Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="17"/>
                <arrow.to.target n="marg169"/>
                <lb/>
              dens, nec partem qualis in quali & idem alibi teſtatus eſt ſubſtantiæ partes eſſe ſubſtantias: aliter
                <lb/>
              efficitur, vt ſubſtantia fieret è non ſubſtantia. </s>
              <s>Neque argumentationes diluere mea quidem ſen­
                <lb/>
              tentia difficile eſt; ſiquidem in prima ſubſit fallacia ab eo, quod eſt quodammodo ad id quod
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg170"/>
                <lb/>
              eſt ſimpliciter. </s>
              <s>Nanque & ſi animus eſt inanimorum finis, quòd per varias mutationes, & fata
                <lb/>
              promoueri poſsint ad formam nobiliſsimam, & hoc potiſsimè natura reſpiciat; at non deſerit
                <lb/>
              illa, neque ſpoliat omni forma, neque ex omni gradu ſubſtantiæ deturbat. </s>
              <s>Et videt quiſque ho­
                <lb/>
              minem eſſe cui tanquam fini reliqua natura parauerit: nihilominus ſingula per ſe conſtituit, vt
                <lb/>
              etiam extra hominem ſubſiſtere queant. </s>
              <s>Animus igitur eſt finis, ſed remotus, alius eſt finis pro­
                <lb/>
              prius, qui item in ordine ſubſtantiæ collocatur, quo neque cetera carent quę non viuunt. </s>
              <s>Neque
                <lb/>
              eorum finis eſt animus ſimpliciter: ſed tum finis eſt, cùm ſic ipſa diſpoſuit alma parens natura,
                <lb/>
              vt talis forma proximè poſsit induci, veluti finis marmoris non eſt ſtatua, niſi, cùm iam marmor
                <lb/>
              expoliri cœpit; nihilominus per proprium finem
                <expan abbr="propriamq́ue">propriamque</expan>
              formam exiſtit. </s>
              <s>Confirmatio
                <lb/>
              quoque fallax eſt præſeferens errorem in conſequente. </s>
              <s>Nanque & ſi partes à toto ſeiunctæ ſunt
                <lb/>
              ambiguè animalia ſeu partes, at non ſunt ambiguè ſubſtantiæ. </s>
              <s>Accipitur item mixta inanima
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg171"/>
                <lb/>
              carere fine. </s>
              <s>Tùm etiam ponitur accidens carere fine. </s>
              <s>Et ſanè accidens fine careat, non neceſſe
                <lb/>
              eſt; vt os pellucidum eſt, ne offendamus. </s>
              <s>
                <expan abbr="Falſumq́">Falſumque</expan>
              . </s>
              <s>eſt mixta carere fine. </s>
              <s>Nam ſi partes ani­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg172"/>
                <lb/>
              malium futurę ſint; iam animus pręſto eſt. </s>
              <s>ſi minus; at tum per propriam formam exiſtunt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque fines iſti ab Ariſtotele prętermiſsi ſunt, vt primo de part. anim. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Id planè verum eſt eo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg173"/>
                <lb/>
              rum formas latere magis quo ad elementa propius accedunt. </s>
              <s>Quanquam, ſi formam ſyllo­
                <lb/>
              giſmi ſpectemus, impotens eſt, quippe quæ ſic complicetur. </s>
              <s>Omne accidens caret fine. </s>
              <s>Mixta
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg174"/>
                <lb/>
              inanima carent fine. </s>
              <s>Sunt igitur accidentia. </s>
              <s>Ex eo quod formę latent, extat temperies, per
                <expan abbr="quã">quam</expan>
                <lb/>
              formæ deſcribantur; fit, vt putredinis illorum ratio duntaxat habeatur, nulla interitus. </s>
              <s>euidens
                <lb/>
              enim temperies eſt, forma autem ſubobſcura. </s>
              <s>Nil ergo medium habent accidens & ſubſtantia:
                <lb/>
              ordinem
                <emph type="italics"/>
              planè
                <emph.end type="italics"/>
              habent; ſed medio vacant. </s>
              <s>Nanque ſubſtantia prior eſt accidente omnibus mo­
                <lb/>
              dis,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              ſi ſimpliciter accipiatur. </s>
              <s>quando neque re neque ratione ſeparatur accidens à ſubſtantia, ſi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg175"/>
                <lb/>
              ſenſum conſulimus, quem noſtræ methodi normam eſſe volumus. </s>
              <s>ſemper igitur rationem ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ flagitat,
                <expan abbr="plurimumq́">plurimumque</expan>
              . </s>
              <s>tempore conſequitur, quòd accidens illi ſuperueniat, quod iam eſt
                <lb/>
              in actu. </s>
              <s>Sed ſi proprium ſit
                <expan abbr="perpetuoq́">perpetuoque</expan>
              . </s>
              <s>inhærens, ſubſtantiæ notio dicitur antecedere, quando­
                <lb/>
              quidem ſine illo ſubſtantia concipi poteſt. </s>
              <s>niſi tempus fortè non vt vulgò conuenit; ſed vt non­
                <lb/>
              nunquam apud veteres metaphoricè pro nobilitate
                <expan abbr="præſtantiaq́">præſtantiaque</expan>
              . </s>
              <s>ſumatur. </s>
              <s>idem enim valet ma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg176"/>
                <lb/>
              ximè honorandum, & vetuſtiſsimum
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              . </s>
              <s>Propterea quoque Galenus
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              ob venerationem ſolitus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg177"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg178"/>
                <lb/>
              eſt vocare Hippocratem
                <foreign lang="grc">παλαιὸν</foreign>
              , ideſt veterem. </s>
              <s>Neque præcurrentes affectiones obſtant, quæ
                <lb/>
              rei generandæ anteire videantur: nanque illa ſubſtantia nituntur, quæ interit, dum altera gene­
                <lb/>
              ratur. </s>
              <s>Itaque ſubſtantia accidenti ſimpliciter antecedit, vt phyſicè ſumi queat, ſubſtantiam ex
                <lb/>
              non ſubſtantia fieri non poſſe;
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              quòd ſubſtantię nihil antecedat. </s>
              <s>Quare & hoc in principijs re­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg179"/>
                <lb/>
              ponetur, cùm ab Ariſtotele ſine ratione ſumatur, quaſi cum proximo effato idem valeat. </s>
              <s>Cum
                <lb/>
              ſubſtantia prior ſit omnibus modis accidente, patet etiam, accidens à ſubſtantia ſeparari
                <expan abbr="">non</expan>
              poſ­
                <lb/>
              ſe, neque reipſa, neque cogitatione. </s>
              <s>atque adeo, vt nonmodo quod ſit, quod eſt actu eſſe, ſiue
                <lb/>
              exiſtere, & quod Gręcorum vulgus
                <foreign lang="grc">ὐπάρχειν</foreign>
              appellat, verumetiam quòd ſit, ideſt eſſentiam
                <lb/>
              obtineat, quæ per definitionem explicatur, acceptum ſubſtantię referat. </s>
              <s>Eſt enim acci­
                <lb/>
              dens in ſubiecto, ideſt ita in alio, vt eſſe nequeat ſine illo in quo eſt, non tamen vt pars, & eſt
                <lb/>
              aliud quid exiſtens, non ſcilicet per ſe, ſed per aliud, non quantitas, ſed ſubſtantia quanta, & in
                <lb/>
              ſubſtantiam denique reſoluitur. </s>
              <s>Nec cogitari poteſt accidens ſine ſubſtantia; ſiquidem eſſe in
                <lb/>
              ſubiecto ſit eius natura à qua accidentis ratio diuelli nequit
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              . </s>
              <s>Inconueniens enim eſt (inquit Ari­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg180"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg181"/>
                <lb/>
              ſtoteles) ipſum ſeparare, ſi oportet
                <expan abbr="incõueniens">inconueniens</expan>
              dicere id, quod fieri nequit. </s>
              <s>nullum enim
                <expan abbr="aliorũ">aliorum</expan>
                <lb/>
              ſeparari poteſt pręter
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
              :
                <expan abbr="nanq;">nanque</expan>
              omnia de ſubiecto dicuntur ipſa ſubſtantia. </s>
              <s>Nec id menti
                <lb/>
              ſuccedere poteſt; cùm ſit inconueniens illa mens quæ quærit ea quæ fieri nequeunt, & id aggre­
                <lb/>
              ditur quod effici non poteſt. </s>
              <s>Valet ad id quoque firmandum, quòd multò magis ſunt formæ na­
                <lb/>
              turales quàm accidentia, neque tamen formæ naturales à materia
                <expan abbr="motuq́">motuque</expan>
              . </s>
              <s>ſeparantur, multo mi­
                <lb/>
              nus igitur accidentia præſertim quæ ſenſilia ſunt: neque mens (vt mea fert ſententia) rerum na­
                <lb/>
              turas immutare poteſt. </s>
              <s>Sed accipiat hic Ariſtoteles ſegregationem, quam natura præſtat de ea
                <lb/>
              quæ mentis opera cogitando fit, nihil agat. </s>
              <s>Atqui neque accidens citra ſubſtantiam cogitare licet.
                <lb/>
              </s>
              <s>Teſtem apello Themiſtium qui monet, ne cogitatione quidem accidens à ſubſtantia ſeparari
                <lb/>
              poſſe, re autem multo minus. </s>
              <s>Subſtantia planè à ceterorum generum vniuerſitate poteſt ſepa­
                <lb/>
              rari non ſanè quod accidentibus omnino ſenſilis ſubſtantia nudetur: ſed, quia ſubſtantia vna
                <expan abbr="ea-demq́">ea­
                  <lb/>
                demque</expan>
              . </s>
              <s>ad numerum permanens, modo hoc modo illud accipiat. </s>
              <s>Deinde quæ mens ſeuocare po­
                <lb/>
              teſt rem à ſua quidditate? </s>
              <s>ſimile enim foret ac ſi hominem aliud eſſe cogitarem, quàm animal
                <lb/>
              ratione vtens. </s>
              <s>Cùm ergo ſubſtantia compleat quidditatem accidentis planum quod accidens à
                <lb/>
              ſubſtantia non poteſt abſolui, ſubſtantiam verò ſimpliciter accipio non ignarus ab hac vel illa </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>