Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015970">
                <pb pagenum="710" xlink:href="016/01/357.jpg"/>
              attuliſſe non nugas, vt ipſe ſolet. </s>
              <s id="s.015971">Nam ani­
                <lb/>
              maduertimus à ſapientibus viris rationes,
                <lb/>
              atque experimenta, quibus deducti ſumus in
                <lb/>
              veritatis plenam cognitionem. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015972">324. Reprehendit ordinem ingeniorum
                <lb/>
              in Subtilitate: ſed cùm inſanientibus cogor
                <lb/>
              inſanire. </s>
              <s id="s.015973">Audeo dicere, ſed omnes libri amiſ­
                <lb/>
              ſi eſſent, non totius Ariſtotelis volumen,
                <lb/>
              aut Scoti, ſed tamen ſingulas quas quiſque
                <lb/>
              optaret partes, me reſtituere poſſe, vel to­
                <lb/>
              tum Euclidem. </s>
              <s id="s.015974">At Archimedis, aut Apol­
                <lb/>
              lonij, vel Ptolemæi librorum, ſeu prædi­
                <lb/>
              ctionis, ſeu magnæ compoſitionis, primo
                <lb/>
              duntaxat excepto, ne vel tota vita quatuor
                <lb/>
              lineas inſtaurare poſſe ſperarem. </s>
              <s id="s.015975">Sed quid
                <lb/>
              aſino ad lyram, aut ſuibus prædico amara­
                <lb/>
              cum? </s>
              <s id="s.015976">Subtiliſſimos & ſupra humanum fa­
                <lb/>
              ſtigium ipſe exiſtimat Occam, Entisberum
                <lb/>
              fuiſſe, qui certè ingeniosè, & dilucidè om­
                <lb/>
              nia ſcripſerunt: cæterùm inuentione nulla,
                <lb/>
              vt ſi propoſitionem vnam neges, quindecim
                <lb/>
              paginæ corruant. </s>
              <s id="s.015977">Sed quia ad diſputationes
                <lb/>
              ſcholarum ſunt accommodati, hoc arridet,
                <lb/>
              hoc laudat, quos etiam non intelligere pla­
                <lb/>
              num eſt. </s>
              <s id="s.015978">Laudat enim, vt intelligere videa­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.015979">Inde leuiſſimis ex cauſis cenſor nouus
                <lb/>
              literaturæ damnat, quod nos non facimus:
                <lb/>
              ſed laudamus egregiè, honeſtóque loco
                <lb/>
              fuiſſet. </s>
              <s id="s.015980">Quid de Galeno, quem duodecimo
                <lb/>
              collocauimus? </s>
              <s id="s.015981">Hippocratem nullo, quan­
                <lb/>
              quam principes medicinæ, & de toto huma­
                <lb/>
              no genere bene meritos: cùm tamen aliud
                <lb/>
              ſit Subtilitatis præſtantia, aliud iudicij gra­
                <lb/>
              uitas, aliud eruditio, aliud eloquentia, de­
                <lb/>
              mum aliud vtilitas libri. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015982">325. Rurſus ad ſua vireta redit, vbi om­
                <lb/>
              nia pro arbitrio ſcribit: neminem habet
                <lb/>
              quem obſeruet, ſic tribuit candidum terræ
                <lb/>
              colorem, flauum igni, viridem aquæ, cæru­
                <lb/>
              leum aëri, quod in humido tenui conſtet, cum
                <lb/>
              ſit terminus viſus. </s>
              <s id="s.015983">Atque ideò tenebræ illu­
                <lb/>
              minatæ: ergo cæruleus non ob aërem. </s>
              <s id="s.015984">Hæc
                <lb/>
              in octaua ſectione, ſed in nona ſuum melli­
                <lb/>
              fluum genium, ſuum præceptorem, diui­
                <lb/>
              num virum repræhendit Ariſtotelem, &
                <lb/>
              malè, quòd dixerit nigrum eſſe albi priua­
                <lb/>
              tionem, & quod ex vtriſque alij colores
                <lb/>
              conſtent. </s>
              <s id="s.015985">Ita rectè ille mihi dixiſſe videtur,
                <lb/>
              Stultorum infinitus eſt numerus. </s>
              <s id="s.015986">Nam huius
                <lb/>
              amentiæ generis, qui nihil cùm ſciat, in om­
                <lb/>
              nes eruditos cenſuram agat: laudet, vitupe­
                <lb/>
              ret, quovis placet loco vnumquemque re­
                <lb/>
              ponat: ſemetipſum tot præconiis extollat:
                <lb/>
              de rebus quas penitus non nouit tam auda­
                <lb/>
              cter loquatur, quaſi Syrus inter Germanos
                <lb/>
              exultet, glorietur, nullum adhud aliud
                <lb/>
              exemplum inueni. </s>
              <s id="s.015987">Sed vt video, parum
                <lb/>
              abeſt ne illum vincire ſui cogantur. </s>
              <s id="s.015988">In­
                <lb/>
              de quaſi victor præ lætitia natat tota hac
                <lb/>
              exercitatione, vt lupus piſcis in ſterquili­
                <lb/>
              niis, iudicio ac pudore nullo, tot paginis,
                <lb/>
              vbi etiam docendi diſcrimen neſcire vide­
                <lb/>
              tur ( res enim controuerſæ non ſunt ) ſuffi­
                <lb/>
              cit ob id, ſi quis ſimpliciter doceat vbi de
                <lb/>
              nominibus, de interpretatione ſententiæ
                <lb/>
              agitur, quæ perſæpè ſunt controuerſæ, candi­
                <lb/>
              dè, purè, ſimpliciter, adiectis teſtimoniis ſunt
                <lb/>
              edocendæ, ſaltem Lexica, quæ ille adeò con­
                <lb/>
              temnit cenſor, ignorantiæ ſuæ eum admo­
                <lb/>
              nuiſſent? </s>
              <s id="s.015989">Quis eſt, qui de illis iuſtè queri
                <lb/>
              poſſit? </s>
              <s id="s.015990">aut illorum deſiderare diligentiam?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015991">At ille confusè mendoſa è ſuo cerebro in­
                <lb/>
              uenta, quaſi mathematica doceret, ſine teſti­
                <lb/>
              moniis tradidit, natus non ſolum ad rerum
                <lb/>
              ſcientiam peruertendam, ſed & ad linguas,
                <lb/>
              & Grammaticam corrumpendam: vt ſi vel
                <lb/>
              ipſemet propria velit relegere, ni prorſus in­
                <lb/>
              ſaniat, ſuum hunc deſultorium laborem non
                <lb/>
              leuiter ſit damnaturus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015992">326 Docet volatilem columbam facere?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015993">vel non docet? </s>
              <s id="s.015994">vtinam docuiſſet, vel ſciret.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015995">Hoccine eſt ſuum ſic docere? </s>
              <s id="s.015996">rem quam
                <lb/>
              tota poſteritas admirata eſt, nemo adhuc
                <lb/>
              imitari potuit, ille tanquam facillimam pro­
                <lb/>
              ponit, docetque quod neſcit: hoc eſt impo­
                <lb/>
              ſturæ ſuæ egregiæ, & amentiæ certiſſimum
                <lb/>
              argumentum, cùm ſuum mendacium expe­
                <lb/>
              rimento depræhendi facilè poſſit. </s>
              <s id="s.015997">Exhibere
                <lb/>
              debuerat tam optatum ſpectaculum: nam
                <lb/>
              dignus venia erat pro tot flagitiis in rem li­
                <lb/>
              terariam hoc in opere admiſſis. </s>
              <s id="s.015998">Præclaris
                <lb/>
              enim ingeniis etiam hoſtes parcere ſolent,
                <lb/>
              vt Archimedi Marcellus quantum in illo
                <lb/>
              fuit. </s>
              <s id="s.015999">At hic malum malo addidit, dum ſe
                <lb/>
              impoſtorem maximum profitetur, profliga­
                <lb/>
              to omnino pudore verba pro rebus vendi­
                <lb/>
              cat. </s>
              <s id="s.016000">Deſine tandem cum iſta tua impudentia
                <lb/>
              & adeò mendaci procacitate offundere te­
                <lb/>
              nebras mortalibus, & præſtigias facere
                <lb/>
              conari eruditis, qui iam te norunt, tuoſque
                <lb/>
              fucos. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.016001">329 Hic vir ſanè malus eſt, qui non ſo­
                <lb/>
              lùm quæ difficillima ſunt tanquam facilli­
                <lb/>
              ma deſpicit, quæ nullam continent difficul­
                <lb/>
              tatem, vt difficillima admiratur: ſed omnia
                <lb/>
              agit, vt famam eorum deprimat, qui iuſtè
                <lb/>
              laboribus ſuis atque vigiliis nomen, aut
                <lb/>
              compararunt, aut quæſiuerunt. </s>
              <s id="s.016002">His de fibu­
                <lb/>
              lis multa nugatur: & quaſi non omnes no­
                <lb/>
              rint, fibulæ genus in cingulis depingit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.016003">Nec tamen præter id quod diſcludi
                <expan abbr="nequeãt">nequeant</expan>
              ,
                <lb/>
              ſuæ depictæ ſimiles ſunt his, quæ à Io. </s>
              <s id="s.016004">Iu­
                <lb/>
              cundo, quem adeò laudat, exhibentur. </s>
              <s id="s.016005">Ita
                <lb/>
              vir hic nemini conſtat, non Cæſari, non
                <lb/>
              Iucundo, non ſibi ipſi, tanta eſt hominis in­
                <lb/>
              conſtantia, iudiciumque rerum omnium
                <lb/>
              peruerſum. </s>
              <s id="s.016006">Ob id quis ferat hunc calumnia­
                <lb/>
              torem? </s>
              <s id="s.016007">Id verò non animaduertit quod ma­
                <lb/>
              ximum eſt, & nos ſuppleuimus Cæſarem
                <lb/>
              non niſi partem pontis deſcripſiſſe. </s>
              <s id="s.016008">Ergo vt
                <lb/>
              ad fibulas redeam, illis non depinximus,
                <lb/>
              quoniam multis modis fieri poſſunt, vt idem
                <lb/>
              efficiant: at ex his modis non conſtant,
                <lb/>
              quali vſus ſit ipſe Cæſar. </s>
              <s id="s.016009">Cæterùm & mu­
                <lb/>
              nimenta pontis deſcripſimus, attamen au­
                <lb/>
              det impudens in tanta caligine huius Cæ­
                <lb/>
              ſarianæ inuentionis, negare me quicquam
                <lb/>
              ad lucem illius attuliſſe. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.016010">330. Simili malitia ac ſtultitia arguit,
                <lb/>
              quod non intelligit: nam ſingulæ rotæ
                <lb/>
              ſuam partem ponderis recipiunt: quare cum
                <lb/>
              pondus ſit idem, minus autem terræ infiga­
                <lb/>
              tur leuius, non parum trahuntur, adeò vt ob
                <lb/>
              durum ſolum, & leue, ac leuitatem axis ho­
                <lb/>
              mo nunc ſufficiat trahere pondo decem mil­
                <lb/>
              lia, quæ nec decem homines aliter trahe­
                <lb/>
              rent. </s>
              <s id="s.016011">Vbi autem extrema, ibi etiam me­
                <lb/>
              dium. </s>
              <s id="s.016012">Detrahere autem oportet pondus ro­
                <lb/>
              tarum, quod minimum eſt ab hoc compen­
                <lb/>
              dio leuitatis: nec minori amentia exiſti-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>