Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
< >
page |< < (4) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s488" xml:space="preserve">
                <pb o="4" file="514.01.036" n="36" rhead="LIEER"/>
              tæ multorum artes ornatæ ſunt pluribus diſciplinis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s489" xml:space="preserve">uarijs eruditionib. </s>
              <s xml:id="echoid-s490" xml:space="preserve">Quemadmodum conſtat apud Tub-
                <lb/>
              lium; </s>
              <s xml:id="echoid-s491" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s492" xml:space="preserve">Galenum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s493" xml:space="preserve">alios authores. </s>
              <s xml:id="echoid-s494" xml:space="preserve">Quare adduntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s495" xml:space="preserve">illa uerba. </s>
              <s xml:id="echoid-s496" xml:space="preserve"># Cuius iudicio probantur om-
                <lb/>
              nia, quæ cæteris artibus perficiuntur opera. </s>
              <s xml:id="echoid-s497" xml:space="preserve"># Preſſius enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s498" xml:space="preserve">propius rem oftendunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s499" xml:space="preserve">nam iudicare ar
                <lb/>
              tificum operaſoli conuenit Architcturæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s500" xml:space="preserve">Artibus enim plurimis, atque laudatiſſimis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s501" xml:space="preserve">præſtantiſſimis orna
                <lb/>
              tur Orator, Medicus item uarijs eruditionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s502" xml:space="preserve">diſciplinis præſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s503" xml:space="preserve"># Sed uterque alio fine, atque alio. </s>
              <s xml:id="echoid-s504" xml:space="preserve">Ille
                <lb/>
              enim ad perſuaſionem, opinionemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s505" xml:space="preserve">inducendam affectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s506" xml:space="preserve">argumentis ſe acconmmodat. </s>
              <s xml:id="echoid-s507" xml:space="preserve">hic ad ſanitatem
                <lb/>
              uel inducendam, uel conſeruandam. </s>
              <s xml:id="echoid-s508" xml:space="preserve">Architctus autem ad iudicium, approbationemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s509" xml:space="preserve">artificiorum noti-
                <lb/>
              tiam rerum refert. </s>
              <s xml:id="echoid-s510" xml:space="preserve">Quoniam uerò niſinotas res, & </s>
              <s xml:id="echoid-s511" xml:space="preserve">confectas iudicare poſſumus: </s>
              <s xml:id="echoid-s512" xml:space="preserve">ideò iudicium Architectu
                <lb/>
              ræ in his rebus eſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s513" xml:space="preserve">quæ a cæteris artibus proficiſcuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s514" xml:space="preserve">unde ſumma ueri Architecti diffinitio binc habetur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s515" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.036-01" xlink:href="note-514.01.036-01a" xml:space="preserve">10</note>
              Architectus est, qui certa, ac admiranda quadam ratione ac uia, tum mente, animoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s516" xml:space="preserve">statuere, tum opere,
                <lb/>
              perficere nouerit eas res, quæ ad bumanæ uitæ uſum pertinere poterunt, onera ingentia mouendo, corpora
                <lb/>
              multiplicia partiendo, opera diuerſaſtruendo. </s>
              <s xml:id="echoid-s517" xml:space="preserve"># Architectura igitur eſt ſcientia pluribus diſciplinis,& </s>
              <s xml:id="echoid-s518" xml:space="preserve">ua
                <lb/>
              rijs eruditionibus ornata. </s>
              <s xml:id="echoid-s519" xml:space="preserve"># Doctrina, & </s>
              <s xml:id="echoid-s520" xml:space="preserve">diſciplina re ipſa idem ſunt, terminis differunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s521" xml:space="preserve">doctrina eſt, quam
                <lb/>
              magiſter docet: </s>
              <s xml:id="echoid-s522" xml:space="preserve">Diſciplina, quam diſcipulus addiſcit: </s>
              <s xml:id="echoid-s523" xml:space="preserve">nihil autem addiſcitur, niſi quod docetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s524" xml:space="preserve">Oratio do-
                <lb/>
              centis, auditus addiſcentis, doctrina a docentis animo in orationem: </s>
              <s xml:id="echoid-s525" xml:space="preserve">diſciplina ab addiſcentis aure in animum
                <lb/>
              deſinit: </s>
              <s xml:id="echoid-s526" xml:space="preserve">aſcenſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s527" xml:space="preserve">deſcenſus idem ſunt re ipſa: </s>
              <s xml:id="echoid-s528" xml:space="preserve">ratione, habituq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s529" xml:space="preserve">differunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s530" xml:space="preserve"># Sed utile, pulchrumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s531" xml:space="preserve">eſt ratio
                <lb/>
              ne ſtatuere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s532" xml:space="preserve">uſu oſtendere, in eo doctrina, in hoc eruditio eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s533" xml:space="preserve">Cuiusiudicio probantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s534" xml:space="preserve">Iudicare de re
                <lb/>
              bus excellentiſſimum eſt, non alijs datum, quam ſapientibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s535" xml:space="preserve">prudentibus, iudicium enim eſt de rebus notis:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s536" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s537" xml:space="preserve">ipſo probantur res ideſt fertur ſententia, oſtenditurq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s538" xml:space="preserve">qua ratione aguntur, uel perficiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s539" xml:space="preserve">approbat ue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.036-02" xlink:href="note-514.01.036-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rò Architectura omnia, quæ ab cæteris artibus perficiuntur opera. </s>
              <s xml:id="echoid-s540" xml:space="preserve">Opus eſt res illa, quæconfecta uidetur,
                <lb/>
              ubi qui conficit a conficiendo ceſſauerit: </s>
              <s xml:id="echoid-s541" xml:space="preserve">operatio eſtmotus conſicientis, dum conficit. </s>
              <s xml:id="echoid-s542" xml:space="preserve">actio eſt ciuile nego-
                <lb/>
              tium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s543" xml:space="preserve">officium; </s>
              <s xml:id="echoid-s544" xml:space="preserve">quo præſtito nullum opus inde reſtat: </s>
              <s xml:id="echoid-s545" xml:space="preserve">opera igitur probantur Architecturæ iudicio: </s>
              <s xml:id="echoid-s546" xml:space="preserve">opera
                <lb/>
              inquam artium, quarum rationes ad ipſam principem referuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s547" xml:space="preserve">atque buiuſmodi eſt Architecturæ diffinitio,
                <lb/>
              in qua uis eſt rerum omnium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s548" xml:space="preserve">uirtus eorum, quæ in hac tractatione continentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s549" xml:space="preserve">quod ut clarius expedia-
                <lb/>
              tur, nam mirum eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s550" xml:space="preserve">ſecrctum quod dicturus ſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s551" xml:space="preserve">dico in omni ſcientia diffinitionem rei, qua de agitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s552" xml:space="preserve">ad
                <lb/>
              quam ſcilicet, quicquid in ea ſcientia tractatur, referri ſolet. </s>
              <s xml:id="echoid-s553" xml:space="preserve">uirtute continere quicquid ad dubiorum ſolutio-
                <lb/>
              nem, rerum inuentionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s554" xml:space="preserve">ſecretorum illius explicationem ſpectat. </s>
              <s xml:id="echoid-s555" xml:space="preserve">Virtute continere intelligo poße effice
                <lb/>
              re, & </s>
              <s xml:id="echoid-s556" xml:space="preserve">quaſi producere, quemadmodum ſemen nirtute continet ftores,folia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s557" xml:space="preserve">fructus. </s>
              <s xml:id="echoid-s558" xml:space="preserve">Cum igitur res re-
                <lb/>
              ctè eſt diffinita: </s>
              <s xml:id="echoid-s559" xml:space="preserve">tunc ea diffinitione obſcuræ quæſtiones explicantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s560" xml:space="preserve">ordo rerum expeditur, inuentio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s561" xml:space="preserve">pro-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.036-03" xlink:href="note-514.01.036-03a" xml:space="preserve">30</note>
              batio proficiſcitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s562" xml:space="preserve">huius ratio eſt, quoniàm rei diffinitio principium eſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s563" xml:space="preserve">quod tanquàm artis præceptum, ue-
                <lb/>
              rum, utile, & </s>
              <s xml:id="echoid-s564" xml:space="preserve">accommodatum eſſe debet, ( ut inquit Galenus, ) uerum, quia nil niſi uerum comprehenditur:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s565" xml:space="preserve">utile, quia ad finem tendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s566" xml:space="preserve">Vtilitas enim aliud eſt nihil, niſi rerum comparatio adfinem: </s>
              <s xml:id="echoid-s567" xml:space="preserve">qui rationem bo-
                <lb/>
              ni habet; </s>
              <s xml:id="echoid-s568" xml:space="preserve">uerè itaque ars nulla, quæutilis non eſt, ars merito uocaridebet: </s>
              <s xml:id="echoid-s569" xml:space="preserve">Accommodatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s570" xml:space="preserve">applicabile,
                <lb/>
              ( ſic dicunt, ) quia niſi referatur ad id, cuius eſt principium, nihil inde ſequitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s571" xml:space="preserve">conſentanea igitur præce-
                <lb/>
              pta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s572" xml:space="preserve">principia eſſe debent: </s>
              <s xml:id="echoid-s573" xml:space="preserve">multa enim uera ſunt, quæ conſentanea non ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s574" xml:space="preserve">Oportet igitur ut uera ſint,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s575" xml:space="preserve">utilia, et conſentanea:</s>
              <s xml:id="echoid-s576" xml:space="preserve">a ueritate babent quod ſub notitiam cadunt, ab utilitate, quod uerè conſtituunt,a
                <lb/>
              conformitate, quod probant, concludunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s577" xml:space="preserve">lumen rebus afferunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s578" xml:space="preserve">qualia ea ſunt, de quibus dixi: </s>
              <s xml:id="echoid-s579" xml:space="preserve">quorum
                <lb/>
              nocabula cum primum intelliguntur, cogitur mensipſis conſentire. </s>
              <s xml:id="echoid-s580" xml:space="preserve">quæ poſtea rebus alijs accommodantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s581" xml:space="preserve">
                <lb/>
              nam illud, & </s>
              <s xml:id="echoid-s582" xml:space="preserve">alia eius generis:</s>
              <s xml:id="echoid-s583" xml:space="preserve">ſiab æqualibus æqualia auferantur, reliqua quæſunt, æqualiaſunt, non mo
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.036-04" xlink:href="note-514.01.036-04a" xml:space="preserve">40</note>
              do uerum eſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s584" xml:space="preserve">ſed uirtutis maximæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s585" xml:space="preserve">a Phyſicis enim ad motiones, tempora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s586" xml:space="preserve">interualla: </s>
              <s xml:id="echoid-s587" xml:space="preserve">a Geometris, ad
                <lb/>
              menſuras, & </s>
              <s xml:id="echoid-s588" xml:space="preserve">magnitudines: </s>
              <s xml:id="echoid-s589" xml:space="preserve">ab Arihmeticis ad numeros, a Muſicis ad ſonos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s590" xml:space="preserve">interualla, a Medicis ad
                <lb/>
              uirtutes rerum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s591" xml:space="preserve">qualitates transfertur, cum ergo rei ſubiectæ diffinitio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s592" xml:space="preserve">explicatio naturæ principium
                <lb/>
              efficiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s593" xml:space="preserve">præceptum, nulli dubium, quin principij, & </s>
              <s xml:id="echoid-s594" xml:space="preserve">præcepti conditionibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s595" xml:space="preserve">notis affecta, lumen re
                <lb/>
              bus in ea arte, autſcientia, de qua tractatur, afferat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s596" xml:space="preserve">inducat. </s>
              <s xml:id="echoid-s597" xml:space="preserve">Quod ex prædicta Architecturædiffini-
                <lb/>
              tione facilè uidetur ex his, quæſequuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s598" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s599" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ea</emph>
              naſcitur ex fabrica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s600" xml:space="preserve">ratiocinatione. </s>
              <s xml:id="echoid-s601" xml:space="preserve">Fabrica eſt continuata, ac trita uſus meditatio: </s>
              <s xml:id="echoid-s602" xml:space="preserve">quæ ma
                <lb/>
              nibus perficitur, è materia cuiuſcunque generis opus eſt ad propoſitum deformationis. </s>
              <s xml:id="echoid-s603" xml:space="preserve">Ratiocina-
                <lb/>
              tio autem eſt quæ res fabricatas ſolertia, ac ratione proportionis demoſtare, atque explicare poteſb.</s>
              <s xml:id="echoid-s604" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s605" xml:space="preserve">Ex fabrica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s606" xml:space="preserve">ratiocinatione naſci Architecturam, potect eliciex eius diffinitione: </s>
              <s xml:id="echoid-s607" xml:space="preserve">quod ut clarius in-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.036-05" xlink:href="note-514.01.036-05a" xml:space="preserve">50</note>
              telligatur, diffiniendum eſt, quid ſit fabrica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s608" xml:space="preserve">quid ſit ratiocinatio; </s>
              <s xml:id="echoid-s609" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s610" xml:space="preserve">hæ quoque diffinitiones uirtute con-
                <lb/>
              tinentur in Architecturæ diffinitione.</s>
              <s xml:id="echoid-s611" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s612" xml:space="preserve">Fabrica eſt continuata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s613" xml:space="preserve">trita uſus meditatio.</s>
              <s xml:id="echoid-s614" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s615" xml:space="preserve">Diuinum ſane optatum; </s>
              <s xml:id="echoid-s616" xml:space="preserve">ac uotum eorum est, qui mentem ad ſpeculandas res conuertentes, cauſas ipſarum
                <lb/>
              inquirunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s617" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s618" xml:space="preserve">tanquam ab alto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s619" xml:space="preserve">a longè ueritatem difpicientes, adſtudia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s620" xml:space="preserve">labores accenduntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s621" xml:space="preserve">Sed
                <lb/>
              qui contrario modo affecti maximis in cælum laudibus doctos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s622" xml:space="preserve">præſtantes uiros extollunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s623" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s624" xml:space="preserve">admiratione
                <lb/>
              quadam ſuſpiciunt, ſcientias,& </s>
              <s xml:id="echoid-s625" xml:space="preserve">doctrinas: </s>
              <s xml:id="echoid-s626" xml:space="preserve">cæterum à laboribus abborrentes, cætera potiũs cucta faciũt
                <lb/>
              ꝗ̃ ſtudere: </s>
              <s xml:id="echoid-s627" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s628" xml:space="preserve">ſunt qui cum uideant neceſſario ornari opotere ſcientiarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s629" xml:space="preserve">eruditionum plurimarum diuer-
                <lb/>
              ſitate, modo perfectè aliquam ſcientiam conſequi uelint, illas negligunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s630" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s631" xml:space="preserve">eas ſequentes dammant. </s>
              <s xml:id="echoid-s632" xml:space="preserve">hi om-
                <lb/>
              nino relinquendiſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s633" xml:space="preserve">Pulchrum eſt iudicare poſſe, atque diſcernere mortalium opera, iudicium enim eſt uirtu-
                <lb/>
              tis cuiuſdam præcellentisactio, ſed pauciſe laboribus dant, pauci ſtudium ſequuntur, pauciſe exercere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s634" xml:space="preserve">è
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.036-06" xlink:href="note-514.01.036-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>