Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015752">
                <pb pagenum="705" xlink:href="016/01/352.jpg"/>
              mali ſunt: nihil prohibet philoſophia ſupe­
                <lb/>
              rare naturam. </s>
              <s id="s.015753">Hoc namque Socrates dixit,
                <lb/>
              Galenuſque teſtatur, tum theologi, & om­
                <lb/>
              nes ſapiunt. </s>
              <s id="s.015754">Sunt autem mali, quia lumina­
                <lb/>
              rium alterum in horum genituris à malefi­
                <lb/>
              cis ſuperatur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015755">296. Vide quomodo contractio ſit remiſ­
                <lb/>
              ſio à grauitate, cùm in febribus perſæpè ex­
                <lb/>
              tenſione ſit celeriter. </s>
              <s id="s.015756">Sed hoc volui ſcrip­
                <lb/>
              ſiſſe ad eos, qui peripatetica iſta fundamen­
                <lb/>
              ta adeò mordicus retinent: nam hoc illi hic
                <lb/>
              ſuo more imponere nolo, tractauimus autem
                <lb/>
              aliàs diligenter. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015757">297. Non aliud facit, quàm quod decla­
                <lb/>
              rat, quantò principia noſtra peripatetico­
                <lb/>
              rum quorundam interpretationibus ſint me­
                <lb/>
              liora, poſtquam nos quatuor verbis ſuffi­
                <lb/>
              cienter ac declaratiuè depreſſimus, quæ ille
                <lb/>
              tot chartis, nec poteſt perſuadere. </s>
              <s id="s.015758">Sed adeò
                <lb/>
              liuore amens eſt, vt cauſam non ſolùm ſuam
                <lb/>
              procedat, ſed quantum in ſe eſt, etiam om­
                <lb/>
              nium peripateticorum, ne noſtræ inuentio­
                <lb/>
              ni ſubſcribat. </s>
              <s id="s.015759">Reprehendit hæc rana rami­
                <lb/>
              cum curatrix directè, volens ſubſtituere ex
                <lb/>
              aduerſo, cùm è regione, & non ſinuosè ad
                <lb/>
              oculum ſpecies ferantur, quorum neutrum
                <lb/>
              generale eſt auditui, vel olfactui. </s>
              <s id="s.015760">Ecce vi­
                <lb/>
              des ſtultitiam cum imperitia. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015761">298. Non minus turpi lapſu hic cadit,
                <lb/>
              quod ei adeò familiare eſt, vt audeam dice­
                <lb/>
              re in toto hoc libro, vbi res aliqua natura­
                <lb/>
              lis tractatur, & non nugæ, ac gerræ vix
                <lb/>
              vnquam attigiſſe ſcopum, ſed vbique fal­
                <lb/>
              ſum deprehendi. </s>
              <s id="s.015762">Ecce non videt diſcrimen
                <lb/>
              inter illuminare, quòd certè ſenſim fit at­
                <lb/>
              que progreditur, vt nos antea docueramus,
                <lb/>
              vbi de luce, & lumine egimus, & vnius ra­
                <lb/>
              dij tranſitum, qui neceſſariò fit repente, vt
                <lb/>
              facilè ex ecclipſi ſolis, & mathematicè, &
                <lb/>
              naturaliter declarari poteſt In quarta ſectio­
                <lb/>
              ne, conatur veras cauſas tollere, nec habet,
                <lb/>
              quod ſubſtituat: nam de mortuis, qui eos
                <lb/>
              eſſe non exiſtimant, tamen & ipſi timent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015763">Deinde ſi cauſam haberet manifeſtam, non
                <lb/>
              eſſet contentio inter medicos, & philoſo­
                <lb/>
              phos. </s>
              <s id="s.015764">Ita hic vir, ad deſtruendum bonas ar­
                <lb/>
              tes ſolùm natus videtur. </s>
              <s id="s.015765">Sic in ſequenti ſe­
                <lb/>
              ctione, tactus etſi deſtruatur, reparatur, vi­
                <lb/>
              ſus non ita. </s>
              <s id="s.015766">In ſeptima non intelligit, tam
                <lb/>
              inſtrumentum, quàm facultatem compre­
                <lb/>
              hendi eo figuræ genere. </s>
              <s id="s.015767">De ſimiis neutrum
                <lb/>
              eſt, cùm vtrunque adeſſe velit: diu enim
                <lb/>
              odoratu explorant, quia parùm eo ſenſu
                <lb/>
              valent: nec argumentum à ſimia ad ho­
                <lb/>
              minem probat, niſi eandem demonſtraueris
                <lb/>
              eſſe compoſitionem in vtroque. </s>
              <s id="s.015768">Canes olfa­
                <lb/>
              ctu quantum præſtant, tantum viſu defi­
                <lb/>
              ciuntur: nam nec propè agnoſcunt domi­
                <lb/>
              num, niſi olfactu experiantur. </s>
              <s id="s.015769">In decima
                <lb/>
              rurſus damnat Ariſtotelem, vt me accuſet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015770">Segmenta illa cùm ſcribebam, nondum
                <lb/>
              omnia mihi comparaueram, prodibunt Deo
                <lb/>
              volente emendatiora: ſed non ob hoc friuo­
                <lb/>
              la, ſed ob res maioris momenti. </s>
              <s id="s.015771">Verùm & in
                <lb/>
              commentariis aliam rationem ex Ptolemæo
                <lb/>
              ſecuti ſumus, ſiquidem & aliter colorum
                <lb/>
              eſſentiam, nomina, & ordinem conſtitue­
                <lb/>
              bamus, cum de ecclipſi loqueremur. </s>
              <s id="s.015772">Cæte­
                <lb/>
              rùm, quæ in 11. ſectione adiicit, perfectè
                <lb/>
              vanitatem ſuam declarant, vt vix credam
                <lb/>
              eſſe ſua. </s>
              <s id="s.015773">Se grauiorem iudicio, animo viui­
                <lb/>
              diore? </s>
              <s id="s.015774">ſit ita: ex ore ſuo tamen, quàm de­
                <lb/>
              ceant intelligis? </s>
              <s id="s.015775">at corpore robuſtiore, fa­
                <lb/>
              milia nobiliore quid ad propoſitum? </s>
              <s id="s.015776">Simi­
                <lb/>
              le illud in 246. exercitatione: Canes tui
                <lb/>
              fortuna ſua defuncti ſunt: hunc dictato­
                <lb/>
              rem alterius vitæ ( caput ſanè noui ) opor­
                <lb/>
              tet eſſe. </s>
              <s id="s.015777">Sic ſimile illud de iudicio eſt ſo­
                <lb/>
              phiſmati Entisberi. </s>
              <s id="s.015778">Ego dico falſum: ſi
                <lb/>
              enim hæc profert, iudicio non valet? </s>
              <s id="s.015779">Sed
                <lb/>
              ignoſcendum illi audio enim Vaſcones il­
                <lb/>
              los, apud quos degit, malos vicinos eſſe, qui
                <lb/>
              cùm illum laudare vnquam noluerint, ſæ­
                <lb/>
              piùs cogitur præco eſſe laudum ſuarum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015780">Multi enim cùm hæc deliramenta legerent,
                <lb/>
              non è dignitate mea putabant eſſe, vt quic­
                <lb/>
              quam illi reſponderem: at ego maiores bu­
                <lb/>
              cella ſoleo deuorare, veritatis amore. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015781">299. Sæpè dixi maiori ſtultitia me nota­
                <lb/>
              ri debere, qui tam ſtultis reſpondeam obie­
                <lb/>
              ctionis: ſed tamen volo, vt intelligant ho­
                <lb/>
              mines, quàm leuibus anſis innitatur. </s>
              <s id="s.015782">Eſt
                <lb/>
              vbique dolor, & voluptas, non qualis in
                <lb/>
              Venere, ſed qualis ſcalpendo in ſcabie, ca­
                <lb/>
              lefaciendo in frigore, titillando, atque dum
                <lb/>
              ſanantur vulnera. </s>
              <s id="s.015783">Eſt aliud proprium in
                <lb/>
              genitalibus membris, quod dolorem pro
                <lb/>
              contrario non habet, quia naturæ neceſſe
                <lb/>
              fuit: nam & in eiſdem membris adeſt ter­
                <lb/>
              tium genus, ſcilicèt dolor, & voluptas,
                <lb/>
              communia toti corpori: ſed quiá voluptas
                <lb/>
              ad irritanda animalia ad Venerem non ſuf­
                <lb/>
              ficiebat, alia addita eſt alterius generis do­
                <lb/>
              lor, non cùm generalis ſufficeret. </s>
              <s id="s.015784">Hæc &
                <lb/>
              alia ſi ſic expoſuiſſet. </s>
              <s id="s.015785">Hæc & alia ſi ſic expo­
                <lb/>
              ſuiſſet: nec voluiſſet ſpontè deſipere, maio­
                <lb/>
              rem legentibus voluptatem, cunctis vtili­
                <lb/>
              tatem, ſibi gloriam comparaſſet. </s>
              <s id="s.015786">Ergo ſimi­
                <lb/>
              li vanitate dolorem dicit non ſentiri: nos
                <lb/>
              aliàs docuimus, ex ipſa experientia, &
                <lb/>
              Conciliatoris autoritate ita ſentiri, vt nihil
                <lb/>
              aliud ſentiretur: ſed nebulo hic quicunque
                <lb/>
              ſit, vbi ſe in illa, quam vocat prima philo­
                <lb/>
              ſophia inuoluit, vt in cœno ſus volutatur,
                <lb/>
              hoc ſolum nixus, vt omnia confunderet,
                <lb/>
              omnia benè inuenta tolleret, ſuam vani­
                <lb/>
              tatem oſtenderet. </s>
              <s id="s.015787">Voluptas, & dolor ( in­
                <lb/>
              quit ) ſenſio eſt, ſenſio non ſentitur, vbi
                <lb/>
              primùm ſenſionem inuenit Latinè Latiniſ­
                <lb/>
              ſimus vir? </s>
              <s id="s.015788">ſed omittamus, voluptas, & do­
                <lb/>
              lor ſenſus ſunt: hoc enim Latinum eſt, &
                <lb/>
              nulla affectatum cura: quid ſi quis neget ti­
                <lb/>
              bi, quod iure negandum? </s>
              <s id="s.015789">vbi probas, quod
                <lb/>
              probare debes? </s>
              <s id="s.015790">ſed, vt dicitur, principium
                <lb/>
              petis: quod maximè declarari poſtulabat;
                <lb/>
              tanquam clarum præſupponis. </s>
              <s id="s.015791">O amentiam
                <lb/>
              ſingularem? </s>
              <s id="s.015792">audaciam intolerandam? </s>
              <s id="s.015793">per­
                <lb/>
              tinaciam faſtidioſam? </s>
              <s id="s.015794">moreſque, qui etiam
                <lb/>
              Iobi patientiam frangerent? </s>
              <s id="s.015795">nam ego de
                <lb/>
              hac virtute ſolebam gloriari, non de ſa­
                <lb/>
              pientia, vel eruditione, aliiſque ſimilibus
                <lb/>
              vt tu. </s>
              <s id="s.015796">Verùm & hanc mihi deeſſe Deus me
                <lb/>
              docuit, vt qui paucitatem, morbos, calum­
                <lb/>
              nias, coniurationes facilè pertulerim, huius
                <lb/>
              nugæ, amentiaque ad hæc quæſcio me di­
                <lb/>
              gna non eſſe, coactum irritarint: male ge­
                <lb/>
              nio nate? </s>
              <s id="s.015797">At dicet quiſpiam, cur adeò iraſ­
                <lb/>
              ceris? </s>
              <s id="s.015798">non ob eius calumnias, non ob ma­
                <lb/>
              ledicta, non ob falſas interpretationes,
                <lb/>
              quamvis in omnibus modum exceſſerint, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>