Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015335">
                <pb pagenum="696" xlink:href="016/01/343.jpg"/>
              plures? </s>
              <s id="s.015336">Quod ad experimentum, dicimus
                <lb/>
              rationem numeri in perfectis ſtare, & eſſe
                <lb/>
              exquiſitiſſimam: in nonnullis eſſe circum­
                <lb/>
              ſcriptam, vt in canum geſtatione, nec ſic
                <lb/>
              ſolùm, ſed & præter id, quod intra certos
                <lb/>
              numeros incertis etiam numeris ſit, qui va­
                <lb/>
              riant ob varietatem ſpecierum in eodem ge­
                <lb/>
              nere. </s>
              <s id="s.015337">Sicut videmus de caulibus capitatis,
                <lb/>
              & braſſica, & crambe, idem de lactucis, at­
                <lb/>
              que aliis: terra enim, & cœlum non euicta
                <lb/>
              mutant hanc rationem. </s>
              <s id="s.015338">Rectè plures dixi,
                <lb/>
              non duos: nam in eadem planta plurimùm
                <lb/>
              maſculorum, aut fœminarum, aut vtrimque
                <lb/>
              ſexus vis, & ſubſtantia ineſt, quod facilè ex
                <lb/>
              verbis ſequentibus poterat intelligere: at
                <lb/>
              ipſe Grammaticum purum agit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015339">Simili ruditate reprehendit ea, de quibus
                <lb/>
              reprehendi meretur, quòd
                <expan abbr="">non</expan>
              intellexit
                <expan abbr="aridũ">aridum</expan>
                <lb/>
              comparatiuè dici, tametſi pingue, quæ vni­
                <lb/>
              cum tantùm emittit folium. </s>
              <s id="s.015340">De ſtipite li­
                <lb/>
              tigat pediculus ſi magnitudine, eſſentia ſti­
                <lb/>
              pes eſt, quod pars principalis ſit plaitæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015341">Decet autem in hac tractatione, quæ ad
                <lb/>
              eſſentiam pertinent, præponere caſibus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015342">Pingue ſiccum admiratur: lignum ſanctum
                <lb/>
              reſinacea omnia ſiccant, & ſeriò ardent,
                <lb/>
              nutriúntque. </s>
              <s id="s.015343">Elleboro non ſunt plura folia?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015344">ſit ita, ſit vnum in plura diuiſum, nihil
                <lb/>
              ad declarationem meam. </s>
              <s id="s.015345">In quinta ſectio­
                <lb/>
              ne opponit myrtum & laurum, hæ diuer­
                <lb/>
              ſis locis ac regionibus, & quocunque anni
                <lb/>
              tempore fructum habere poſſunt, non ta­
                <lb/>
              men ſemper, & vbique habent: deficiun­
                <lb/>
              tur, vt pleraque natura cœli, & Soli. </s>
              <s id="s.015346">In
                <lb/>
              lauro Alexandrina ſtat ratio generalis, cui
                <lb/>
              ad iicitur, vt plerumque naturæ Prouidentia
                <lb/>
              fieri ſolet, alia vtilitas, ſubſternatur, &
                <lb/>
              fulciat, ſed quod ſubſternitur ei, cui ſubſter­
                <lb/>
              nitur, non eſt tutelæ, ſed alij: folia enim fru­
                <lb/>
              ctibus, non hoc folium huic fructui à natu­
                <lb/>
              ra munimento creatur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015347">180 De tuberibus ea me dicentem indu­
                <lb/>
              cit, vt ex niuibus ſcilicet generentur, quæ
                <lb/>
              non dico. </s>
              <s id="s.015348">Apud nos niues ob collectionem
                <lb/>
              caloris ad eorum faciunt generationem: vbi
                <lb/>
              alibi ſolùm calidius eſt, vel natura, vel ob
                <lb/>
              cœlum, non ſunt neceſſariæ. </s>
              <s id="s.015349">In ſecunda
                <lb/>
              ſectione, paululùm cogor inuitus immora­
                <lb/>
              ri. </s>
              <s id="s.015350">Omitto quod in ſecunda editione, im­
                <lb/>
              mutata ſint verba illa, quod neque fideliter
                <lb/>
              recitet ipſa primæ editionis: videamus, quid
                <lb/>
              tamen abſurdum contineant, vt adeò ſto­
                <lb/>
              machetur? </s>
              <s id="s.015351">fungi non ardent, quoniam pu­
                <lb/>
              tredo ceſſat, quæ via eſt ad ignem: lauri
                <lb/>
              folia ardent celerrimè, quia præterid, quod
                <lb/>
              putridi quippiam continent, ſicca etiam
                <lb/>
              ſunt: in fungis enim adhuc humidum aqueum
                <lb/>
              continetur, quod eos ardere, prohibet. </s>
              <s id="s.015352">Quæ
                <lb/>
              hic contradictio etiam tranſlatis verbis fuit?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015353">non tamen velim ſic interpretari: ſecunda
                <lb/>
              enim editio clara eſt: at hæc interpretatio
                <lb/>
              eſt verborum ſuorum, quæ ille mihi velim,
                <lb/>
              nolimve tribuit. </s>
              <s id="s.015354">Hinc tot ineptiæ: nam cum
                <lb/>
              omnia adhuc reprehenſione carerent, addi­
                <lb/>
              dit tamen de ſuo. </s>
              <s id="s.015355">Putrida non ardent, quia
                <lb/>
              iam putredo ceſſat. </s>
              <s id="s.015356">Vbi hoc in vllo codice
                <lb/>
              meo? </s>
              <s id="s.015357">at per alia, id eſt, tubera, & fungi putri­
                <lb/>
              da, exponit, pulchrum expoſitorem, cùm pu­
                <lb/>
              tridorum anteà
                <expan abbr="">non</expan>
              meminerim. </s>
              <s id="s.015358">Duos hic la­
                <lb/>
              pis molaris, vt honeſtiore nomine vtar, inſi­
                <lb/>
              gnes errores etiam præter abſurdam inter­
                <lb/>
              pretationem admittit: primùm quod idem pu­
                <lb/>
              tat eſſe putreſcere, & per putredinem gene­
                <lb/>
              rari, cùm putredo ſit ſolùm corruptio, & nul­
                <lb/>
              la corruptio eſt generatio, niſi in elementis:
                <lb/>
              ſed ex re facta per putredinem tanquam pu­
                <lb/>
              tredine materiam, & alimentum ſubmini­
                <lb/>
              ſtrante multa generantur, præcipuè vermes.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015359">Alterum, quod putat putridum eſſe aliquid,
                <lb/>
              quod conſtet, cum ſit ſolùm in motu, ſicut
                <lb/>
              & mors: quod enim putreſcit, non eſt putri­
                <lb/>
              dum, ſicut dicebat Plato rectè de morte, quod
                <lb/>
              neque ad viuentes, neque ad mortuos perti­
                <lb/>
              neret: ita putridum nihil eſt, ſed quod putreſ­
                <lb/>
              cit: nunquam enim vbi à calore præter natu­
                <lb/>
              ram euictum eſt, ceſſat, aut in
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
              ſtatu ma­
                <lb/>
              net: vt neque quæ ardent: par enim ratio eſt
                <lb/>
              vtrorumque ad vnguem. </s>
              <s id="s.015360">Sic denuò vt canis
                <lb/>
              ad vomitum ad idem redit. </s>
              <s id="s.015361">Putrida cùm pu­
                <lb/>
              tredo abiit, non ardent. </s>
              <s id="s.015362">Hæc enim nihil re­
                <lb/>
              pugnans continent: ſicut quæ ardent, cùm ar­
                <lb/>
              ſerint non amplius vrunt: imò eſt quaſi pro­
                <lb/>
              poſitio neceſſaria, quam ipſe adeò vt repu­
                <lb/>
              gnantia continentem admiratur, & repre­
                <lb/>
              hendit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015363">Sed tamen neque hoc dixi, neque
                <expan abbr="verũ">verum</expan>
              eſt,
                <lb/>
                <expan abbr="aliã">aliam</expan>
              ob rationem ſcilicet, quod putrida poſt­
                <lb/>
              quam putruerint, pingue humidum flammæ
                <lb/>
                <expan abbr="idoneũ">idoneum</expan>
              generant. </s>
              <s id="s.015364">Quid cur non adhuc in con­
                <lb/>
              tradictionem me adducit vir rudior boue, qui
                <lb/>
              dum verba curioſius, ſuóque peculiari more
                <lb/>
              ſectatur,
                <expan abbr="omnẽ">omnem</expan>
              rerum ſenſum amittit. </s>
              <s id="s.015365">Ita ho­
                <lb/>
              mo iſte, dum ſibi ſapit, nil ſapit. </s>
              <s id="s.015366">Sed vnde illa
                <lb/>
              reſtis ſcutica aduerſus hominem, a quo nihil
                <lb/>
              mali audiuit, aut accepit? </s>
              <s id="s.015367">ſed ſunt ignorantiæ
                <lb/>
              ſuæ velamenta contra
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              , qui etſi erraſ­
                <lb/>
              ſet non tamen flagris, nec ſuſpendio dignus
                <lb/>
              ob id erat. </s>
              <s id="s.015368">
                <expan abbr="Vitã">Vitam</expan>
              oportet eſſe flagitioſam, quæ
                <lb/>
              hæc mereatur? </s>
              <s id="s.015369">ſed
                <expan abbr="sũt">sunt</expan>
              animi ſui improbiſſimi
                <lb/>
              & ſtultiſſimi indicia: qui cùm non intelligat,
                <lb/>
              damnat, &
                <expan abbr="tãquam">tanquam</expan>
              iam damnatis maledicit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015370">Nec hic multùm abſimilis alteri Grammati­
                <lb/>
              co videtur, qui cùm Campani expoſitionem
                <lb/>
              in Euclidis elementa non intelligeret, totas
                <lb/>
              paginas, tranſuerſis ductis lineis obliterabat,
                <lb/>
              ſtultum inſuper eum appellans, cum ipſe di­
                <lb/>
              gnus eſſet vinculis, & elleboro. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015371">181 Reprehendit præterea, quod
                <expan abbr="Ganabatũ">Ganabatum</expan>
                <lb/>
              aliò tranſtulerim, nec videt ipſum, non me or­
                <lb/>
              dinem corrumpere Exiſtimat etiam me reli­
                <lb/>
              quiſſe multa neceſſaria,
                <expan abbr="">cum</expan>
                <expan abbr="oſtẽdat">oſtendat</expan>
              ex hoc
                <expan abbr="finẽ">finem</expan>
                <lb/>
              propoſitum libri noſtri omninò ignorare: is
                <lb/>
              erat vt rationes rerum omnium,
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              fieri
                <lb/>
              poſſet, explicarem, exemplis ſingulis tantum
                <lb/>
              in
                <expan abbr="vnoquoq;">vnoquoque</expan>
              genere propoſitis. </s>
              <s id="s.015372">Neque enim
                <lb/>
              vel ſaltem nunc duo maximi libri Italica lin­
                <lb/>
              gua ſcripti, Indicarum rerum deſunt: & tunc
                <lb/>
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
              Hiſpanicæ nauigationes (
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              linguam
                <lb/>
              fermè, vt Italicam teneo) nec tamen in tertia
                <lb/>
              editione aliquid ex his ſum additurus:
                <expan abbr="">tum</expan>
              quia
                <lb/>
              occulatam fidem non
                <expan abbr="aliorũ">aliorum</expan>
              , qui viderint te­
                <lb/>
              ſtimonia repoſco, tum quia ſunt
                <expan abbr="propemodũ">propemodum</expan>
                <lb/>
              infinita. </s>
              <s id="s.015373">Quid hoc eſſet aliud, quàm benè ſcri­
                <lb/>
              pta ab aliis, malè in meos libros, & ineptè
                <lb/>
              tranſtuliſſe? </s>
              <s id="s.015374">Quærimus noua
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              genera, vt ex
                <lb/>
              his ſubtiliores rationes inueniamus. </s>
              <s id="s.015375">Similiter
                <lb/>
              & illud in deſcriptione Mamæi non animad­
                <lb/>
              uertit, ferrugineum colorem eundem eſſe, qui
                <lb/>
              & ruber ab eo appellatur: non
                <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan>
              quòd ego
                <lb/>
              aliam teſtatus ſim, velle me claritatis cauſa
                <lb/>
              ſequi rationem nominandorum
                <expan abbr="colorũ">colorum</expan>
              (quod
                <lb/>
              & præſtiti diffuſius à rerum ſimilitudine illos </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>