ex hoc finem
propoſitum libri noſtri omninò ignorare: is
erat vt rationes rerum omnium, quantum fieri
poſſet, explicarem, exemplis ſingulis tantum
in vnoquoque genere propoſitis. Neque enim
vel ſaltem nunc duo maximi libri Italica lin
gua ſcripti, Indicarum rerum deſunt: & tunc
primum Hiſpanicæ nauigationes (quam linguam
fermè, vt Italicam teneo) nec tamen in tertia
editione aliquid ex his ſum additurus: tum quia
occulatam fidem non aliorum, qui viderint te
ſtimonia repoſco, tum quia ſunt propemodum
infinita. Quid hoc eſſet aliud, quàm benè ſcri
pta ab aliis, malè in meos libros, & ineptè
tranſtuliſſe? Quærimus noua rerum genera, vt ex
his ſubtiliores rationes inueniamus. Similiter
& illud in deſcriptione Mamæi non animad
uertit, ferrugineum colorem eundem eſſe, qui
& ruber ab eo appellatur: non ſolum quòd ego
aliam teſtatus ſim, velle me claritatis cauſa
ſequi rationem nominandorum colorum (quod
& præſtiti diffuſius à rerum ſimilitudine illos