Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
241
241
242
242
243
243
244
244
245
245
246
246
247
247
248
248
249
249
250
250
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="338"/>
              tenus
                <expan abbr="continuũ">continuum</expan>
              , hoc eſt, vt conſtans è partibus quanti, ſub ea ratione generali comprehenditur, vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2180"/>
                <lb/>
              à ſeipſo primo non moueatur? </s>
              <s>Scio. </s>
              <s>negare non audebis. </s>
              <s>Igitur, ſi qua pars quieſcat, & ipſum
                <lb/>
              quieſcet. </s>
              <s>Vtar
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              hîc Ariſtotelica ratione. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nanq.">Nanque</expan>
              aliqua parte quieſcente totum
                <expan abbr="">non</expan>
              erit id quod
                <lb/>
              mouebitur. </s>
              <s>At erit'ne pars hæc à qua ciebitur continuum? </s>
              <s>Minimè profectò,
                <expan abbr="continuũ">continuum</expan>
              ,
                <lb/>
              vt continuum .i. </s>
              <s>quantum, in tale partium genus ſecari non
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              , quarum vna, vel ipſis etiam au­
                <lb/>
              ctoribus ſit mouens, altera verò moueatur. </s>
              <s>Quòd, ſi in eiuſmodi parteis non ſecatur: ergo non
                <lb/>
              neceſſe eſt, vt id quod ad quietem partis alicuius primò quieſcit, ab ea parte primò moueatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <expan abbr="Itaq.">Itaque</expan>
              falſa erit propoſitio primi argumenti, & negabitur à nobis. </s>
              <s>Et illud
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              falſum,
                <expan abbr="eodemq́">eodemque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>fallaciæ genere implicatum. </s>
              <s>Si parte aliqua primò quieſcente primò quieſcit, & continui partes
                <lb/>
              ſint materia & forma, quae proptereà quieſcente forma, nec vlla alia parte primò quieſcat,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>forma ſit quæ moueat. </s>
              <s>Nam, ſi illius continui ratio, quod à ſeipſo primò mouetur, in omnib. par­
                <lb/>
              tibus poſita eſt;
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>ab Ariſtotele
                <expan abbr="quæq.">quæque</expan>
              pars indefinitè ſumitur: cùm materia ſit
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              pars eius
                <lb/>
              continui: profectò & ea quieſcente primò quieſcet, neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              amplius, vt
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              primò mouebitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>ita concludetur eſſe
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              principium, quod erit cauſſa efficiens motum. </s>
              <s>Præterquàm
                <lb/>
              quòd quis docuit, vel illum etiam, qui phyſica ſuperficietenus attigerit, de forma, aut de materia
                <lb/>
              quietem prædicari? </s>
              <s>quę tam impropria locutio? </s>
              <s>ſunt illa quidem principia motus & quietis: ne
                <lb/>
              quaquam verò mouentur, aut quieſcunt corpora; quieſcunt & corporum partes integrantes quę
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2181"/>
                <lb/>
              extra totum ſubſiſtere queunt. </s>
              <s>Paucis aduerte nunc tranſumptionem illam rationis. </s>
              <s>Quicquid
                <lb/>
              ab aliquo primùm mouetur, ad eius
                <expan abbr="quietẽ">quietem</expan>
              primò quieſcit. </s>
              <s>Elementa verò non quieſcunt primò
                <lb/>
              ad
                <expan abbr="quietẽ">quietem</expan>
              mouentis externi. </s>
              <s>Si, quicquid ad alterius quietem primò quieſcit, non à ſeipſo primò,
                <lb/>
              ſed ab alio mouetur; ſiue intra ſe habeat
                <expan abbr="mouẽs">mouens</expan>
              , ſiue petat extrinſecùs; ſiue
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <expan abbr="vtrunq.">vtrunque</expan>
                <expan abbr="mouẽtiũ">mouentium</expan>
                <lb/>
              genus flagitet: ergo quicquid à ſeipſo primò non mouetur, ad alterius quietem primò quieſcit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Elementa à ſeipſis primò non mouentur: ergo ad alterius quietem primo quieſcunt. </s>
              <s>Sed primò
                <lb/>
              quieſcunt ad
                <expan abbr="quietẽ">quietem</expan>
              mouentis externi: ergo cientur ab externo mouente, primò verò quieſcunt
                <lb/>
              ad illius
                <expan abbr="quietẽ">quietem</expan>
              , quia forma elementi, vt aiunt, imperfectè operatur:
                <expan abbr="itaq.">itaque</expan>
              eget generante, & vbi
                <lb/>
              genitum ſit, flagitat remouens impedimentum: aliter ocioſa maneret. </s>
              <s>Igitur erit cauſſa mouens
                <lb/>
              externa. </s>
              <s>Quia verò primò, vel citra medium ſignificat, vel etiam adæquatè, in Ariſtotelica ratio­
                <lb/>
              ne, & in
                <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan>
              tranſumptione, quam nunc ipſum tractamus, & de
                <expan abbr="vtroq.">vtroque</expan>
              ſuſpicio poſſet incide­
                <lb/>
              re: ſpecta obſecro, ſi Ariſtoteles, vt certè fecit, primò. </s>
              <s>I. adæquatè ſumpſii: totum ab alio moueri
                <lb/>
              primò, præterquàm à ſeipſo non accipit: falsò igitur accipientur illa. </s>
              <s>Quicquid ab aliquo pri­
                <lb/>
              mò mouetur: quandò nihil ab aliquo primò, præterquàm à ſeipſo concitari poſsit. </s>
              <s>Si verò cauſ­
                <lb/>
              ſam primam motus eſſe velis eam qua primùm poſita ponatur,
                <expan abbr="eademq́">eademque</expan>
              . </s>
              <s>ſublata tollatur effe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2182"/>
                <lb/>
              ctus, ſiue vna exiſtat, ſiue plures. </s>
              <s>Nam, vt inquit ille.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2178"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2179"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2180"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2181"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2182"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Sunt aliquot
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              res, quarum vnam dicere cauſſam
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Non ſatis eſt, verùm plures, vnde vna tamen ſit,
                <expan abbr="eademq.">eademque</expan>
              ex externo & interno principio
                <expan abbr="cõſtet">conſtet</expan>
              ;
                <lb/>
                <expan abbr="opponã">opponam</expan>
              mixta inanima, in
                <expan abbr="quib.">quibus</expan>
              cum formæ pars non detur, vt dictum eſt, aliter
                <expan abbr="oẽ">omnem</expan>
              inanimum ex
                <lb/>
              forma conſtaret, quæ intenderetur & remitteretur, ſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              hæc theoremata
                <expan abbr="cõmunia">communia</expan>
              cunctis ina­
                <lb/>
              nimis forma, vt mouens, ne
                <expan abbr="vtiq̃">vtiquae</expan>
              conuenire poteſt, ſed generans ſolùm præſtabit motum interno
                <lb/>
              principio concurrente, quod patibilis duntaxat vicem ſuſtineat. </s>
              <s>Quòd, ſi primò valeat
                <expan abbr="abſq.">abſque</expan>
              me­
                <lb/>
              dio: non igitur à forma primò concitabitur. </s>
              <s>cùm in ordine efficientium illud quod remotius eſt
                <lb/>
              à mobili, ſit
                <expan abbr="oĩum">omnium</expan>
              principium. </s>
              <s>Dicet quiſpiam primò idem eſſe àc proximè. </s>
              <s>Quare quicquid ab
                <lb/>
              alio proximè mouetur, ad eius
                <expan abbr="quietẽ">quietem</expan>
              primò quieſcit, ſed non ad externi
                <expan abbr="cuiuſq.">cuiuſque</expan>
              quietem manet
                <lb/>
              proximè
                <expan abbr="elementũ">elementum</expan>
              : non igitur ab eo mouetur. </s>
              <s>Vide tu, ſi id generatim ſumas, quàm abhorreat
                <lb/>
              à vero. </s>
              <s>Nam quies violenta prorſus eſt ab alio. </s>
              <s>Si naturalem à forma proficiſci dederis: tamen ſi
                <lb/>
              opus item generantis ceſſet, non erit vllus motus, ſed quies. </s>
              <s>An'ne fortè non primò; verùm, quia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg2183"/>
                <lb/>
              ſic ceſſet etiam forma? </s>
              <s>At hîc ita inſtabo ordinem naturæ peruerti, quippe quae
                <foreign lang="grc">το κύριον</foreign>
              & impe­
                <lb/>
              rium ſit in cauſſa
                <expan abbr="efficiẽte">efficiente</expan>
              ad formam & materiam. </s>
              <s>Verùm ſi ita decernatur efficiens erit formæ
                <lb/>
              miniſter. </s>
              <s>Quòd ſi aliud principium, quod internum ſit, requiratur ad præſtandum motus natu­
                <lb/>
              rales,
                <expan abbr="eoſq́">eoſque</expan>
              . </s>
              <s>proximè. </s>
              <s>Mitum in materiæ
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              vim efficiendi commiſeris, aut totum naturæ de­
                <lb/>
              finitionem euerteris, aut tandem in mobili principium patibile collocabis, quod ſit cauſſa proxi­
                <lb/>
              ma motus naturalis. </s>
              <s>Quoniam verò propoſitio & concluſio, quas expoſuit Ariſtoteles, & quas
                <lb/>
              iſti conuerterunt, habet adiectum modum primò: ex quo effici poſſet, vt ratio contradictionis,
                <lb/>
                <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan>
              fit in propoſitionibus quibus accedit modus, immutetur:
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              nos hoc caput in­
                <lb/>
              tactum relinquamus. </s>
              <s>Sit id, non moueri à ſeipſo primò: hoc eſt, non habere in ſe cauſſam quæ
                <lb/>
              ſuum proprium ipſius motum adæquet. </s>
              <s>vnde potuimus perſuaderi id conſequi. </s>
              <s>Non habet in ſe
                <lb/>
              cauſſam adæquatam: ergo habet in ſeipſo cauſſam proximam,
                <expan abbr="eandemq́">eandemque</expan>
              . </s>
              <s>ex eorum genere quæ
                <lb/>
              efficiant? </s>
              <s>Sed mitto
                <expan abbr="cauſſarũ">cauſſarum</expan>
              genus: cùm Ariſtoteles de cauſsis efficientibus verba faciat. </s>
              <s>Etenim
                <lb/>
              dicam: non habet in ſe
                <expan abbr="cauſsã">cauſsam</expan>
              adæquatam. </s>
              <s>negabo etiam habere in ſe cauſſam quę non adæquet
                <lb/>
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              : ſiquidem
                <expan abbr="vtraq.">vtraque</expan>
              conſequentia cum
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
              antecedente conſiſtant: ſicut etiam ex eo quae non </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>