Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
321 305
322 306
323 307
324 308
325 309
326 310
327 311
328 312
329 313
330 314
331 315
332 316
333 317
334 318
335 319
336 320
337 321
338 322
339 323
340 324
341 325
342 326
343 327
344 328
345 329
346 330
347 331
348 332
349 333
350 334
< >
page |< < (337) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1138" type="section" level="1" n="273">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22507" xml:space="preserve">
              <pb o="337" file="0353" n="353" rhead="LIBER TERTIVS."/>
            ſciatur, in quamnam partem à puncto N, in circulo ex L, deſcripto computari debeat inclinatio
              <lb/>
            proprii Meridiani plani declinantis ad Meridianum Horizontis, diligenter attendenda ſunt ea,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0353-01" xlink:href="note-0353-01a" xml:space="preserve">Quam in par-
                <lb/>
              tem numeran-
                <lb/>
              da ſit in circu-
                <lb/>
              lo ex L, deſcri-
                <lb/>
              pto inclinatio;
                <lb/>
              Meridiani ip-
                <lb/>
              ſius plani decli
                <lb/>
              nantis ad Me-
                <lb/>
              ridianum Ho-
                <lb/>
              riz onus.</note>
            quæ mox præcipiemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s22508" xml:space="preserve">Quando planum ad Zenith pertinet, reſpicitq́ue occaſum, quale eſt no-
              <lb/>
            ſtrum planum, numeranda eſt dicta inclinatio ab N, ſiniſtram verſus, hoc eſt, ad partes orientales
              <lb/>
            verſus A, vſque ad O, quia tunc Meridianus Horizontis per O, ductus orientalior eſt Meridiano
              <lb/>
            proprio plani declinantis per N, ducti, propterea quòd polus plani declinantis, per quem eius Me
              <lb/>
            ridianus proprius ducitur, conſtitutus eſt in quadrante Verticalis circuli ſuperiori, & </s>
            <s xml:id="echoid-s22509" xml:space="preserve">occidentali,
              <lb/>
            vt patet, ſi rectè intelligatur propria poſitio plani declinantis. </s>
            <s xml:id="echoid-s22510" xml:space="preserve">Omnes enim circuli poſitionum,
              <lb/>
            quorum vni horologium ab Horizonte declinans æquidiſtat, polos habent in Verticali circulo.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s22511" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0353-02" xlink:href="note-0353-02a" xml:space="preserve">Omnes circuli
                <lb/>
              poſitionũ polos
                <lb/>
              habent in Ver
                <lb/>
              ticali proprie
                <lb/>
              dicto.</note>
            Nam cum omnes illi tranſeant per polos Verticalis circuli, hoc eſt, per communes ſectione
              <unsure/>
            s Me.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s22512" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0353-03" xlink:href="note-0353-03a" xml:space="preserve">10</note>
            ridiani ac Horizontis, tranſibit viciſſim circulus Verticalis per illorum polos, vt in ſcholio pro-
              <lb/>
            poſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s22513" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s22514" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s22515" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s22516" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s22517" xml:space="preserve">demonſtrauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s22518" xml:space="preserve">Si verò planum ad Zenith quidem pertineat, ſed ad or-
              <lb/>
            tum vergat, ſupputanda eſt eadẽ inclinatio ab N, dextrã verſus, id eſt, ad occidentales partes verſus
              <lb/>
            B; </s>
            <s xml:id="echoid-s22519" xml:space="preserve">quoniã tunc Meridianus Horizontis occidentalior eſt proprio Meridiano plani declinantis.</s>
            <s xml:id="echoid-s22520" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22521" xml:space="preserve">EX his facile quiuis intelliget, quam in partem dicta inclinatio numeranda ſit ab N, in infe-
              <lb/>
            riori horologio, ſi diligenter cõſideret, an Meridianus Horizontis in hemiſphærio infero ſit orien
              <lb/>
            talior Meridiano proprio plani declinantis, an occidentalior, &</s>
            <s xml:id="echoid-s22522" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s22523" xml:space="preserve">vt in propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s22524" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s22525" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s22526" xml:space="preserve">dixi-
              <lb/>
            mus. </s>
            <s xml:id="echoid-s22527" xml:space="preserve">Abſtinuimus autem à præceptis huius rei tradendis, ne multitudine præceptorum confu-
              <lb/>
            ſionem pareremus lectori: </s>
            <s xml:id="echoid-s22528" xml:space="preserve">maximè quod ſatius eſt inferius horologium ex ſuperiori deducere,
              <lb/>
            vt in ſequenti ſcholio docebimus, quàm propria illud arte delineare.</s>
            <s xml:id="echoid-s22529" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22530" xml:space="preserve">PRO modo denique tertio & </s>
            <s xml:id="echoid-s22531" xml:space="preserve">vltimo reperimus ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s22532" xml:space="preserve">30. </s>
            <s xml:id="echoid-s22533" xml:space="preserve">primi libri, arcum plani decli-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0353-05" xlink:href="note-0353-05a" xml:space="preserve">Ali a deſcriptio
                <lb/>
              e
                <unsure/>
              iuſdem horo-
                <lb/>
              logii ab Hori-
                <lb/>
              zonte declina@
                <lb/>
              tis.</note>
            nantis inter Meridianum Horizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s22534" xml:space="preserve">Meridianum proprium plani declinantis grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s22535" xml:space="preserve">24. </s>
            <s xml:id="echoid-s22536" xml:space="preserve">Min.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s22537" xml:space="preserve">14. </s>
            <s xml:id="echoid-s22538" xml:space="preserve">Hic autem arcus computandus erit à recta C D, verſus A, ſi horologium fuerit ſuperius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s22539" xml:space="preserve">in
              <lb/>
            occaſum vergat; </s>
            <s xml:id="echoid-s22540" xml:space="preserve">verſus B, autem, ſi ſuperius fuerit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s22541" xml:space="preserve">reſpiciat ortum Solis: </s>
            <s xml:id="echoid-s22542" xml:space="preserve">quia ibi Meridianus
              <lb/>
            proprius plani declinantis occidentalior eſt Meridiano Horizontis in ſupero hemiſphærio, ac
              <lb/>
            propterea C P, eius ſectio communis cum plano horologii orientalior debet eſſe in horologio,
              <lb/>
            quàm meridiana linea C D: </s>
            <s xml:id="echoid-s22543" xml:space="preserve">Hic autem Meridianus proprius plani orientalior eſt Meridiano Ho-
              <lb/>
            rizontis, ac proinde C P, ſectio eius cõmunis cum plano horologij occidentalior eſſe debet, quàm
              <lb/>
            linea meridiana C D, in horologio. </s>
            <s xml:id="echoid-s22544" xml:space="preserve">Dubium autem non eſt, in horologio ſuperiori partes à recta
              <lb/>
            C D, vergentes verſus A, eſſe orientales, partes verò verſus B, occidentales.</s>
            <s xml:id="echoid-s22545" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22546" xml:space="preserve">FACILE ex his intelliges, quid agere debeas in horologio inferiori, in quo centrum C, ver-
              <lb/>
            git ad Boream, & </s>
            <s xml:id="echoid-s22547" xml:space="preserve">arcus D P, ad auſtrum, ſi attente conſideres per ea, quæ proximè dicta ſunt, num
              <lb/>
            Meridianus proprius plani declinantis in inferiori horologio ſit orientalior in hemiſphærio infe-
              <lb/>
            ro, quàm Meridianus Horizontis, an verò occidentalior. </s>
            <s xml:id="echoid-s22548" xml:space="preserve">Nam prout fuerit orientalior, occiden-
              <lb/>
            taliorve, ita numerandus erit dictus arcus à recta CD, in horologio ad contrarias partes, nempe ad
              <lb/>
            occidentales, orientalesve. </s>
            <s xml:id="echoid-s22549" xml:space="preserve">Itaque horologium Aſtronomicum ab Horizonte declinans, & </s>
            <s xml:id="echoid-s22550" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s22551" xml:space="preserve">de-
              <lb/>
            ſcripſimus, quod faciendum erat.</s>
            <s xml:id="echoid-s22552" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1145" type="section" level="1" n="274">
          <head xml:id="echoid-head284" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s22553" xml:space="preserve">VTRVMQVE horologium declinans ab Horizonte, tam ſuperius, quàm inferius, ita in plano
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0353-08" xlink:href="note-0353-08a" xml:space="preserve">Quomodo col
                <lb/>
              locandum ſit
                <lb/>
              horologium ab
                <lb/>
              Horizonte de-
                <lb/>
              clinans, vt ho-
                <lb/>
              ras indicet.</note>
            declinante statuendum eſt, vt meridiana linea C D, æquidistet lineæ meridianæ in plano, quod Horizon-
              <lb/>
            ti par allelum eſt, inuentæ, (quod facile fiet, ſi recta linea quæpiam ſecans in horologio rectam A B, ad
              <lb/>
            angulos rectos conſtituatur in ipſamet linea meridiana inuenta, ita vt tota toti congruat) & </s>
            <s xml:id="echoid-s22554" xml:space="preserve">ipſum ho-
              <lb/>
            rologium, ſi ſuperius fuerit ſpectans ad occaſum, eleuetur ex parte orientis; </s>
            <s xml:id="echoid-s22555" xml:space="preserve">vel ſi ad ortum pertineat, ex
              <lb/>
            parte occidentis, ſecundum inclinationem plani, nempe in noſtro exemplo, grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s22556" xml:space="preserve">30. </s>
            <s xml:id="echoid-s22557" xml:space="preserve">it a tamen, vt illa pars
              <lb/>
            eleuetur, in qua linea horę 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s22558" xml:space="preserve">æquinoctialem lineam ſecat. </s>
            <s xml:id="echoid-s22559" xml:space="preserve">Ex quo fit, vt recta A B, directè ab ortu in
              <lb/>
            occaſum porrigatur, hoc eſt, parallela ſit circulo Verticali propriè dicto, ſecet{q́ue}, ad angulos rectos lineam
              <lb/>
            illam meridianam in plano, quod Horizonti æquidiſtat, cui debere congruere diximus rectam illam, quæ
              <lb/>
            in horologio perpendicularis eſt ad rectam A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s22560" xml:space="preserve">Si autem inferius fuerit horologium ad ortum ſpectans,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0353-09" xlink:href="note-0353-09a" xml:space="preserve">50</note>
            eodem modo attollatur ex parte orientis: </s>
            <s xml:id="echoid-s22561" xml:space="preserve">vel ſi ad occaſum ſpectet, ex parte occidentis, ea tamen lege,
              <lb/>
            vt linea horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s22562" xml:space="preserve">æquinoctialem lineam ſecans exiſtat infra meridianam lineam C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s22563" xml:space="preserve">Hæc verò eleuatio
              <lb/>
            it a commodè fieri poterit. </s>
            <s xml:id="echoid-s22564" xml:space="preserve">In plano, quod Horizonti æquidiſtat, inuentam lineam meridianam ſecet alia
              <lb/>
            linea ad rectos angulos. </s>
            <s xml:id="echoid-s22565" xml:space="preserve">Si enim cum hac conſtituat recta A B, quam in horologio duximus, angulum in-
              <lb/>
            clinationis plani ad Horizontem, it a vt omnes lineæ ex quibuſcunque punctis rectæ A B, demiſſæ ad pla
              <lb/>
            num Horizonti æquidiſtans perpendiculares cadant in rectam, quæ meridianam lineam in eodem plano
              <lb/>
            ad angulos rectos ſecat, proprium ſitum horologium habebit, ſi ea tamen pars horologii eleuata fuerit,
              <lb/>
            quam proximè docuimus eſſe attollendam; </s>
            <s xml:id="echoid-s22566" xml:space="preserve">addito etiam hoc, in ſuperiori horologio centrum C, collo-
              <lb/>
            candum eſſe vltra rectam A B, verſus meridiem, in inferiori autem verſus boream citra eandem re-
              <lb/>
            ctam A B.</s>
            <s xml:id="echoid-s22567" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s22568" xml:space="preserve">STYLVS in vtroque horologio erit I K, in puncto K, affigendus, vt perpendicularis ſit ad planũ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0353-10" xlink:href="note-0353-10a" xml:space="preserve">Stylus horolo-
                <lb/>
              gii.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>