1mantur ut ſitus relativus conſervetur, conſervabitur relatio in qua
motus relativus conſiſtit. Mutari igitur poteſt motus omnis relati
vus ubi verus conſervatur, & conſervari ubi verus mutatur; & prop
terea motus verus in ejuſmodi relationibus minime conſiſtit.
motus relativus conſiſtit. Mutari igitur poteſt motus omnis relati
vus ubi verus conſervatur, & conſervari ubi verus mutatur; & prop
terea motus verus in ejuſmodi relationibus minime conſiſtit.
Effectus quibus motus abſoluti & relativi diſtinguuntur ab invi
cem, ſunt vires recedendi ab axe motus circularis. Nam in motu
circulari nude relativo hæ vires nullæ ſunt, in vero autem & abſo
luto majores vel minores pro quantitate motus. Si pendeat ſitula
a filo prælongo, agaturque perpetuo in orbem, donec filum a con
torſione admodum rigeſcat, dein impleatur aqua, & una cum aqua
quieſcat; tum vi aliqua ſubitanea agatur motu contrario in orbem,
& filo ſe relaxante, diutius perſeveret in hoc motu; ſuperficies a
quæ ſub initio plana erit, quemadmodum ante motum vaſis: at
poſtquam, vi in aquam paulatim impreſſa, effecit vas, ut hæc quoque
ſenſibiliter revolvi incipiat; recedet ipſa paulatim a medio, aſcen
detque ad latera vaſis, figuram concavam induens, (ut ipſe exper
tus ſum) & incitatiore ſemper motu aſcendet magis & magis, do
nec revolutiones in æqualibus cum vaſe temporibus peragendo,
quieſcat in eodem relative. Indicat hic aſcenſus conatum rece
dendi ab axe motus, & per talem conatum innoteſcit & menſura
tur motus aquæ circularis verus & abſolutus, motuique relativo
hic omnino contrarius. Initio, ubi maximus erat aquæ motus rela
tivus in vaſe, motus ille nullum excitabat conatum recedendi ab
axe: aqua non petebat circumferentiam aſcendendo ad latera va
ſis, ſed plana manebat, & propterea motus illius circularis verus
nondum inceperat. Poſtea vero, ubi aquæ motus relativus decre
vit, aſcenſus ejus ad latera vaſis indicabat conatum recedendi ab
axe; atque hic conatus monſtrabat motum illius circularem verum
perpetuo creſcentem, ac tandem maximum factum ubi aqua quie
ſcebat in vaſe relative. Igitur conatus iſte non pendet a tranſla
tione aquæ reſpectu corporum ambientium, & propterea motus cir
cularis verus per tales tranſlationes definiri nequit. Unicus eſt cor
poris cujuſque revolventis motus vere circularis, conatui unico tan
quam proprio & adæquato effectui reſpondens: motus autem rela
tivi pro variis relationibus ad externa innumeri ſunt; & relationum
inſtar, effectibus veris omnino deſtituuntur, niſi quatenus verum
illum & unicum motum participant. Unde & in Syſtemate eorum
qui Cælos noſtros infra Cælos Fixarum in orbem revolvi volunt,
& Planetas ſecum deferre; ſingulæ Cælorum partes, & Planetæ
qui relative quidem in Cælis ſuis proximis quieſcunt, moven-
cem, ſunt vires recedendi ab axe motus circularis. Nam in motu
circulari nude relativo hæ vires nullæ ſunt, in vero autem & abſo
luto majores vel minores pro quantitate motus. Si pendeat ſitula
a filo prælongo, agaturque perpetuo in orbem, donec filum a con
torſione admodum rigeſcat, dein impleatur aqua, & una cum aqua
quieſcat; tum vi aliqua ſubitanea agatur motu contrario in orbem,
& filo ſe relaxante, diutius perſeveret in hoc motu; ſuperficies a
quæ ſub initio plana erit, quemadmodum ante motum vaſis: at
poſtquam, vi in aquam paulatim impreſſa, effecit vas, ut hæc quoque
ſenſibiliter revolvi incipiat; recedet ipſa paulatim a medio, aſcen
detque ad latera vaſis, figuram concavam induens, (ut ipſe exper
tus ſum) & incitatiore ſemper motu aſcendet magis & magis, do
nec revolutiones in æqualibus cum vaſe temporibus peragendo,
quieſcat in eodem relative. Indicat hic aſcenſus conatum rece
dendi ab axe motus, & per talem conatum innoteſcit & menſura
tur motus aquæ circularis verus & abſolutus, motuique relativo
hic omnino contrarius. Initio, ubi maximus erat aquæ motus rela
tivus in vaſe, motus ille nullum excitabat conatum recedendi ab
axe: aqua non petebat circumferentiam aſcendendo ad latera va
ſis, ſed plana manebat, & propterea motus illius circularis verus
nondum inceperat. Poſtea vero, ubi aquæ motus relativus decre
vit, aſcenſus ejus ad latera vaſis indicabat conatum recedendi ab
axe; atque hic conatus monſtrabat motum illius circularem verum
perpetuo creſcentem, ac tandem maximum factum ubi aqua quie
ſcebat in vaſe relative. Igitur conatus iſte non pendet a tranſla
tione aquæ reſpectu corporum ambientium, & propterea motus cir
cularis verus per tales tranſlationes definiri nequit. Unicus eſt cor
poris cujuſque revolventis motus vere circularis, conatui unico tan
quam proprio & adæquato effectui reſpondens: motus autem rela
tivi pro variis relationibus ad externa innumeri ſunt; & relationum
inſtar, effectibus veris omnino deſtituuntur, niſi quatenus verum
illum & unicum motum participant. Unde & in Syſtemate eorum
qui Cælos noſtros infra Cælos Fixarum in orbem revolvi volunt,
& Planetas ſecum deferre; ſingulæ Cælorum partes, & Planetæ
qui relative quidem in Cælis ſuis proximis quieſcunt, moven-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib