Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="15"/>
                <arrow.to.target n="marg145"/>
                <lb/>
              attinet; ille qui negat eas eſſe accidentia, ſpeciei naturam ignorare videtur. </s>
              <s>Nam ſiue ſit ſenſi­
                <lb/>
              lis, ſeu talis, quę mente concipienda ſit, eſt actus quidam ſubſtantiæ cuiuſpiam à forma defluens,
                <lb/>
              & aduentitiè: inhærens, vt in aëre lumen à lucido corpore emiſſum. </s>
              <s>Sic in animo ſpecies, & ſi­
                <lb/>
              mulachra ſe habent. </s>
              <s>Itaque docet Ariſtoteles, has ſpecies in ſanguine & ſpiritu inſidere,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              & ita
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg146"/>
                <lb/>
              menti offerre res à quibus emittuntur vt lumen ſolem nobis oſtendit à quo effunditur. </s>
              <s>Idcirco
                <lb/>
              geminam rationem & vim ſpecies obtinent: alteram qua ſunt habitus, & ita qualitates, atque
                <lb/>
              alteram, qua ſunt ſimilitudines & reſpectus, ſiue habitudines, qua referunt obiecta. </s>
              <s>Sunt igitur
                <lb/>
              ſpecies accidentia. </s>
              <s>Neque ita abſurdum eſt à ſpecie facultates animi nominari, quin viſio co­
                <lb/>
              lorata dicatur, & animus fieri leo & equus; ſicut manus cum enſe fit enſis & cum calamo cala­
                <lb/>
              mus: ex quo etiam dicitur forma formarum ſic vt manus organus organorum. </s>
              <s>Differentiæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg147"/>
                <lb/>
              quoque ad alterum ex his membris neceſſariò referuntur: ac ſi quo pacto media ſint habendæ
                <lb/>
              inter accidens & ſubſtantiam, ſic ſtatuendum eſt eas non per vtriuſque extremi negationem,
                <lb/>
              ſed participationem potius eiuſmodi eſſe. </s>
              <s>Nam cùm in prædicamentis inſit ratio duplex; al­
                <lb/>
              tera quidem, qua rerum natura conſtituitur; vnde earum formas proprias, & communes ordi­
                <lb/>
              ne quodam proponunt; altera verò qua formas illas voce declarant, & certa loquendi for­
                <lb/>
              mula ſignificant. </s>
              <s>Si rem ſpectes differentia prorſus eſt ſubſtantia: ſi verò modum aduertas, quo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg148"/>
                <lb/>
              voce exprimitur, imitatur qualitatem. </s>
              <s>Non eſt enim in ſubiecto differentia, ſed dicitur
                <lb/>
              de ſubiecto; ſubſtat etiam: quandò aliqua ipſam conſequuntur & peream pertinent ad ſub­
                <lb/>
              ſtantiam compoſitam: quamobrem eſt ſubiectum, quòd primò excipit & pars eius quod de­
                <lb/>
              nominatur. </s>
              <s>Etenim notio ſubſtantiæ vtrunque ſubiecti genus amplectitur. </s>
              <s>ſiquidem ani­
                <lb/>
              mus ſit ſubiectum, & corpus itidem in quo eſt animus. </s>
              <s>Id verò, quòd accidens à Porphy­
                <lb/>
              rio deſcriptum ab illo accidente ſeparetur, quod in entis diuiſione accipimus non prohi­
                <lb/>
              bet, quominus afferat aliquam notionem ex his quæ in ſubſtantia, vel accidente continentur.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg149"/>
                <lb/>
              Nanque accidens, vt eſt aliquid ſubſtantię, & vt ſubſtantia ſic affecta; ſic etiam imaginem ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ retinet, & eius aliqua veſtigia quaſi fingit, & imitatur. </s>
              <s>Ex his aſſequutum eſt, vt prædi­
                <lb/>
              cetur in quid,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              & ſit ratio ſuſcipiendi nonnullas proprietates. </s>
              <s>Itaque quantum eſt eſſentia li­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg150"/>
                <lb/>
              neæ;
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>finitatis ſubiectum & æqualitatis particeps; quapropter omnia propter quantum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg151"/>
                <lb/>
              finita vel infinita dicuntur. </s>
              <s>referunt ergo ſubſtantiæ notionem. </s>
              <s>neque id, quod ita ineſt in acci­
                <lb/>
              dente, ineſt àc ſi foret accidens. </s>
              <s>quî enim cogitari poteſt aliquod accidens in altero, vt in acciden­
                <lb/>
              te inſidere? </s>
              <s>ſemper enim mens illud veſtigaret, cui inſidet; & in infinitum producta non habe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg152"/>
                <lb/>
              ret vbi ſiſtere valeret. </s>
              <s>Sed ſic inhęret, vt in ſubiecto: atque iam hoc notionem ſubſtantię præ­
                <lb/>
              ſefert. </s>
              <s>tametſi moneo in ea notione accidentis vnà notionem ſubſtantiæ concipi, & ita cogitari
                <lb/>
              quantum eſſe finitatis ſubiectum: quaſi ſubiectum ſit ſubſtantia quanta notionem accidentis ſe­
                <lb/>
              paratam non eſſe perpetuò defendens, ſed incomplexam quidem, quia ſit vna notio accidentis
                <lb/>
              cum ſubſtantia; ac ſi denominatum aliquod cogitemus. </s>
              <s>Tum verò eſt accidens, & ita definitur
                <lb/>
              à Porphyrio, & in Topicis; quatenus ad aliud refertur, ſine quò ſanè non exiſtat, ſed eſſentiali vin­
                <lb/>
              culo non iungatur. </s>
              <s>Non igitur re, ſed modo & habitudine accidens à cęteris vniuerſalibus ſepa­
                <lb/>
              ratur, & ab ipſis prædicamentis. </s>
              <s>Ita fit, vt nulla notio ſit quæ fugiat alterutram notionem ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ vel accidentis. </s>
              <s>multò minus aliqua res excluditur illa partitione: quod vereor ne dare
                <lb/>
              cogantur ij, qui elementorum formas intendi & remitti volunt; quia
                <expan abbr="mediã">mediam</expan>
              vim obtineant inter
                <lb/>
              accidens & ſubſtantiam. </s>
              <s>Et profectò notio formę ſemper eſt, vt ſubſtantiæ, cùm ipſa multa ſu­
                <lb/>
              ſtineat, quæ compoſito impertit. </s>
              <s>Atqui dices, ita imperfecta eſt, vt accidenti conſimilis eſſe vi­
                <lb/>
              deatur. </s>
              <s>At non eſt hoc alterius extremi naturam participare, & ſubiacere conditionibus acci­
                <lb/>
              dentis; ſed in genere ſubſtantię contineri, & vim retinere ſubſtantiæ; ſed eam defetiſcentem, &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg153"/>
                <lb/>
              imbecillem, conditiones eiuſdem, licet infimo quodam modo, accipientem. </s>
              <s>Quare medium
                <lb/>
              non admittunt accidens & ſubſtantia. </s>
              <s>Verumenimuero accidens in nouem genera diſtribui­
                <lb/>
              tur; quod item in omni ſcientia, arte, & methodo recipitur, vt perſpicuum. </s>
              <s>Nam luſtranti quot
                <lb/>
              modis res in mentem noſtram, ſeu rectius dixerim, ſubſtantiæ cadere queant, & quot modis voce
                <lb/>
              explicari, & alteri ſignificari poſsint, hi decem ſoli occurrant. </s>
              <s>Itaque & dialecticus hæc decem
                <lb/>
              principia rerum accipit, & moralis, & philoſophi omnes, quorum ſingulis vnum par attribuunt
                <lb/>
              contrariorum. </s>
              <s>Id quod inde arbitror colligi, quia genus eſt vnumquodque ex his principiis
                <lb/>
              quæ prędicamenta dicuntur; genus autem præſefert quiddam quod ſecari poſsit in oppoſitas
                <lb/>
              differentias. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Nunc differentia perfectè, ideſt, per extrema interualla ſunt ipſa prima contraria:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg154"/>
                <lb/>
              in vnoquoque genere igitur ſunt prima contraria; perfectè verò differentia monſtrat inductio,
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              vt album & nigrum, dulce & amarum, rationis compos, & impos, æquale & inęquale. </s>
              <s>Porrò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg155"/>
                <lb/>
              prima contraria cùm bifariam ſumi poſsint vel ſecundum rationem, vel ſecundum rem, ac ſecun­
                <lb/>
              dum rationem quidem forma & priuatio quæ maximo diſtant interuallo, vt nihil longinquius
                <lb/>
              in ordine rerum mens concipere queat, nec quicquam ſit, quod minus alterutrius naturę ſit par­
                <lb/>
              ticeps quàm eſſe & non eſſe, ſunt verò ſecundum rationem, quòd conſiſtunt terminis, quibus </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>