1mali ſunt: nihil prohibet philoſophia ſupe
rare naturam. Hoc namque Socrates dixit,
Galenuſque teſtatur, tum theologi, & om
nes ſapiunt. Sunt autem mali, quia lumina
rium alterum in horum genituris à malefi
cis ſuperatur.
rare naturam. Hoc namque Socrates dixit,
Galenuſque teſtatur, tum theologi, & om
nes ſapiunt. Sunt autem mali, quia lumina
rium alterum in horum genituris à malefi
cis ſuperatur.
296. Vide quomodo contractio ſit remiſ
ſio à grauitate, cùm in febribus perſæpè ex
tenſione ſit celeriter. Sed hoc volui ſcrip
ſiſſe ad eos, qui peripatetica iſta fundamen
ta adeò mordicus retinent: nam hoc illi hic
ſuo more imponere nolo, tractauimus autem
aliàs diligenter.
ſio à grauitate, cùm in febribus perſæpè ex
tenſione ſit celeriter. Sed hoc volui ſcrip
ſiſſe ad eos, qui peripatetica iſta fundamen
ta adeò mordicus retinent: nam hoc illi hic
ſuo more imponere nolo, tractauimus autem
aliàs diligenter.
297. Non aliud facit, quàm quod decla
rat, quantò principia noſtra peripatetico
rum quorundam interpretationibus ſint me
liora, poſtquam nos quatuor verbis ſuffi
cienter ac declaratiuè depreſſimus, quæ ille
tot chartis, nec poteſt perſuadere. Sed adeò
liuore amens eſt, vt cauſam non ſolùm ſuam
procedat, ſed quantum in ſe eſt, etiam om
nium peripateticorum, ne noſtræ inuentio
ni ſubſcribat. Reprehendit hæc rana rami
cum curatrix directè, volens ſubſtituere ex
aduerſo, cùm è regione, & non ſinuosè ad
oculum ſpecies ferantur, quorum neutrum
generale eſt auditui, vel olfactui. Ecce vi
des ſtultitiam cum imperitia.
rat, quantò principia noſtra peripatetico
rum quorundam interpretationibus ſint me
liora, poſtquam nos quatuor verbis ſuffi
cienter ac declaratiuè depreſſimus, quæ ille
tot chartis, nec poteſt perſuadere. Sed adeò
liuore amens eſt, vt cauſam non ſolùm ſuam
procedat, ſed quantum in ſe eſt, etiam om
nium peripateticorum, ne noſtræ inuentio
ni ſubſcribat. Reprehendit hæc rana rami
cum curatrix directè, volens ſubſtituere ex
aduerſo, cùm è regione, & non ſinuosè ad
oculum ſpecies ferantur, quorum neutrum
generale eſt auditui, vel olfactui. Ecce vi
des ſtultitiam cum imperitia.
298. Non minus turpi lapſu hic cadit,
quod ei adeò familiare eſt, vt audeam dice
re in toto hoc libro, vbi res aliqua natura
lis tractatur, & non nugæ, ac gerræ vix
vnquam attigiſſe ſcopum, ſed vbique fal
ſum deprehendi. Ecce non videt diſcrimen
inter illuminare, quòd certè ſenſim fit at
que progreditur, vt nos antea docueramus,
vbi de luce, & lumine egimus, & vnius ra
dij tranſitum, qui neceſſariò fit repente, vt
facilè ex ecclipſi ſolis, & mathematicè, &
naturaliter declarari poteſt In quarta ſectio
ne, conatur veras cauſas tollere, nec habet,
quod ſubſtituat: nam de mortuis, qui eos
eſſe non exiſtimant, tamen & ipſi timent.
Deinde ſi cauſam haberet manifeſtam, non
eſſet contentio inter medicos, & philoſo
phos. Ita hic vir, ad deſtruendum bonas ar
tes ſolùm natus videtur. Sic in ſequenti ſe
ctione, tactus etſi deſtruatur, reparatur, vi
ſus non ita. In ſeptima non intelligit, tam
inſtrumentum, quàm facultatem compre
hendi eo figuræ genere. De ſimiis neutrum
eſt, cùm vtrunque adeſſe velit: diu enim
odoratu explorant, quia parùm eo ſenſu
valent: nec argumentum à ſimia ad ho
minem probat, niſi eandem demonſtraueris
eſſe compoſitionem in vtroque. Canes olfa
ctu quantum præſtant, tantum viſu defi
ciuntur: nam nec propè agnoſcunt domi
num, niſi olfactu experiantur. In decima
rurſus damnat Ariſtotelem, vt me accuſet.
Segmenta illa cùm ſcribebam, nondum
omnia mihi comparaueram, prodibunt Deo
volente emendatiora: ſed non ob hoc friuo
la, ſed ob res maioris momenti. Verùm & in
commentariis aliam rationem ex Ptolemæo
ſecuti ſumus, ſiquidem & aliter colorum
eſſentiam, nomina, & ordinem conſtitue
bamus, cum de ecclipſi loqueremur. Cæte
rùm, quæ in 11. ſectione adiicit, perfectè
vanitatem ſuam declarant, vt vix credam
eſſe ſua. Se grauiorem iudicio, animo viui
diore? ſit ita: ex ore ſuo tamen, quàm de
ceant intelligis? at corpore robuſtiore, fa
milia nobiliore quid ad propoſitum? Simi
le illud in 246. exercitatione: Canes tui
fortuna ſua defuncti ſunt: hunc dictato
rem alterius vitæ ( caput ſanè noui ) opor
tet eſſe. Sic ſimile illud de iudicio eſt ſo
phiſmati Entisberi. Ego dico falſum: ſi
enim hæc profert, iudicio non valet? Sed
ignoſcendum illi audio enim Vaſcones il
los, apud quos degit, malos vicinos eſſe, qui
cùm illum laudare vnquam noluerint, ſæ
piùs cogitur præco eſſe laudum ſuarum.
Multi enim cùm hæc deliramenta legerent,
non è dignitate mea putabant eſſe, vt quic
quam illi reſponderem: at ego maiores bu
cella ſoleo deuorare, veritatis amore.
quod ei adeò familiare eſt, vt audeam dice
re in toto hoc libro, vbi res aliqua natura
lis tractatur, & non nugæ, ac gerræ vix
vnquam attigiſſe ſcopum, ſed vbique fal
ſum deprehendi. Ecce non videt diſcrimen
inter illuminare, quòd certè ſenſim fit at
que progreditur, vt nos antea docueramus,
vbi de luce, & lumine egimus, & vnius ra
dij tranſitum, qui neceſſariò fit repente, vt
facilè ex ecclipſi ſolis, & mathematicè, &
naturaliter declarari poteſt In quarta ſectio
ne, conatur veras cauſas tollere, nec habet,
quod ſubſtituat: nam de mortuis, qui eos
eſſe non exiſtimant, tamen & ipſi timent.
Deinde ſi cauſam haberet manifeſtam, non
eſſet contentio inter medicos, & philoſo
phos. Ita hic vir, ad deſtruendum bonas ar
tes ſolùm natus videtur. Sic in ſequenti ſe
ctione, tactus etſi deſtruatur, reparatur, vi
ſus non ita. In ſeptima non intelligit, tam
inſtrumentum, quàm facultatem compre
hendi eo figuræ genere. De ſimiis neutrum
eſt, cùm vtrunque adeſſe velit: diu enim
odoratu explorant, quia parùm eo ſenſu
valent: nec argumentum à ſimia ad ho
minem probat, niſi eandem demonſtraueris
eſſe compoſitionem in vtroque. Canes olfa
ctu quantum præſtant, tantum viſu defi
ciuntur: nam nec propè agnoſcunt domi
num, niſi olfactu experiantur. In decima
rurſus damnat Ariſtotelem, vt me accuſet.
Segmenta illa cùm ſcribebam, nondum
omnia mihi comparaueram, prodibunt Deo
volente emendatiora: ſed non ob hoc friuo
la, ſed ob res maioris momenti. Verùm & in
commentariis aliam rationem ex Ptolemæo
ſecuti ſumus, ſiquidem & aliter colorum
eſſentiam, nomina, & ordinem conſtitue
bamus, cum de ecclipſi loqueremur. Cæte
rùm, quæ in 11. ſectione adiicit, perfectè
vanitatem ſuam declarant, vt vix credam
eſſe ſua. Se grauiorem iudicio, animo viui
diore? ſit ita: ex ore ſuo tamen, quàm de
ceant intelligis? at corpore robuſtiore, fa
milia nobiliore quid ad propoſitum? Simi
le illud in 246. exercitatione: Canes tui
fortuna ſua defuncti ſunt: hunc dictato
rem alterius vitæ ( caput ſanè noui ) opor
tet eſſe. Sic ſimile illud de iudicio eſt ſo
phiſmati Entisberi. Ego dico falſum: ſi
enim hæc profert, iudicio non valet? Sed
ignoſcendum illi audio enim Vaſcones il
los, apud quos degit, malos vicinos eſſe, qui
cùm illum laudare vnquam noluerint, ſæ
piùs cogitur præco eſſe laudum ſuarum.
Multi enim cùm hæc deliramenta legerent,
non è dignitate mea putabant eſſe, vt quic
quam illi reſponderem: at ego maiores bu
cella ſoleo deuorare, veritatis amore.
299. Sæpè dixi maiori ſtultitia me nota
ri debere, qui tam ſtultis reſpondeam obie
ctionis: ſed tamen volo, vt intelligant ho
mines, quàm leuibus anſis innitatur. Eſt
vbique dolor, & voluptas, non qualis in
Venere, ſed qualis ſcalpendo in ſcabie, ca
lefaciendo in frigore, titillando, atque dum
ſanantur vulnera. Eſt aliud proprium in
genitalibus membris, quod dolorem pro
contrario non habet, quia naturæ neceſſe
fuit: nam & in eiſdem membris adeſt ter
tium genus, ſcilicèt dolor, & voluptas,
communia toti corpori: ſed quiá voluptas
ad irritanda animalia ad Venerem non ſuf
ficiebat, alia addita eſt alterius generis do
lor, non cùm generalis ſufficeret. Hæc &
alia ſi ſic expoſuiſſet. Hæc & alia ſi ſic expo
ſuiſſet: nec voluiſſet ſpontè deſipere, maio
rem legentibus voluptatem, cunctis vtili
tatem, ſibi gloriam comparaſſet. Ergo ſimi
li vanitate dolorem dicit non ſentiri: nos
aliàs docuimus, ex ipſa experientia, &
Conciliatoris autoritate ita ſentiri, vt nihil
aliud ſentiretur: ſed nebulo hic quicunque
ſit, vbi ſe in illa, quam vocat prima philo
ſophia inuoluit, vt in cœno ſus volutatur,
hoc ſolum nixus, vt omnia confunderet,
omnia benè inuenta tolleret, ſuam vani
tatem oſtenderet. Voluptas, & dolor ( in
quit ) ſenſio eſt, ſenſio non ſentitur, vbi
primùm ſenſionem inuenit Latinè Latiniſ
ſimus vir? ſed omittamus, voluptas, & do
lor ſenſus ſunt: hoc enim Latinum eſt, &
nulla affectatum cura: quid ſi quis neget ti
bi, quod iure negandum? vbi probas, quod
probare debes? ſed, vt dicitur, principium
petis: quod maximè declarari poſtulabat;
tanquam clarum præſupponis. O amentiam
ſingularem? audaciam intolerandam? per
tinaciam faſtidioſam? moreſque, qui etiam
Iobi patientiam frangerent? nam ego de
hac virtute ſolebam gloriari, non de ſa
pientia, vel eruditione, aliiſque ſimilibus
vt tu. Verùm & hanc mihi deeſſe Deus me
docuit, vt qui paucitatem, morbos, calum
nias, coniurationes facilè pertulerim, huius
nugæ, amentiaque ad hæc quæſcio me di
gna non eſſe, coactum irritarint: male ge
nio nate? At dicet quiſpiam, cur adeò iraſ
ceris? non ob eius calumnias, non ob ma
ledicta, non ob falſas interpretationes,
quamvis in omnibus modum exceſſerint,
ri debere, qui tam ſtultis reſpondeam obie
ctionis: ſed tamen volo, vt intelligant ho
mines, quàm leuibus anſis innitatur. Eſt
vbique dolor, & voluptas, non qualis in
Venere, ſed qualis ſcalpendo in ſcabie, ca
lefaciendo in frigore, titillando, atque dum
ſanantur vulnera. Eſt aliud proprium in
genitalibus membris, quod dolorem pro
contrario non habet, quia naturæ neceſſe
fuit: nam & in eiſdem membris adeſt ter
tium genus, ſcilicèt dolor, & voluptas,
communia toti corpori: ſed quiá voluptas
ad irritanda animalia ad Venerem non ſuf
ficiebat, alia addita eſt alterius generis do
lor, non cùm generalis ſufficeret. Hæc &
alia ſi ſic expoſuiſſet. Hæc & alia ſi ſic expo
ſuiſſet: nec voluiſſet ſpontè deſipere, maio
rem legentibus voluptatem, cunctis vtili
tatem, ſibi gloriam comparaſſet. Ergo ſimi
li vanitate dolorem dicit non ſentiri: nos
aliàs docuimus, ex ipſa experientia, &
Conciliatoris autoritate ita ſentiri, vt nihil
aliud ſentiretur: ſed nebulo hic quicunque
ſit, vbi ſe in illa, quam vocat prima philo
ſophia inuoluit, vt in cœno ſus volutatur,
hoc ſolum nixus, vt omnia confunderet,
omnia benè inuenta tolleret, ſuam vani
tatem oſtenderet. Voluptas, & dolor ( in
quit ) ſenſio eſt, ſenſio non ſentitur, vbi
primùm ſenſionem inuenit Latinè Latiniſ
ſimus vir? ſed omittamus, voluptas, & do
lor ſenſus ſunt: hoc enim Latinum eſt, &
nulla affectatum cura: quid ſi quis neget ti
bi, quod iure negandum? vbi probas, quod
probare debes? ſed, vt dicitur, principium
petis: quod maximè declarari poſtulabat;
tanquam clarum præſupponis. O amentiam
ſingularem? audaciam intolerandam? per
tinaciam faſtidioſam? moreſque, qui etiam
Iobi patientiam frangerent? nam ego de
hac virtute ſolebam gloriari, non de ſa
pientia, vel eruditione, aliiſque ſimilibus
vt tu. Verùm & hanc mihi deeſſe Deus me
docuit, vt qui paucitatem, morbos, calum
nias, coniurationes facilè pertulerim, huius
nugæ, amentiaque ad hæc quæſcio me di
gna non eſſe, coactum irritarint: male ge
nio nate? At dicet quiſpiam, cur adeò iraſ
ceris? non ob eius calumnias, non ob ma
ledicta, non ob falſas interpretationes,
quamvis in omnibus modum exceſſerint,