Clavius, Christoph - Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

347331LIBER TERTIVS. ctiones mutuas horarum à meridie, vel media nocte, & ab ortu, vel occaſu in linea horizontali,
vel linea horæ 12. ab ortu, vel occaſu, & c. abſoluuntur, nulla difficultas prorſus eſt, ſi attentè conſi
derentur tabulæ propoſ. 19. 20. & 23. lib. 1. ſæpius iam adductæ. Nam (vt aliquod exemplum
habeas) hora 11. ab occaſu ducitur per horam 6. à media nocte in arcu, diurno horarum 14. &
per 5. à media nocte in arcu nocturno horarum 12. nec non per horam 4. à media nocte in arcu
nocturno herarum 14. Ita quoque hora 20. ab occaſu tranſit per horam 1. à meridie in arcu diur-
no horarum 10. & per horam 2. à meridie in arcu diurno horarum 12. Hora verò 21. ab occaſu,
quæ vnum ſolum in noſtro exemplo punctum habet, qnod eſt in hora 2. à meridie arcus diurni
horarum 10. per quod tranſit, habebitur, ſi hora 21. ab ortu ducatur per horam 4. à media nocte
in arcu nocturno horarum 14. & per horam 2. à meridie in arcu diurno horarum 10. extenda-
1110 tur. Sic etiam pro hora 22. ab occaſu ducenda erit hora 22. ab ortu per horam 5. à media nocte
in arcu nocturno horarum 14. & per horam 4. à media nocte in arcu nocturno horarum 12. Hæc
enim producta vltra parallelum omnium ſemper latentium maximum, qui per punctum K, du-
citur, dabit 22. ab occaſu. Eadem denique ratione pro hora 23. ab occaſu ducenda erit hora 23.
ab ortu per horam 6. à media nocte in arcu nocturno horarum 14. & per horam 5. à media no-
cte in arcu nocturno horarum 12. & c. Linea autem horæ 12. ab ortu, vel occaſu (ſi ſorte in de-
ſcriptione horologii Italici vti voles tabula ſecunda propoſ. 20. primi libri, quæ ad horam 12. @ab
ortu vel occaſu pertinet) ducenda eſt per punctum, vbi linea æquinoctialis, horizontalis, & horæ
6 à meridie, vel média nocte ſe mutuo interſecant, & per punctum lineæ horæ 12. à meridie, per
2220 quod arcus diurnus horarum o, hoc eſt, parallelus omnium ſemper latentium maximus tranſit,
vt patet ex tabulis 5. 6. & 8. propoſ. 33. primi libri. Hoc porro punctum inueniemus, ſi ex figura
radiorum propoſ. 2. huius libri lineam horæ 12. mediæ noctis, vel poſt meridiem, quæ ex C, duci
tur ad dextram rectæ C A, interceptam inter C, & radium horarum o, transferamus ex C, centro
horologii in lineam meridianam ſupra centrum C. Portio enim lineæ meridianæ ſupra centrum
C, ad mediam noctem pertinet, ita vt indicet horam 12. à meridie. In noſtro exemplo ægrè
admodum huiuſinodi punctum reperiri poteſt, vt patet. Horologium igitur Italicum à Vertica-
li circulo declinans deſcripſimus. Quod faciendum erat.

PROBLEMA 11. PROPOSITIO 11.

3330

HOROLOGIVM Babylonicum à Verticali circulo declinans
delineare.

VT Italicum horologium, ita & Babylonicum deſcribitur, hoc excepto, quòd in priori modo
44Deſcriptio ho-
rologii Babylo
nici à Vertica-
li deelinantie. diuiſio circuli in partes 24. æquales principiũ habere debet à punctis b, e, quæ orientalia ſunt, vt
patet, ſi horologiom, & circulus in propria poſitione concipiantur eſſe collocata; ita vt puncta b, e,
ſignificent horam 24. & proxima puncta verſus N, horam 1. ab ortu, & c.

IN alijs modis res omnino facilis eſt, ex tabulis propoſ. 19. 20. & 33. primi libri, quarum fre-
quens mentio facta eſt hactenus. Id quod figuta præcedentis propoſ. apertè declarat, in qua horæ
5540 punctis ſolum diſtinctæ numerantur à meridie, vel media nocte, quæ verò characteres numero-
rum habent communes, ab occaſu; quæ denique characteribus numerorum antiquis inſignitæ
ſunt, ab ortu Solis. Igitur horologium Babylonicum à Verticali circulo declinans delineaui-
mus. Quod faciendum erat.

SCHOLIVM.

SI horæ ab ortu, & occaſu vltra lineam horizontalem producantur in horologio, quod à meridic de-
clinat, habebimus eaſdem horas in facie plani oppoſita, quæ à borea declinat, ſi partium cõmutatio fiat,
vt in ſuperioribus diximus.

6650

QVEMADMODVM autem ad finem ſcholii propoſ. 1. huius libri ſcripſimus, vna opera de-
ſcribi poſſe quatuor horologia aſtronomica diuerſa, quæ eandem tamen declinationis quantitatem ſeruẽt;
Ita etiam de horologio Italico, & Babylonico dicendum est. Nam ſi v. g. deſcribamus horologium Ita-
77Qua ratione ex
horologio Itali
co vel Babylo-
nico declipan-
te à merldie in
ortũ fiat aliud
declinans à bo
ica in ortum,
& à meridiei in
occaſum, & à
borea in occa-
ſum. licum, vel Babylonicum declinans à meridie in ortum grad. 30. quale hactenus à nobis conſtructum eſt,
habebimus codem labore Italicum horologium, vel Babylonicum declinans 30. grad. à borea in ortum,
quale eſt nocturnum illud, quod linea horizontalis abſcindit, ſi partem illius ſuperiorem commutemus in
inferiorem: ſed numeri horarum mutandi ſunt in earum complementa vſque ad 24. ita vt ex hora 11.
ab occaſu in portione nocturna fiat hora 13. ab occaſu in horologio declinante à borea in ortum; & ex
23. ab ortu ſiat 1. ab ortu, & c. Si verò idem horologium à meridie declinans in ortum quotcunque gra-
dibus ita inuertamus, vt pars eius dextra ſiat ſiniſtra, & contra, non mutata parte eius ſuperiore in in-
feriorem, habebimus horologium declinans totidem gradibus à meridie in occaſum, ſed numeri

Table of contents

Text layer

Text normalization

Search