Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[621.] 135. Datis duob{us} punctis, uno in circulo, alio extra circulum, uelutro extra circulum: poſ ſibile eſt inuenire punctum in circumferentia dati circuli, ita, ut angulum contentum à lineis à prædictis punctis ad punctum inuentum ductis diuidat per æqualia, linea in illo puncto cir-culum contingens. Alhazen 36 n 5.
[622.] 136. Dato circulo & in eo diametro, puncto́ extra circulum: poßibile eſt à dato pũcto ad dia metrum ducere lineam, ſecantem circulum ſic, quòd pars ductæ lineæ interiacens circumferen tiam & diametrum, ſit æqualis parti diametri interiacenti ipſam & centrũ. Alhazen 37 n 5.
[623.] 137. Dato trigono orthogonio, dato́ aliquo puncto in maiore ſuorum laterum rectum an-gulum continentium: poßibile eſt à dato puncto ducere lineam ad baſim ex alia ſui parte cum reliquo latere concurrentem, quæ ſe habeat ad inferiorem partem abſciſſam baſis, ſicut linea data ad lineam datam. Alhazen 38 n 5.
[624.] VITELLONIS FI-LII THVRINGORVM ET PO-LONORVM OPTICAE LIBER SECVNDVS.
[625.] DEFINITIONES.
[626.] PETITIONES.
[627.] THEOREMATA 1. Radij quorumcun luminum & multiplic ationes formarum, ſecundum rectas lineas protenduntur. Alhazen 2 n 7.
[628.] 2. Lumen non impeditum, per totum ſibi proportionatum medium in inſtantineceſſa rium eſt deferri.
[629.] 3. Omnis linea, qua peruenit lux à corpore luminoſo ad corp{us} oppoſitum, eſt linea na-turalis ſenſibilis, latitudinem quandam habens, in qua est linea mathematica imagina-biliter aſſumenda. Alhazen 16 n 4.
[630.] 4. Corpora diaphana ſunt apta penetrationi luminis & coloris ſine eſſentiali ſui tranſmuta tione. Alhazen 28 n 1.
[631.] 5. Luces & colores in corporib{us} diaphanis non admiſcentur adinuicem, ſed penetrant di-ſtincti. Alhazen 29 n 1.
[632.] 6. Proportio uirtutis toti{us} corporis luminoſi ad totum corp{us} luminoſum eſt, ſicut determi-natæ partis uirtutis ad partem corporis ſibi proportionalem.
[633.] 7. Omnis corporis luminoſi intr anſmutabilis ſecun dũ formã & ſitũ, in corp{us} aliud æquale et homogeneũ idẽ immediatè uel per medium uniforme oppoſitũ, eſt ſemper actio æqualis & uniformis.
[634.] 8. Neceſſe eſt terminum longitudinis cui{us}libet umbræ radium luminoſum eſſe.
[635.] 9. À terminis æquidiſt ãtiũ altitudinũ corporis luminoſi altioris, & corporis umbroſi baßioris productæ lineæ cõcurrẽtes, ſunt ſuis altitudinib. proportionales. Ex quo patet, quòd eadẽ altitu-do corporis umbroſi ex lumine baßiori longiorem proijcit umbram quàm ex lumine altiori.
[636.] 10. Omnem r adium luminoſum per medium uni{us} diaphani trans uerticem alicui{us} corpo-ris umbroſi protenſum, neceſſe est eſſe lineam unam rectam.
[637.] 11. Omnia corpora denſa non diaphana in partem luminoſo corpori aduerſam, umbrã proij-ciunt uſ ad incidentiam radij per rei denſæ uerticem producti.
[638.] 12. Aequalium altitudinum corporum umbro-ſorum, quod fuerit corpori luminoſo ſe altiori pro-pinqui{us}, breuiorem facit umbram.
[639.] 13. Vmbra lineæ rectæ perpendiculariter corpori luminoſo oppoſitæ, infixæ ſuperſiciei corpo-ris denſi nulla eſt: eleuatæ uerò eſt linearis: apparet autem punctualis.
[640.] 14. Vmbra ſuperficiei planæ cuiuſcun figuræ perpendicularis ſuper ſuperficiẽ corporis lumi noſi, infixæ corpori denſo nulla eſt: eleuatæ uerò eſt ſuperficialis: ſed apparet linearis recta.
[641.] 15. Omnis corporis denſi, cui{us} æqualis uel amplior eſt baſis, contrapoſita ſibi ſuperficie perẽ-diculariter corpori luminoſo oppoſiti, infixi corpori denſo umbra nulla eſt: eleuati uerò eſt corpo-ralis: uidetur autem ſuperficialis.
[642.] 16. Longior radi{us} ad ſphæramuel circulum columnæ uelpyramidis rotundarum perueniẽs, quaſi linea contingens eſt.
[643.] 17. Impoßibile eſt, ut lumen egrediens à corpore luminoſo, egrediatur tantùm à centro corpo-ris luminoſi. Ex quo patet, quòd neceſſe eſt à quolibet puncto ſuperficiei corporis luminoſi diffun-di radios luminoſos.
[644.] 18. Impoßibile eſt, ut à ſuperficie corporis luminoſi egrediantur radij ſolùm æquidiſtanter corpori illuminando incidentes.
[645.] 19. Omnis punct{us} corporis luminoſi eam partem corporis umbroſi illuminat, ad quã ab eodem pũcto rect{as} line{as} poßibile eſt produci. Ex quo patet, quòd un{us} punct{us} luminoſi corporis non illuminat omne umbroſum corp{us}.
[646.] 20. À puncto cui{us}libet corporis luminoſi lumen diffunditur ſecundum omnem rectam li-
[647.] 21. Corporis umbroſipars, cui à plurib{us} partib{us} corporis luminoſi lumen incidit, pl{us} illu-minatur, quàm pars, cui à pauciorib. Ex quo patet, unumquod umbroſum circa radium ſibi ṕerpendiculariter incidentem pl{us} ιlluminari.
[648.] 22. Omne corp{us} umbroſum puncto luminoſo propinqui{us}, illuminatur ab illo puncto forti{us} corpore pl{us} diſtante.
[649.] 23. Puncto remotiori à corpore luminoſo incidunt radij à plurib. pun ctis corporis luminoſi, quàm puncto propinquiori.
[650.] 24. Omne corp{us} luminoſum min{us} ſpatium, à quo non egreditur, forti{us} illuminat quàm ſpatium mai{us} illo.
< >
page |< < (72) of 778 > >|
37472VITELLONIS OPTICAE miſſam diametrorum proportionem: concurrant ergo in puncto e ultra diametrum corporis d g: ij
ergo radij non contingunt terminos diametri circuli a b:
quia ſi ſic erunt, ut in pręmiſſa per 16 & 18
p 3 trigoni a b e duo anguli recti:
quod eſt impoſsibile: minus ergo meditate corporis a b illumina-
tur.
Et quoniam magnus circulus corpo-
420[Figure 420]e d g c b a421[Figure 421]g e f d b c a ris a b cadit intra umbram, & umbra ultra
illum protenſa ſemper dilatatur, cum per
14 t 1 huius radios g a & g b ad illam par-
tem cõcurrere ſit impoſsibile:
patet, quòd
umbra extẽdetur in infinitum.
Et hoc eſt
quod proponitur.
Et per hęc pręmiſſa pe-
nitus ſimiliter in columnis & pyramidib.

poteſt demonſtrari:
idem enim in illis eſt
demonſtrandi modus.
29. Superficiem planam ſuper mediũ
umbræ erectam, corp{us} umbroſum &
corp{us} luminoſum, per æqualia diuide-
re eſt neceſſe.
Sit corpus luminoſum a b, cuius cen-
trum c:
& corpus umbroſum ſit d e, cuius
centrum f:
ſitq́; punctus in medio umbrę,
qui ſit g:
& copuletur linea f g: cadet itaq;
linea f g in mediũ umbrę:
ſuperficies itaq;
erecta ſuper medium umbræ, neceſſariò erit erecta ſuք lineam g f:
tranſit ergo illa ſuperficies cen-
trum corporis umbroſi & centrum corporis luminoſi:
neceſſariò ergo diuidet illa corpora per ęqua
lia per ea, quæ oſtenſa ſunt in principio huius.
Patet ergo propoſitum.
30. Superficiem planam corp{us} luminoſum & corp{us} umbroſum per æqualia diuidentem, ſu
per medium umbræ erigi eſt neceſſe. Ex quo patet, tot eſſe umbr{as} eiuſdẽ umbroſi corporis, quot
ipſum opponitur corporib{us} luminoſis.
Sit corpus ſuper quod cadit lumen, quod cõtinetur à circulo a b, cuius centrũ eſt punctũ g: & ſit
unum corporũ luminoſorũ contentũ à circulo d e, cu-
422[Figure 422]b d c n a b e g k a b m q l n ius centrũ eſt u: ſitq́; aliud corpus luminoſum cõtẽtũ à
circulo z h, cuius cẽtrũ eſt c:
uidebitur itaq; umbra op-
poſita luminoſo corpori d e, contenta à lineis a k, b l, cu
ius medius punctus ſit m.
Cũ ergo aliqua ſuperficies di
uiſerit corpus luminoſum & corpus umbroſum per ę-
qualia:
illa neceſſariò trãſibit ք lineã u g m: ſecabit ergo
per ęqualia ipſam umbrã:
quιa perpẽdiculariter erecta
trãſit per ipſius corporis centrũ, quod eſt punctũ g.
Si-
militer quoq;
ſuքficies diuidẽs per ęqualia ambo cor-
pora z h, & a b tranſit per lineam c g ductã per centra il
lorũ corporum:
ſed eadem pertranſit centrũ umbrę cõ
tentę ſub lineis a n & b s ſecundum punctũ medium i-
pſius, qui ſit q.
Illa ergo ſuperficies diuidens corpora
z h & a b in duo media, diuidet etiã umbram per duo
ęqualia.
Et quoniã ſuperficies planæ ſecantes corpora
umbroſa & luminoſa hinc inde ք æqualia ſunt diuiſæ:

patet quòd ſecundũ ipſas numerantur etiam & umbrę:
patet ergo propoſitum. Vniuerſaliter enim
tot erunt umbrę eiuſdem umbroſi corporis, quotipſum opponitur corporibus luminoſis.
31. Corporis umbroſi remotioris à corpore luminoſo umbra min{us} umbreſcit: propinquioris
uerò magis.
Quoniam enim, ut patet per 22 huius, omne corpus umbroſum corpori luminoſo propinquius,
illuminatur fortius corpore plus diſtãte:
patet, quòd umbra corporis propinquioris plus priuat lu-
minis:
radij quoq; ipſam terminantes ſunt fortioris luminis: umbra ergo inter illos radios apparet
nigrior, & plus umbreſcit:
quoniã radij terminantes illas umbras, ſunt plus luminoſi, propter quod
etiam plus apparent umbræ in pręſentia illorũ:
Corporis uerò remotioris à corpore luminoſo um-
bra minus priuat luminis:
radij quoque continentes ipſam umbram ſunt debilioris luminis: umbra
ergo inter illos radios apparet debilior:
minus ergo umbreſcit. Patet ergo propoſitum.
32. Omnis umbra multiplicata pl{us} umbreſcit.
Eſto enim, ut ſit unũ corpus umbroſum obiectũ pluribus corporib. luminoſis: palã ergo per 30
huius, quoniam tot erunt umbræ eiuſdem corporis umbroſi, quot ipſum opponitur corporib.
lumi
noſis.
Si itaq; accidat, ut umbrę ſe interſecent: dico, quòd umbra multiplicata plus umbreſcit: quę-
libet enim umbrarum aufert aliquod lumen:
multiplicata ergo umbra plura auferet lumina, quæ

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index