Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
< >
page |< < (329) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div780" type="section" level="2" n="143">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s24928" xml:space="preserve">
                <pb o="329" file="514.01.361" n="361" rhead="NONVS."/>
              tes 366. </s>
              <s xml:id="echoid-s24929" xml:space="preserve">quotidie gradum vnũ retro maneat. </s>
              <s xml:id="echoid-s24930" xml:space="preserve">eius autem cardo extra frontem horologij prominere debet ſemi-
                <lb/>
              pedem, in cuius extremo ſit radius cum bulla hurarum indice eius longitudinis, ut horas ſuis in locis indicare
                <lb/>
              poßit, perq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s24931" xml:space="preserve">ſuam longitudinem habeat ſigna & </s>
              <s xml:id="echoid-s24932" xml:space="preserve">ſignorum gradus, ex ecliptica deformatos, ut & </s>
              <s xml:id="echoid-s24933" xml:space="preserve">horas & </s>
              <s xml:id="echoid-s24934" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Solis curſum & </s>
              <s xml:id="echoid-s24935" xml:space="preserve">ſignorum gradus indicare poſſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s24936" xml:space="preserve">Quod ſi radius alterius tympani cardini imponatur, qui
                <lb/>
              breuior erit aliquanto, quàm cardo prominens ſemipedem, oſtendet correptiones & </s>
              <s xml:id="echoid-s24937" xml:space="preserve">depalationes dierum,
                <lb/>
              nam quemadmodium aliud tympanum, quod dentes habebat 366. </s>
              <s xml:id="echoid-s24938" xml:space="preserve">decreſcentias dierum. </s>
              <s xml:id="echoid-s24939" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s24940" xml:space="preserve">excreſcen-
                <lb/>
              tias noctium ostendebat: </s>
              <s xml:id="echoid-s24941" xml:space="preserve">Ita hoc, quod uno minus dente conſtat, excreſcentias dierum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24942" xml:space="preserve">decreſcentias
                <lb/>
              noctium demonſtrabit, ea tamen animaduerſione, ut radio bulla imponatur, quæ Solis imaginem referat, ita
                <lb/>
              ut ſurſum & </s>
              <s xml:id="echoid-s24943" xml:space="preserve">deorſum ad diem oblatum, uel ſignum, in quo eſt Sol, applicari poſſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s24944" xml:space="preserve">Deprehendemus autem
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.361-01" xlink:href="note-514.01.361-01a" xml:space="preserve">10</note>
              uerum Solis locum, ex lingula poſt frontem horologij in tympano collocata. </s>
              <s xml:id="echoid-s24945" xml:space="preserve">Appellantur hœc horologia by-
                <lb/>
              berna, ut dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s24946" xml:space="preserve">quoniam incipiunt a bruma, anaporica autem, uel anaphorica poticus, quoniam incipiunt a bruma,
                <lb/>
              a bruma, cum Sol ad nos reuerti incipit. </s>
              <s xml:id="echoid-s24947" xml:space="preserve">Est autem anaphora uerbum aſtrologorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24948" xml:space="preserve">ſunt anaphoræ quaſe
                <lb/>
              ſcanſiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24949" xml:space="preserve">aſcenſiones ſignorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24950" xml:space="preserve">Solis cum ſignis ſurgentis ab ortu quotidiana cæli uerſatione, cum e-
                <lb/>
              nim Capricornum init Sol, incipiunt dies excreſcere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24951" xml:space="preserve">Sol aſſurgere, unde horologia illa ab ea aſcenſione
                <lb/>
              anaphorica dicebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s24952" xml:space="preserve">libro ſecundo magnæ compoſtionis Ptolemæi de anaphoris multa leges. </s>
              <s xml:id="echoid-s24953" xml:space="preserve">reliqua ſunt
                <lb/>
              ſatis declarata cum diagrammate ſupra poſito.</s>
              <s xml:id="echoid-s24954" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div791" type="section" level="2" n="144">
            <head xml:id="echoid-head152" style="it" xml:space="preserve">Finis Libri Noni.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div792" type="section" level="2" n="145">
            <head xml:id="echoid-head153" xml:space="preserve">M. VITR V V II DE ARCHITECTVRA
              <lb/>
            LIBER DECIMVS.
              <lb/>
            Proœmium.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s24955" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">NObili</emph>
              Græcorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24956" xml:space="preserve">ampla ciuitate Epheſi lex uetuſta dicitur a maiori-
                <lb/>
              bus dura conditione, ſed iure eſſe non iniquo conſtituta. </s>
              <s xml:id="echoid-s24957" xml:space="preserve">Nam Archite-
                <lb/>
              aus cum publicum opus curandum recipit, pollicetur quanto ſumptu id
                <lb/>
              futurum: </s>
              <s xml:id="echoid-s24958" xml:space="preserve">tradita æſtimatione, magiſtratui bona eius obligantur, donec
                <lb/>
              opus ſit perſectum. </s>
              <s xml:id="echoid-s24959" xml:space="preserve">Eo autem abſoluto, cum ad dictum impenſa reſpon-
                <lb/>
              det, decretis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24960" xml:space="preserve">honoribus ornatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s24961" xml:space="preserve">Item ſi non amplius quam quarta in
                <lb/>
              opere conſumitur, ad æſtimationem eſt adijcienda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24962" xml:space="preserve">de publico præſta-
                <lb/>
              tur, neq; </s>
              <s xml:id="echoid-s24963" xml:space="preserve">ulla pœna tenetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s24964" xml:space="preserve">Cum uero amplius quàm quarta in opere
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.361-04" xlink:href="note-514.01.361-04a" xml:space="preserve">40</note>
              conſumitur, ex eius bonis ad perſiciendum pecunia exigitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s24965" xml:space="preserve">Vtinam Dij
                <lb/>
              immortales feciſſent, quod ea lex etiam populo Romano, non modo publicis, ſed etiam priuatis ædi-
                <lb/>
              ficijs eſſet conſtituta: </s>
              <s xml:id="echoid-s24966" xml:space="preserve">nanque non ſine pœna graſſarentur imperiti, ſed qui ſumma doctrinarum ſub-
                <lb/>
              tilitate eſſent prudentes, ſine dubitatione profiterentur Architecturam: </s>
              <s xml:id="echoid-s24967" xml:space="preserve">neque patres familiarum in-
                <lb/>
              ducerentur ad inſinitas ſumptuum profuſiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24968" xml:space="preserve">ut ex bonis eijcerentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s24969" xml:space="preserve">ipſiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s24970" xml:space="preserve">Architecti pœnæ
                <lb/>
              timore coacti, diligentius modum impenſarum ratiocinantes explicarent, uti patres familiarum ad
                <lb/>
              id, quod præparauiſſent, ſeu paulo amplius adijcientes, ædificia expedirent. </s>
              <s xml:id="echoid-s24971" xml:space="preserve">Nam qui quadringenta
                <lb/>
              ad opus poſſunt parare, ſi adijciant centum, habendo ſpem perfectionis, delectationibus tenentur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s24972" xml:space="preserve">Qui autem adiectione dimidia, aut ampliore ſumptu onerantur, amiſſa ſpe & </s>
              <s xml:id="echoid-s24973" xml:space="preserve">impenſa abiecta, fractis
                <lb/>
              rebus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24974" xml:space="preserve">animis, deſiſtere coguntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s24975" xml:space="preserve">Nec ſolum id uitium in ædificis, ſed etiam in muneribus, quæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.361-05" xlink:href="note-514.01.361-05a" xml:space="preserve">50</note>
              a magiſtratibus foro gladiatorum, ſcenisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s24976" xml:space="preserve">ludorum dantur, quibus nec mora, neque expectatio con-
                <lb/>
              ceditur, ſed neceſsitas finito tempore perficere cogit: </s>
              <s xml:id="echoid-s24977" xml:space="preserve">uti ſunt ſedcs ſpectaculorum, uelorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s24978" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
              ductiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24979" xml:space="preserve">ea omnia, quæ ſcenicis moribus per machinationem ad ſpectationes populo comparan-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s24980" xml:space="preserve">In his uero opus eſt prudentia diligenti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24981" xml:space="preserve">ingenij doctiſsimi cogitatu, quod nihil eorum perſi-
                <lb/>
              citur ſine machinatione, ſtudiorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s24982" xml:space="preserve">uario, ac ſolerti uigore. </s>
              <s xml:id="echoid-s24983" xml:space="preserve">Igitur quoniam hæc ita ſunt tradita,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s24984" xml:space="preserve">conſtituta, non uidetur eſſe alienum, uti caute ſummaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s24985" xml:space="preserve">diligentia, antequam inſtituuntur opera,
                <lb/>
              corum expediantur rationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s24986" xml:space="preserve">Ergo quoniam, neque lex, neque morum inſtitutio id poteſt cogere,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s24987" xml:space="preserve">quot annis & </s>
              <s xml:id="echoid-s24988" xml:space="preserve">prætores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s24989" xml:space="preserve">ædiles ludorum cauſa machinationes præparare debent: </s>
              <s xml:id="echoid-s24990" xml:space="preserve">uiſum mihi eſt,
                <lb/>
              Imperator, non eſſe alienum, quoniam de ædificijs in proribus uoluminibus expoſui, in hoc, qui fi-
                <lb/>
              nitionem ſummam corporis habet conſtitutam, quæ ſint principia machinarum ordinata, præceptis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.361-06" xlink:href="note-514.01.361-06a" xml:space="preserve">60</note>
              explicar.</s>
              <s xml:id="echoid-s24991" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>