Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
351
(335)
352
(336)
353
(337)
354
(338)
355
(339)
356
(340)
357
(341)
358
(342)
359
(343)
360
(344)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(338)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1145
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
274
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22568
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
338
"
file
="
0354
"
n
="
354
"
rhead
="
GNOMONICES
"/>
horologii: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22569
"
xml:space
="
preserve
">vel certè ſi triangulum C I G, rectum ſiatuatur ad horologij planum, vmbra axis C I, hor{as}
<
lb
/>
indicabit, veluti in ſuperioribus dictum eſt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22570
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22571
"
xml:space
="
preserve
">SI inipſo plano declinante ab Horizonte, quod ſtabile ſit, quale eſſet tectum aliquod directè ortum,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-01
"
xlink:href
="
note-0354-01a
"
xml:space
="
preserve
">Q@i
<
unsure
/>
ratloae
<
lb
/>
@n plano @abili
<
lb
/>
declinante ab
<
lb
/>
Horizonte de-
<
lb
/>
ſcribendum ſit
<
lb
/>
borologium.</
note
>
vel occaſum reſpiciens, ita vt neque in meridiem, neque in borcam deflecteret, (quod qua ratione ſit ex-
<
lb
/>
plorandum, docuimus propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22572
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22573
"
xml:space
="
preserve
">primi libri) borologium ſit deſcribendum, non au
<
unsure
/>
@@m in quouis alio pla-
<
lb
/>
no, ex quo in planum declinans transferatur, vt in hac propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22574
"
xml:space
="
preserve
">feci@@us, ducenda erit in plano declinan-
<
lb
/>
te recta C D, Horizonti æquidiſtans pro linea meridiana, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22575
"
xml:space
="
preserve
">ad eam perpendicularis excitanda A B,
<
lb
/>
reliqua autem conſtruenda, vt in primo modo dixim{us}. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22576
"
xml:space
="
preserve
">Quòd ſi poſterioribus duobus modis rem per age-
<
lb
/>
re malueris, ducenda quo que erit ante omnia pro linea meridiana recta C D, Horizonti æquid@ſtans, de-
<
lb
/>
inde ducenda recta C P, it @ vt rectæ C D, C P, inter cipiant arcum D P, vt in tertio modo dictum eſt,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-02
"
xlink:href
="
note-0354-02a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
verſus quid@m partes orient ales horologii ſuperioris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22577
"
xml:space
="
preserve
">occaſum reſpicientis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22578
"
xml:space
="
preserve
">verſus autem occidentales
<
lb
/>
partes ſuperioris horologii, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22579
"
xml:space
="
preserve
">ſpect antis ad ortum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22580
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22581
"
xml:space
="
preserve
">Reliqua omnia fiãt omnino, vt in propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22582
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22583
"
xml:space
="
preserve
">huius
<
lb
/>
libri præcepimus, hoc eſt, ducatur ad C P, linea G H, perpendicularis pro linea æquinoctiali, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22584
"
xml:space
="
preserve
">c.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22585
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22586
"
xml:space
="
preserve
">S I lineamenta horologij ſuperioris ad occaſum ſpectantis ordinem inter ſe permutent, vt ſiniſtra in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-03
"
xlink:href
="
note-0354-03a
"
xml:space
="
preserve
">Quo pa@o ex
<
lb
/>
horologio ad
<
lb
/>
occaſum ſpectã
<
lb
/>
te fiat aliud ſpe
<
lb
/>
ctã@ ad ortum,
<
lb
/>
& contra.</
note
>
dextra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22587
"
xml:space
="
preserve
">dextra in ſiniſtra con@ertantur, (vocamus autem nunc partem dextram, ſinistramve, quæ
<
lb
/>
nobis ad horologium conuerſis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22588
"
xml:space
="
preserve
">ad a@ſtrum, dextra eſt, vel ſiniſtra) adeo vt eum ſitum nanciſcantur,
<
lb
/>
quem haberent in facie oppoſita plani deſcripta, it a vt ſingulæ lineæ ſingulis lineis congruerent; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22589
"
xml:space
="
preserve
">confe-
<
lb
/>
ctum erit horologium aliud ſuperius ad ortum ſpectans, totidemq́, gradib{us}, quot illud, ab Horizonte
<
lb
/>
declinans: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22590
"
xml:space
="
preserve
">commutatis tamen horarum numeris in earundem complementa vſque ad 12 qu@madmodũ
<
lb
/>
de horologio declinante à Verticali diximus in ſcbolio propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22591
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22592
"
xml:space
="
preserve
">huius libri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22593
"
xml:space
="
preserve
">Eadem enim demonstratio
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-04
"
xlink:href
="
note-0354-04a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
huc accommodari poterit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22594
"
xml:space
="
preserve
">Eadem ratione ex horologio ſuperiori ad ortum ſpectante conſlruetur aliud
<
lb
/>
ſuperius ſpectans ad occaſum, ſi illa permutatio linearum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22595
"
xml:space
="
preserve
">horarum fiat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22596
"
xml:space
="
preserve
">Idem{q́ue} dicendum est de in-
<
lb
/>
feriori horologio.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22597
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22598
"
xml:space
="
preserve
">IAM verò ſi horologium ſuperius quodcunque inuertatur, ita vt nobis conuerſis ad ipſum verſus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-05
"
xlink:href
="
note-0354-05a
"
xml:space
="
preserve
">Qua ratione ex
<
lb
/>
Superiore horo
<
lb
/>
logio declin an
<
lb
/>
teab Horizon-
<
lb
/>
te gignatur In-
<
lb
/>
ferius horolo-
<
lb
/>
gium in facie
<
lb
/>
oppoſita plani
<
lb
/>
horologii de-
<
lb
/>
ſcribeadum.</
note
>
ortum, ſi in occaſum ſpectet, aut verſus occaſum, ſi ſpectet in ortum, pars ſuperior fiat inferior, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22599
"
xml:space
="
preserve
">con-
<
lb
/>
tra; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22600
"
xml:space
="
preserve
">(quę mutatio facile percipietur, ſi intelligatur planum horologii circa rectam C D, circumuolui, do-
<
lb
/>
nec lineamenta ipſius ad Nadir ſpectent, iaceant{q́ue} in facie plani oppoſita, ac inferiori) & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22601
"
xml:space
="
preserve
">quæ in eo ſitu
<
lb
/>
nobis iterum ad horologium ex altera parte plani conuerſis dextra est, euadat ſiniſtra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22602
"
xml:space
="
preserve
">è contrario;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22603
"
xml:space
="
preserve
">confectum erit horologium inferius eiuſdem declinationis ab Horizonte, ſed in facie plani oppoſita, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22604
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
inferiori collocandum, vt in ſcholio propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22605
"
xml:space
="
preserve
">13. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22606
"
xml:space
="
preserve
">ſuperioris libri demonſtratum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22607
"
xml:space
="
preserve
">Hoc autem horolo-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-06
"
xlink:href
="
note-0354-06a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
gium inferius pulchrè exprimunt lineamenta ſuperioris horologii in facie oppoſita deſcripta, vt ſingulæ
<
lb
/>
lineæ ſingulis lineis congruant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22608
"
xml:space
="
preserve
">Nam hacfacta deſcriptione, ſi faciem oppoſitam ad nes conuertam{us},
<
lb
/>
ita vt centrum C, habemus ad dextram, ſi ſuperius horologium ad occaſum ſpecte; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22609
"
xml:space
="
preserve
">vel ad ſiniſtram, ſi
<
lb
/>
ſuperius ortum reſpicit, obtinebimus inferius horologium in facie inferiori, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22610
"
xml:space
="
preserve
">oppoſita collocandum.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22611
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22612
"
xml:space
="
preserve
">IMMO eodem labore, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22613
"
xml:space
="
preserve
">opera, quemadmoaum de Verticali horologio declinante in ſcholio pro-
<
lb
/>
poſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22614
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22615
"
xml:space
="
preserve
">huius libri diximus, quatuor horologia ab Horizonte declinantia inter ſe diuerſa, ſerua
<
unsure
/>
ta tamen
<
lb
/>
eadem ſemper quantitate inclinationis ad Horizontem, deſtribere licebit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22616
"
xml:space
="
preserve
">Si namque horologium ſupe-
<
lb
/>
rius declinans v. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22617
"
xml:space
="
preserve
">g. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22618
"
xml:space
="
preserve
">ab Horizonte verſus occaſum grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22619
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22620
"
xml:space
="
preserve
">deſcribamus, partem{q́ue} eius dextram mute-
<
lb
/>
mus in ſiniſtrã, (vocamus nunc partem dextrã, quæ nobis ad horologiũ conuerſis verſus ortum, ſi ipſum
<
lb
/>
ad occaſum ſpectet, vel verſus occaſum, ſi ad ortum portineat, dextra cſt) ex qua quidẽ mutatione fit, vt
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-07
"
xlink:href
="
note-0354-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
pars etiam ſup
<
unsure
/>
erior fiat inferior, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22621
"
xml:space
="
preserve
">centrum C, ad boream vergat, ſi nimirum mutatio hæc in inſtitua-
<
lb
/>
tur, vt horologium moueri intelligatur circa eius axem, nempe stylum I K; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22622
"
xml:space
="
preserve
">deſcriptum erit quoque ho-
<
lb
/>
rologium inferius ad occaſum ſpectans ab Horizonte declinans grad 30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22623
"
xml:space
="
preserve
">Si verò eiuſdem horologii ſupe-
<
lb
/>
rioris omnia lineamenta defcribantur in alio plano, ita vt quæ ſunt ad dextram ipſius lineæ meridianę
<
lb
/>
C D, fiant ſiniſtra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22624
"
xml:space
="
preserve
">quę ad ſiniſtram, dextra; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22625
"
xml:space
="
preserve
">aut (quod idem eſt) quæ ſita ſunt vltra lineam meridia-
<
lb
/>
nam verſus ortum, collocentur ve rſus occaſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22626
"
xml:space
="
preserve
">contra, conſtructum erit aliud horologium ſuperius
<
lb
/>
ortum Solis reſpiciens, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22627
"
xml:space
="
preserve
">ab Horizonte declinans grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22628
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22629
"
xml:space
="
preserve
">commutatis horarum numeris in earum
<
lb
/>
complementa vſque ad 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22630
"
xml:space
="
preserve
">Huiuſm
<
unsure
/>
odi ſunt lineamenta ſuperioris horologii ad occaſum ſpectantis in par
<
lb
/>
te oppoſita, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22631
"
xml:space
="
preserve
">inferiori deſcripta, vt ſingulæ lineæ ſingulis lineis reſpondeant, dummodo ita ſtatuatur in
<
lb
/>
plano ſuperiori, quod ad ortum ſpectat, vt eadem pars, in quam cadit hora 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22632
"
xml:space
="
preserve
">occupet ſuperiorem locũ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22633
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0354-08
"
xlink:href
="
note-0354-08a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Si denique non ſolum lineamenta orientalia fiant occidentalia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22634
"
xml:space
="
preserve
">contra, ſed & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22635
"
xml:space
="
preserve
">pars ſuperior mutetur
<
lb
/>
in inferiorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22636
"
xml:space
="
preserve
">è contrario, ita vt centrum C, rurſus in boream vergat, fabricatum erit horologium
<
lb
/>
inferius ad ortum ſpectans. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22637
"
xml:space
="
preserve
">Eadem ratione, ſi deſcribatur horologium ſuperius orientale, deducemus ex
<
lb
/>
eo alia tria ciuſdem declinationis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22638
"
xml:space
="
preserve
">Quæ omnia ex ijs, quæ ad finem ſcholii propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22639
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22640
"
xml:space
="
preserve
">huius libri ſcripſimus,
<
lb
/>
facile colligi poſſunt, cuius etiam ſcholii postrema figura refert typum horologii ſuperioris ad ortum ſpc-
<
lb
/>
ctantis, quod ab Horizonte declinat grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22641
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22642
"
xml:space
="
preserve
">ſed ad latitudinem loci grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22643
"
xml:space
="
preserve
">48. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22644
"
xml:space
="
preserve
">quia in eo conſtruendo cõ
<
lb
/>
ſtitutus eſt angulus E β C, in figura propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22645
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22646
"
xml:space
="
preserve
">huius lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22647
"
xml:space
="
preserve
">grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22648
"
xml:space
="
preserve
">42. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22649
"
xml:space
="
preserve
">quanta nimirum eſt altitudo poli ſupra
<
lb
/>
Verticalem circulum in regione, cuius latitudo continet grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22650
"
xml:space
="
preserve
">48.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22651
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22652
"
xml:space
="
preserve
">CAETERVM tam Superius horologium orientale, quàm Inferius ſtatim horas monſlrat, orien-
<
lb
/>
te Sole, licet plures horæ in Superiore contineantur, quàm in Inferiore. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22653
"
xml:space
="
preserve
">Tam autem Superius, quàm
<
lb
/>
Inferius occidentale horas indicat vſque ad Solis occaſum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22654
"
xml:space
="
preserve
">ita vt tam orientale Superius, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22655
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>