Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
< >
page |< < (29) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div60" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1692" xml:space="preserve">
              <pb o="29" file="0035" n="35" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
            apud eius peruentum ad ſe, & ſentiens comprehendit ordinationem partium rei uiſæ ſecundum
              <lb/>
            ſuum eſſe in ſuperficie rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1693" xml:space="preserve"> Non eſt ergo poſsibile, ut formæ perueniãt in ſuperficiem uitrei, niſi
              <lb/>
            ſit ordinatio partium ſuarum ſecundum ſuum eſſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s1694" xml:space="preserve"> Non eſt ergo poſsibile, ut axis radialis ſit decli-
              <lb/>
            nans ſuper ſuperficiem uitrei:</s>
            <s xml:id="echoid-s1695" xml:space="preserve"> erit ergo perpendicularis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1696" xml:space="preserve"> Omnes ergo lineæ radiales reſiduæ erunt
              <lb/>
            obliquatæ ſuper ſuperficiem iſtam, ſiue ſit plana, ſiue ſit ſphærica, quoniam ſecant axem ſuper cen-
              <lb/>
            trum glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1697" xml:space="preserve"> Nulla ergo iſtarum linearum tranſit per centrum ſuperficiei uitrei, ſi fuerit ſphærica,
              <lb/>
            niſi axis tantùm, quoniam eſt perpendicularis ſuper ipſam, & quia cẽtrum ſuperficiei glacialis non
              <lb/>
            eſt cen trum ſuperficiei uitrei.</s>
            <s xml:id="echoid-s1698" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div62" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head85" xml:space="preserve" style="it">8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò
            <lb/>
          ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1699" xml:space="preserve">ET quoniam declaratum eſt [2 n] quòd formæ peruenientes in ſuperficiem glacialis, nõ per-
              <lb/>
            ueniunt ad concauum nerui, niſi poſtquam fuerint refractæ, & non eſt refractio earum, niſi
              <lb/>
            apud ſuperficiem uitrei, & axis eſt perpendicularis ſuper iſtam ſuperficiem, & omnes lineæ
              <lb/>
            radiales reſiduæ ſunt obliquatæ ſuper iſtam ſuperficiem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1700" xml:space="preserve"> quãdo formę peruenerint ad ſuperficiem
              <lb/>
            uitrei, refringẽtur omnia puncta, quæ ſunt in ea, pręter punctum axis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1701" xml:space="preserve"> quoniam iſte punctus exten-
              <lb/>
            ditur ſecundum rectitudinem axis, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1702" xml:space="preserve"> perueniat ad locum gyrationis concaui nerui [per 17
              <lb/>
            n 1] Nulla ergo forma perueniens ad ſuperficiem glacialis extenditur ad concauum nerui ſecundũ
              <lb/>
            rectitudinem, niſi punctum axis tantùm, & omnia puncta reſidua perueniunt ad concauum nerui
              <lb/>
            ſecundum lineas refractas.</s>
            <s xml:id="echoid-s1703" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehendit rem uiſam, & illa res uiſa fuerit oppoſi-
              <lb/>
            ta medio uiſus, & fuerit axis intra pyramidem radialem continentem illam rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s1704" xml:space="preserve"> forma illius
              <lb/>
            rei uiſæ perueniet ad ſuperficiem glacialis ſecũdum rectitudinem linearum radialium:</s>
            <s xml:id="echoid-s1705" xml:space="preserve"> deinde ex-
              <lb/>
            tenduntur formæ ab iſta ſuperficie ſecundum rectitudinem linearum radialium etiam, quouſque
              <lb/>
            perueniant ad ſuperficiem uitrei:</s>
            <s xml:id="echoid-s1706" xml:space="preserve"> deinde punctum axis extendetur ab iſta ſuperficie ſecundũ recti-
              <lb/>
            tudinem axis, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1707" xml:space="preserve"> perueniat ad locũ gyrationis concaui nerui, & omnia puncta reſidua refrin-
              <lb/>
            guntur ſuper lineas ſecantes lineas radiales, & conſimilis ordinationis, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1708" xml:space="preserve"> perueniant ad lo-
              <lb/>
            cum gyrationis concaui nerui.</s>
            <s xml:id="echoid-s1709" xml:space="preserve"> Perueniet ergo forma in illum locum ordinata ſecundum ſuum or-
              <lb/>
            dinem in ſuperficie glacialis, & ordinata ſecundum ſuam ordinationem in ſuperficie rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1710" xml:space="preserve"> Sed
              <lb/>
            diſpoſitio formarum obliquatarum non eſt ſicut diſpoſitio formarum extenſarum rectè, quoniam
              <lb/>
            obliquatio alterabit ipſas aliqua alteratione neceſſariò.</s>
            <s xml:id="echoid-s1711" xml:space="preserve"> Sequitur ergo de iſta diſpoſitione, ut pun-
              <lb/>
            ctum perueniens ad locum gyrationis concaui nerui, quod extendebatur ſecundum rectitudinem
              <lb/>
            axis, ſit magis uerificatum omnibus punctis formarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1712" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div63" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head86" xml:space="preserve" style="it">9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior
            <lb/>
          ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1713" xml:space="preserve">ET etiam refractio punctorũ peruenientium in ſuperficiem refractionis propinquiorum pun-
              <lb/>
            cto axis, eſt minor, & remotiorum, maior:</s>
            <s xml:id="echoid-s1714" xml:space="preserve"> quoniam refractio non eſt, niſi ſecundum angulos,
              <lb/>
            qui fiunt ex lineis, ſuper quas formæ ueniunt, & ex perpendicularibus, quæ ſunt ſuper ſuper-
              <lb/>
            ficiem refractionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1715" xml:space="preserve"> & linearum continentium cum perpendicularibus angulos minores, erit refra-
              <lb/>
            ctio ſecundum angulos minores:</s>
            <s xml:id="echoid-s1716" xml:space="preserve"> & linearum continentium cum perpendicularibus angulos ma-
              <lb/>
            iores, erit refractio ſecundum angulos maiores.</s>
            <s xml:id="echoid-s1717" xml:space="preserve"> Et lineæ propinquiores axi minus declinant ſuper
              <lb/>
            ſuperficiem refractionis, & ſic continent cum perpendicularibus, quę ſunt ſuper ſuperficiem refra-
              <lb/>
            ctionis, angulos minores:</s>
            <s xml:id="echoid-s1718" xml:space="preserve"> & illæ, quæ ſunt remotiores ab axe, magis declinãt ſuper ſuperficiem re-
              <lb/>
            fractionis, & ſic continent cum perpendicularibus angulos maiores.</s>
            <s xml:id="echoid-s1719" xml:space="preserve"> Et formæ, quorum refractio
              <lb/>
            eſt minor, magis manifeſtantur, & quarum refractio eſt maior, minus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1720" xml:space="preserve"> Punctum ergo, quod eſt ſu-
              <lb/>
            per axem, perueniens ad locum gyrationis nerui cõcaui, eſt manifeſtius omnibus alijs punctis re-
              <lb/>
            ſiduis, & quod eſt propinquum illi, eſt manifeſtius remotiore ab illo.</s>
            <s xml:id="echoid-s1721" xml:space="preserve"> Et iſtæ formę ſunt, quę exten-
              <lb/>
            duntur ad neruum communem, & ex illis comprehẽdit ultimum ſentiens formam rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1722" xml:space="preserve"> Et cum
              <lb/>
            iſta forma perueniens ad locũ gyrationis cõcaui nerui:</s>
            <s xml:id="echoid-s1723" xml:space="preserve"> ſit diuerſæ diſpoſitionis, ſcilicet quòd pun-
              <lb/>
            ctum axis eſt manifeſtius omnibus punctis reſiduis, & quod eſt propinquius illi, eſt remotiore ma-
              <lb/>
            nifeſtius:</s>
            <s xml:id="echoid-s1724" xml:space="preserve"> forma ergo perueniens in neruo communi, ex qua comprehẽdit uirtus ſenſitiua formam
              <lb/>
            rei uiſæ, erit diuerſæ diſpoſitionis, & punctum eius reſpondens puncto axis in ſuperficie rei uiſæ,
              <lb/>
            erit manifeſtius omnibus punctis reſiduis formæ, & huιc propinquius, manifeſtius remotiore.</s>
            <s xml:id="echoid-s1725" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            ſi in ducantur diſpoſitiones rerum uiſarum, & diſtinguatur qualitas comprehenſionis uiſus à rebus
              <lb/>
            uiſis, quas comprehenderit uiſus ſimul, & qualitas comprehẽſionis uiſus à partibus unius rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1726" xml:space="preserve">
              <lb/>
            inuenientur conuenientes omnino in hoc, quod declarauimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1727" xml:space="preserve"> Quoniam aſpiciens quando in eo-
              <lb/>
            dem tempore fuerit oppoſitus multis rebus uiſibilibus, & uiſus eius fuerit quietus, & non mouerit
              <lb/>
            ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1728" xml:space="preserve"> inueniet rem uiſam oppoſitam medio ſui uiſus manifeſtiorem illis, quę ſunt à parte laterum
              <lb/>
            illius medij, & quę eſt propin quior medio, erit manifeſtior.</s>
            <s xml:id="echoid-s1729" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando inſpiciens inſpexe-
              <lb/>
            rit rem uiſam magnam, & uiſus eius fuerit oppoſitus medio illius rei uiſæ, & fuerit quietus, compre
              <lb/>
            hendet medium illius rei uiſæ manifeſtius iſtius rei extremitatibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1730" xml:space="preserve"> Et hoc manifeſtabitur bene,
              <lb/>
            quando fuerint multa uiſibilia ſibi propinqua, & aſpicien
              <gap/>
            fuerit oppoſitus uni illorum;</s>
            <s xml:id="echoid-s1731" xml:space="preserve"> quod erit
              <lb/>
            medium inter illa uiſibilia quieto uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s1732" xml:space="preserve"> quoniam tunc comprehendet comprehenſione manifeſta
              <lb/>
            illud medium, & ſimul etiam comprehendet illa, quæ ſunt in lateribus illius, ſed non manifeſtè.</s>
            <s xml:id="echoid-s1733" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>