Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="17"/>
                <arrow.to.target n="marg169"/>
                <lb/>
              dens, nec partem qualis in quali & idem alibi teſtatus eſt ſubſtantiæ partes eſſe ſubſtantias: aliter
                <lb/>
              efficitur, vt ſubſtantia fieret è non ſubſtantia. </s>
              <s>Neque argumentationes diluere mea quidem ſen­
                <lb/>
              tentia difficile eſt; ſiquidem in prima ſubſit fallacia ab eo, quod eſt quodammodo ad id quod
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg170"/>
                <lb/>
              eſt ſimpliciter. </s>
              <s>Nanque & ſi animus eſt inanimorum finis, quòd per varias mutationes, & fata
                <lb/>
              promoueri poſsint ad formam nobiliſsimam, & hoc potiſsimè natura reſpiciat; at non deſerit
                <lb/>
              illa, neque ſpoliat omni forma, neque ex omni gradu ſubſtantiæ deturbat. </s>
              <s>Et videt quiſque ho­
                <lb/>
              minem eſſe cui tanquam fini reliqua natura parauerit: nihilominus ſingula per ſe conſtituit, vt
                <lb/>
              etiam extra hominem ſubſiſtere queant. </s>
              <s>Animus igitur eſt finis, ſed remotus, alius eſt finis pro­
                <lb/>
              prius, qui item in ordine ſubſtantiæ collocatur, quo neque cetera carent quę non viuunt. </s>
              <s>Neque
                <lb/>
              eorum finis eſt animus ſimpliciter: ſed tum finis eſt, cùm ſic ipſa diſpoſuit alma parens natura,
                <lb/>
              vt talis forma proximè poſsit induci, veluti finis marmoris non eſt ſtatua, niſi, cùm iam marmor
                <lb/>
              expoliri cœpit; nihilominus per proprium finem
                <expan abbr="propriamq́ue">propriamque</expan>
              formam exiſtit. </s>
              <s>Confirmatio
                <lb/>
              quoque fallax eſt præſeferens errorem in conſequente. </s>
              <s>Nanque & ſi partes à toto ſeiunctæ ſunt
                <lb/>
              ambiguè animalia ſeu partes, at non ſunt ambiguè ſubſtantiæ. </s>
              <s>Accipitur item mixta inanima
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg171"/>
                <lb/>
              carere fine. </s>
              <s>Tùm etiam ponitur accidens carere fine. </s>
              <s>Et ſanè accidens fine careat, non neceſſe
                <lb/>
              eſt; vt os pellucidum eſt, ne offendamus. </s>
              <s>
                <expan abbr="Falſumq́">Falſumque</expan>
              . </s>
              <s>eſt mixta carere fine. </s>
              <s>Nam ſi partes ani­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg172"/>
                <lb/>
              malium futurę ſint; iam animus pręſto eſt. </s>
              <s>ſi minus; at tum per propriam formam exiſtunt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque fines iſti ab Ariſtotele prętermiſsi ſunt, vt primo de part. anim. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Id planè verum eſt eo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg173"/>
                <lb/>
              rum formas latere magis quo ad elementa propius accedunt. </s>
              <s>Quanquam, ſi formam ſyllo­
                <lb/>
              giſmi ſpectemus, impotens eſt, quippe quæ ſic complicetur. </s>
              <s>Omne accidens caret fine. </s>
              <s>Mixta
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg174"/>
                <lb/>
              inanima carent fine. </s>
              <s>Sunt igitur accidentia. </s>
              <s>Ex eo quod formę latent, extat temperies, per
                <expan abbr="quã">quam</expan>
                <lb/>
              formæ deſcribantur; fit, vt putredinis illorum ratio duntaxat habeatur, nulla interitus. </s>
              <s>euidens
                <lb/>
              enim temperies eſt, forma autem ſubobſcura. </s>
              <s>Nil ergo medium habent accidens & ſubſtantia:
                <lb/>
              ordinem
                <emph type="italics"/>
              planè
                <emph.end type="italics"/>
              habent; ſed medio vacant. </s>
              <s>Nanque ſubſtantia prior eſt accidente omnibus mo­
                <lb/>
              dis,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              ſi ſimpliciter accipiatur. </s>
              <s>quando neque re neque ratione ſeparatur accidens à ſubſtantia, ſi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg175"/>
                <lb/>
              ſenſum conſulimus, quem noſtræ methodi normam eſſe volumus. </s>
              <s>ſemper igitur rationem ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ flagitat,
                <expan abbr="plurimumq́">plurimumque</expan>
              . </s>
              <s>tempore conſequitur, quòd accidens illi ſuperueniat, quod iam eſt
                <lb/>
              in actu. </s>
              <s>Sed ſi proprium ſit
                <expan abbr="perpetuoq́">perpetuoque</expan>
              . </s>
              <s>inhærens, ſubſtantiæ notio dicitur antecedere, quando­
                <lb/>
              quidem ſine illo ſubſtantia concipi poteſt. </s>
              <s>niſi tempus fortè non vt vulgò conuenit; ſed vt non­
                <lb/>
              nunquam apud veteres metaphoricè pro nobilitate
                <expan abbr="præſtantiaq́">præſtantiaque</expan>
              . </s>
              <s>ſumatur. </s>
              <s>idem enim valet ma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg176"/>
                <lb/>
              ximè honorandum, & vetuſtiſsimum
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              . </s>
              <s>Propterea quoque Galenus
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              ob venerationem ſolitus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg177"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg178"/>
                <lb/>
              eſt vocare Hippocratem
                <foreign lang="grc">παλαιὸν</foreign>
              , ideſt veterem. </s>
              <s>Neque præcurrentes affectiones obſtant, quæ
                <lb/>
              rei generandæ anteire videantur: nanque illa ſubſtantia nituntur, quæ interit, dum altera gene­
                <lb/>
              ratur. </s>
              <s>Itaque ſubſtantia accidenti ſimpliciter antecedit, vt phyſicè ſumi queat, ſubſtantiam ex
                <lb/>
              non ſubſtantia fieri non poſſe;
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              quòd ſubſtantię nihil antecedat. </s>
              <s>Quare & hoc in principijs re­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg179"/>
                <lb/>
              ponetur, cùm ab Ariſtotele ſine ratione ſumatur, quaſi cum proximo effato idem valeat. </s>
              <s>Cum
                <lb/>
              ſubſtantia prior ſit omnibus modis accidente, patet etiam, accidens à ſubſtantia ſeparari
                <expan abbr="">non</expan>
              poſ­
                <lb/>
              ſe, neque reipſa, neque cogitatione. </s>
              <s>atque adeo, vt nonmodo quod ſit, quod eſt actu eſſe, ſiue
                <lb/>
              exiſtere, & quod Gręcorum vulgus
                <foreign lang="grc">ὐπάρχειν</foreign>
              appellat, verumetiam quòd ſit, ideſt eſſentiam
                <lb/>
              obtineat, quæ per definitionem explicatur, acceptum ſubſtantię referat. </s>
              <s>Eſt enim acci­
                <lb/>
              dens in ſubiecto, ideſt ita in alio, vt eſſe nequeat ſine illo in quo eſt, non tamen vt pars, & eſt
                <lb/>
              aliud quid exiſtens, non ſcilicet per ſe, ſed per aliud, non quantitas, ſed ſubſtantia quanta, & in
                <lb/>
              ſubſtantiam denique reſoluitur. </s>
              <s>Nec cogitari poteſt accidens ſine ſubſtantia; ſiquidem eſſe in
                <lb/>
              ſubiecto ſit eius natura à qua accidentis ratio diuelli nequit
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              . </s>
              <s>Inconueniens enim eſt (inquit Ari­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg180"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg181"/>
                <lb/>
              ſtoteles) ipſum ſeparare, ſi oportet
                <expan abbr="incõueniens">inconueniens</expan>
              dicere id, quod fieri nequit. </s>
              <s>nullum enim
                <expan abbr="aliorũ">aliorum</expan>
                <lb/>
              ſeparari poteſt pręter
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
              :
                <expan abbr="nanq;">nanque</expan>
              omnia de ſubiecto dicuntur ipſa ſubſtantia. </s>
              <s>Nec id menti
                <lb/>
              ſuccedere poteſt; cùm ſit inconueniens illa mens quæ quærit ea quæ fieri nequeunt, & id aggre­
                <lb/>
              ditur quod effici non poteſt. </s>
              <s>Valet ad id quoque firmandum, quòd multò magis ſunt formæ na­
                <lb/>
              turales quàm accidentia, neque tamen formæ naturales à materia
                <expan abbr="motuq́">motuque</expan>
              . </s>
              <s>ſeparantur, multo mi­
                <lb/>
              nus igitur accidentia præſertim quæ ſenſilia ſunt: neque mens (vt mea fert ſententia) rerum na­
                <lb/>
              turas immutare poteſt. </s>
              <s>Sed accipiat hic Ariſtoteles ſegregationem, quam natura præſtat de ea
                <lb/>
              quæ mentis opera cogitando fit, nihil agat. </s>
              <s>Atqui neque accidens citra ſubſtantiam cogitare licet.
                <lb/>
              </s>
              <s>Teſtem apello Themiſtium qui monet, ne cogitatione quidem accidens à ſubſtantia ſeparari
                <lb/>
              poſſe, re autem multo minus. </s>
              <s>Subſtantia planè à ceterorum generum vniuerſitate poteſt ſepa­
                <lb/>
              rari non ſanè quod accidentibus omnino ſenſilis ſubſtantia nudetur: ſed, quia ſubſtantia vna
                <expan abbr="ea-demq́">ea­
                  <lb/>
                demque</expan>
              . </s>
              <s>ad numerum permanens, modo hoc modo illud accipiat. </s>
              <s>Deinde quæ mens ſeuocare po­
                <lb/>
              teſt rem à ſua quidditate? </s>
              <s>ſimile enim foret ac ſi hominem aliud eſſe cogitarem, quàm animal
                <lb/>
              ratione vtens. </s>
              <s>Cùm ergo ſubſtantia compleat quidditatem accidentis planum quod accidens à
                <lb/>
              ſubſtantia non poteſt abſolui, ſubſtantiam verò ſimpliciter accipio non ignarus ab hac vel illa </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>