1let: & ſimul coquere tantulo temporis ſpacio, quantulo quis quindecim paſ
ſus ambulare poſſit: tum catillo forcipe prehenſo hauriendum eſt aurum, &
in uas oblongum, quod aquam frigidiſſimam contineat, ex alto infunden
dum paulatim, ne globuli nimis craſſi fiant: quanto enim magis fuerint ina
nes & tenues, minus rotundi, tanto magis ſunt idonei: qua de cauſa bacillo,
ab imo ad medium in quatuor partes ſciſſo, aqua ſæpius eſt commouenda. Sed
bractea ſecetur in particulas & inijciatur, ut etiam globuli argentei, in ampul
lam uitream: & tanta aqua eis affuſa, quanta ad digiti altitudinem ſuperet ar
gentum, ampulla tegatur ueſica, uel linteo incerato ne exhalet: mox calefiat,
donec argentum diſſoluatur: cuius rei ſignum eſt aqua ebulliens. Reſidet au
tem in fundo aurum colore nigricans, argentum cum aqua permiſtum ſuper
natat: quam alij effundunt in catinum æreum, & ei affundunt frigidam, quæ
argentum ſtatim congelat: id aqua effuſa exemptum ſiccant: ſiccatum coquunt
in catino fictili donec liqueſcat: liquatum infundunt in canaliculum ferreum.
Aurum uerò, quod in ampulla remanſit, eluunt calida, colant, ſiccant, cum
pauca chryſocolla, quam boracem uocant, in catino coquunt: liquatum item
infundunt in canaliculum ferreum. Alij in ampullam, quæ continet aurum &
argentum, & aquam, quæ eam ſeparauit, calidam illius ualentis duplam uel
triplam infundunt, & in eandem ampullam, uel in catinum, in quem omnia
effuſa fuerint, conijciunt bracteolas plumbi nigri & æris: quo modo aurum
ad plumbum, argentum ad æs adhæreſcit: atque ſeorſum plumbum ab auro,
ſeorſum æs ab argento ſeparant in catino cinereo. Sed neutra ratio nobis pro
batur, quod aqua, aurum ab argento ſeparans, pereat, cùm rurſus uſui eſſe
poſſit. Itaque ampulla uitrea interius in fundo in metulam aſſurgens, exterius
luto inferiore parte, ut ſupra dixi, obducatur, & in eam inijciatur argentum,
quod pendat Romanas libras tres & dimidiam: atque aqua, quæ alterum ab
altero ſecernat, infundatur & imponatur in arenam, quam catinus fictilis aut
capſa continet: lenique igni primò calefiat. Ne uerò exhalet aquam, eius ſupe
riori extremitati undique lutum illinatur, & tegatur operculo uitreo: cuius nari
ſubijciatur altera ampulla, quæ guttas deſtillantes recipiat: ea ſimiliter in ca
pſa, quæ contineat arenam, collocetur. Coctum autem rubeſcit: ſed cùm ru
bor amplius non apparuerit, ampulla ex catino uel capſa exempta mouea
tur: quo motu aqua incaleſcens iterum rubeſcit. Quod ſi bis aut ter factum fu
erit, anteaquam alia aqua affundatur, & opus citius perficitur, & aqua minus
multa conſumitur. Sed cum prima omnis deſtillauerit, in ampullam inijcia
tur tantum argentum, quantum prius: nam ſi tam multum ſemel fuerit inie
ctum, aurum ab eo difficulter ſecernitur: atque infundatur altera aqua, ſed ca
lefacta: ut ipſa & ampulla pariter caleant, utque hæc frigore non diſſiliat: quæ
quoque, ſi uento frigido affletur, diſſilire ſolet: deinde tertia aqua infundatur:
atque etiam, ſi res hoc poſtulauerit, quarta, hoc eſt aqua alia atque alia infunda
tur, donec lateris cocti color auro inſederit. Artifici autem ſint in promptu
duæ aquæ, quarum una ſit altera ualentior. Efficaciore primò utatur, dein
de minus potente, poſtremò rurſus ualentiore. Sed cùm iam fuluus color fu
erit auro, aqua fontana affuſa ſubditis ignibus efferueſcat: quater eadem ab
luatur: uſque eò coquatur in catino dum liqueſcat: aquæ, quibus abluitur au
ſus ambulare poſſit: tum catillo forcipe prehenſo hauriendum eſt aurum, &
in uas oblongum, quod aquam frigidiſſimam contineat, ex alto infunden
dum paulatim, ne globuli nimis craſſi fiant: quanto enim magis fuerint ina
nes & tenues, minus rotundi, tanto magis ſunt idonei: qua de cauſa bacillo,
ab imo ad medium in quatuor partes ſciſſo, aqua ſæpius eſt commouenda. Sed
bractea ſecetur in particulas & inijciatur, ut etiam globuli argentei, in ampul
lam uitream: & tanta aqua eis affuſa, quanta ad digiti altitudinem ſuperet ar
gentum, ampulla tegatur ueſica, uel linteo incerato ne exhalet: mox calefiat,
donec argentum diſſoluatur: cuius rei ſignum eſt aqua ebulliens. Reſidet au
tem in fundo aurum colore nigricans, argentum cum aqua permiſtum ſuper
natat: quam alij effundunt in catinum æreum, & ei affundunt frigidam, quæ
argentum ſtatim congelat: id aqua effuſa exemptum ſiccant: ſiccatum coquunt
in catino fictili donec liqueſcat: liquatum infundunt in canaliculum ferreum.
Aurum uerò, quod in ampulla remanſit, eluunt calida, colant, ſiccant, cum
pauca chryſocolla, quam boracem uocant, in catino coquunt: liquatum item
infundunt in canaliculum ferreum. Alij in ampullam, quæ continet aurum &
argentum, & aquam, quæ eam ſeparauit, calidam illius ualentis duplam uel
triplam infundunt, & in eandem ampullam, uel in catinum, in quem omnia
effuſa fuerint, conijciunt bracteolas plumbi nigri & æris: quo modo aurum
ad plumbum, argentum ad æs adhæreſcit: atque ſeorſum plumbum ab auro,
ſeorſum æs ab argento ſeparant in catino cinereo. Sed neutra ratio nobis pro
batur, quod aqua, aurum ab argento ſeparans, pereat, cùm rurſus uſui eſſe
poſſit. Itaque ampulla uitrea interius in fundo in metulam aſſurgens, exterius
luto inferiore parte, ut ſupra dixi, obducatur, & in eam inijciatur argentum,
quod pendat Romanas libras tres & dimidiam: atque aqua, quæ alterum ab
altero ſecernat, infundatur & imponatur in arenam, quam catinus fictilis aut
capſa continet: lenique igni primò calefiat. Ne uerò exhalet aquam, eius ſupe
riori extremitati undique lutum illinatur, & tegatur operculo uitreo: cuius nari
ſubijciatur altera ampulla, quæ guttas deſtillantes recipiat: ea ſimiliter in ca
pſa, quæ contineat arenam, collocetur. Coctum autem rubeſcit: ſed cùm ru
bor amplius non apparuerit, ampulla ex catino uel capſa exempta mouea
tur: quo motu aqua incaleſcens iterum rubeſcit. Quod ſi bis aut ter factum fu
erit, anteaquam alia aqua affundatur, & opus citius perficitur, & aqua minus
multa conſumitur. Sed cum prima omnis deſtillauerit, in ampullam inijcia
tur tantum argentum, quantum prius: nam ſi tam multum ſemel fuerit inie
ctum, aurum ab eo difficulter ſecernitur: atque infundatur altera aqua, ſed ca
lefacta: ut ipſa & ampulla pariter caleant, utque hæc frigore non diſſiliat: quæ
quoque, ſi uento frigido affletur, diſſilire ſolet: deinde tertia aqua infundatur:
atque etiam, ſi res hoc poſtulauerit, quarta, hoc eſt aqua alia atque alia infunda
tur, donec lateris cocti color auro inſederit. Artifici autem ſint in promptu
duæ aquæ, quarum una ſit altera ualentior. Efficaciore primò utatur, dein
de minus potente, poſtremò rurſus ualentiore. Sed cùm iam fuluus color fu
erit auro, aqua fontana affuſa ſubditis ignibus efferueſcat: quater eadem ab
luatur: uſque eò coquatur in catino dum liqueſcat: aquæ, quibus abluitur au