Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 11]
[Figure 12]
[Figure 13]
[Figure 14]
[Figure 15]
[Figure 16]
[Figure 17]
[Figure 18]
[Figure 19]
[Figure 20]
[Figure 21]
[Figure 22]
[Figure 23]
[Figure 24]
[Figure 25]
[Figure 26]
[Figure 27]
[Figure 28]
[Figure 29]
[Figure 30]
[Figure 31]
[Figure 32]
[Figure 33]
[Figure 34]
[Figure 35]
[Figure 36]
[Figure 37]
[Figure 38]
[Figure 39]
[Figure 40]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001473">
                <pb pagenum="389" xlink:href="016/01/038.jpg"/>
              velut caloris frigus. </s>
              <s id="s.001474">Sed dices: Si anima ſo­
                <lb/>
              lum eſt calor cœleſtis, non erit ſubſtantia,
                <lb/>
              ſed accidens. </s>
              <s id="s.001475">Et ſi ſolum lumen, corruptibilis
                <lb/>
              eſt enim lumen, quia lux, & ſublata luce,
                <lb/>
              lumen & corrumpitur: quare nec genera­
                <lb/>
              bit. </s>
              <s id="s.001476">nec genita ſeruabit. </s>
              <s id="s.001477">Et ſi calor ille cor­
                <lb/>
              pus eſt, erit in corpore corpus, quod eſſe non
                <lb/>
              poſſe ſuperiùs demonſtratum eſt. </s>
              <s id="s.001478">Et ſi abſ­
                <lb/>
              que corpore atque ſubſtantia, erit in corpore
                <lb/>
              incorporea ſubſtantia. </s>
              <s id="s.001479">Talibus difficultati­
                <lb/>
              bus premi videntur, qui calorem hunc ani­
                <lb/>
              mam eſſe contendunt. </s>
              <s id="s.001480">Sed calor hic, de quo
                <lb/>
              agitur, corpus non eſt, neque impreſſio quæ­
                <lb/>
              dam: ob id neque accidens, nec corpus pe­
                <lb/>
              netrabile à corpore: ſed corporeus dicitur,
                <lb/>
              quia ſine corpore eſſe non poteſt. </s>
              <s id="s.001481">Manife­
                <lb/>
              ſtum eſt igitur, quod à principio propoſue­
                <lb/>
              ramus, quinque vbique eſſe principia, ma­
                <lb/>
              teriam, formam, motum, locum, & ani­
                <lb/>
              mam. </s>
              <s id="s.001482">Sed anima forma eſt quædam, non au­
                <lb/>
              tem quæ primò cum hyle iungitur. </s>
              <s id="s.001483">Forma
                <lb/>
              igitur eſt anima, ſed non eiuſdem generis:
                <lb/>
              quatuor enim eſſent principia. </s>
              <s id="s.001484">Forma etiam
                <lb/>
              altera fit, reliqua perficitur. </s>
              <s id="s.001485">Omnis igitur
                <lb/>
              anima eodem modo perennis eſt, nec vt Pla­
                <lb/>
              to ait, perfectorum animalium tantùm:
                <lb/>
              eſſet enim ac ſi diceremus, quòd hominum
                <lb/>
              cæcorum, aut mutorum aliæ ſint animæ,
                <lb/>
              quàm perfectorum hominum. </s>
              <s id="s.001486">Conſentiunt
                <lb/>
              autem hæc dictis in libro de Animi immor­
                <lb/>
              talitate, & demonſtrata ſunt in libris de
                <lb/>
              Æternitatis arcanis. </s>
              <s id="s.001487">Nunc verò eouſque
                <lb/>
              declaraſſe ſufficiat, quoniam calores iſti
                <lb/>
              eiuſdem ſunt generis; & animæ: differunt
                <lb/>
              autem vt contraria. </s>
              <s id="s.001488">Nec ſolùm quæ ſine
                <lb/>
              ſemine generantur, his quæ cum ſemine,
                <lb/>
              ſed & ſemine genita inuicem contraria ſunt,
                <lb/>
              vt bobus & hominibus viperæ, ſcorpij,
                <lb/>
              araneæ: nam dentibus, & aculeo, & forci­
                <lb/>
              pe ſi ſauciauerint hominem, corpus illius
                <lb/>
              putrefaciunt atque corrumpunt, nonnun­
                <lb/>
              quam etiam occidentes. </s>
              <s id="s.001489">Quum igitur terra,
                <lb/>
              & aqua parum concocta ſunt, prouenit ge­
                <lb/>
              neratio animalium viliorum, vt vermium.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001490">Si autem miſtio vehemens fuerit, & calor
                <lb/>
              potens ſeu multus, temperatus tamen, ge­
                <lb/>
              nerabuntur ſtirpes, aut animalia perfectio­
                <lb/>
              ra, præſertim autem adiuuante alieno ſemi­
                <lb/>
              ne, aut ex aliorum cadaueribus ac corpori­
                <lb/>
              bus: hæc enim magis refracta, & minus ex­
                <lb/>
              cedunt qualitatibus impreſſis, aut proprio
                <lb/>
              frigore vim generantis caloris, ob id obtem­
                <lb/>
              perat materia melius illi, & fiunt, mures,
                <lb/>
              ſerpentes, lepores, fibri, lupi fluuiatiles, quos
                <lb/>
              nemo ſanæ mentis nouis piſcinis ſpontè ad­
                <lb/>
              dat, & tamen breui coaleſcunt. </s>
              <s id="s.001491">Ergo quum
                <lb/>
              vnus ſit calor, plures ſunt illius modi tùm
                <lb/>
              ſpecies. </s>
              <s id="s.001492">Sic quædam nobis conueniunt, alia
                <lb/>
              autem aduerſantur. </s>
              <s id="s.001493">Hoc autem contingit,
                <lb/>
              quia eorum calor, etſi in humido ſit ſitus,
                <lb/>
              non tamen humido hominis conuenit: nam
                <lb/>
              ab aliquo obruitur, ab aliquo diſſipatur: ita
                <lb/>
              verſa vice cogit humidum calor naturalis
                <lb/>
              exiguus, alius exurit. </s>
              <s id="s.001494">Vt igitur omnis ig­
                <lb/>
              neus calor exurit, non ita quicunque exurit
                <lb/>
              humidum aliquod, igneus eſt, ſed illi tantùm
                <lb/>
              igneus.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg148"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001495">
                <margin.target id="marg145"/>
              Elementa
                <lb/>
              quomodo in
                <lb/>
              miſta.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001496">
                <margin.target id="marg146"/>
              Calor putri­
                <lb/>
              dus quomodo
                <lb/>
              animalia
                <lb/>
              generet.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001497">
                <margin.target id="marg147"/>
              Anima quid
                <lb/>
              ſit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.001498">
                <margin.target id="marg148"/>
              Putredo pin­
                <lb/>
              guium</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001499">Non putreſcunt igitur ſicca: putreſcunt
                <lb/>
              quæ humido aqueo prædita ſunt celerrimè
                <lb/>
              ac maximè: medio modo quæ pinguia ſunt,
                <lb/>
              vt laridum, oleum, nuces, amygdalæ, farci­
                <lb/>
              mina. </s>
              <s id="s.001500">Malè olent, quæ ſic putreſcunt, atta­
                <lb/>
              men eduntur, præſertim à minùs delicati
                <lb/>
              palati hominibus. </s>
              <s id="s.001501">Sic etiam ſaliti piſces,
                <lb/>
              vt nihil magis. </s>
              <s id="s.001502">Dubitatur autem, quia
                <lb/>
              magis putreſcere deberent aqueis, quæ ca­
                <lb/>
              loris ſunt expertia: calor autem putrefacit
                <lb/>
              omnia, vt diximus. </s>
              <s id="s.001503">Sed cauſa quare non
                <lb/>
              putreſcunt talia, nec celeriter, nec perfe­
                <lb/>
              ctè, vt caro & ſtans aqua, eſt, quia cùm
                <lb/>
              putredo à calore contrario naturali fiat,
                <lb/>
              quæ plurimum caloris innati retinent, vt
                <lb/>
              pinguia, ſeriùs putreſcunt, dum verò ran­
                <lb/>
              cida fiunt, amara euadunt. </s>
              <s id="s.001504">Nam calor putre­
                <lb/>
              faciens cùm pingue putreſcat, in amarorem
                <lb/>
              tranſit, vel ex dulci, vel ex pingui ſapore. </s>
              <s id="s.001505">In­
                <arrow.to.target n="marg149"/>
                <lb/>
              ſipida ergo non putreſcunt ſic, ſed ſalſa, pin­
                <lb/>
              guia, amara, acuta: calidorum enim hæc
                <lb/>
              paſſio eſt, vt diximus. </s>
              <s id="s.001506">Frigidi autem ſapores
                <lb/>
              ſunt, auſterus, acidus, acerbus, aſtringens,
                <lb/>
              atque inſipidus: reliqui autem calidi, vt pin­
                <lb/>
              guis, dulcis, ſalſus, amarus, acutus qui om­
                <lb/>
              nium eſt calidiſſimus. </s>
              <s id="s.001507">Ob hoc igitur oleum
                <lb/>
              glandis vnguentariæ, quam Myrobalanum
                <lb/>
              rectè vocant (non hæc eſt myrobalanus, nec
                <lb/>
              ei conuenit hoc nomen, cùm odore, ac ſa­
                <lb/>
              pore penè vacet ) quaſi temperatum non
                <lb/>
              marceſcit. </s>
              <s id="s.001508">Optimè igitur odores illi ab vn­
                <lb/>
              guentariis excipiuntur. </s>
              <s id="s.001509">Quia ergo quod ran­
                <lb/>
              cidum euadit, amareſcit, & ſiccatur, idque
                <lb/>
              vetuſtate contingit: quæ oleo merguntur,
                <lb/>
              non ranceſcunt, ſicque ſeruantur farcimina,
                <lb/>
              minúſque in libero aëre, quia non caleſcunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001510">Oleum autem ipſum cùm multùm fuerit,
                <lb/>
              non corrumpitur: quia ambiens aër eſt cau­
                <lb/>
              ſa corruptionis, multùm autem reſiſtit. </s>
              <s id="s.001511">Sic
                <lb/>
              vinum multum, aqua, oleum, atque omnia
                <lb/>
              quantitate diutiùs ſeruantur. </s>
              <s id="s.001512">Quoniam verò
                <lb/>
              omnia vetuſtate exeduntur, quæ putreſcere
                <lb/>
              perfectè nequeunt, tempore talia fiunt om­
                <lb/>
              nia, vt farcimina, nuces, piſtacia, pineæ, &
                <lb/>
              quæcunque oleum continent. </s>
              <s id="s.001513">Nam & piſ­
                <lb/>
              ces ſaliti oleum habent, tùm ratione ſalis,
                <lb/>
              tùm ratione carnis: atque etiam pinguia (vt
                <lb/>
              dixi) omnia. </s>
              <s id="s.001514">Humida verò valdè dum talia
                <lb/>
              ſunt non putreſcunt ſic, ſed ſi benè pinguia,
                <lb/>
              ſeruantur: aut ſi minùs, ſitum contrahunt,
                <lb/>
              alia putreſcunt. </s>
              <s id="s.001515">Vt verò à calore debili fiunt
                <lb/>
              hæc tria, ſitus, rancor, & putredo: ita vbi
                <lb/>
              calor viget, ſeruantur plurimum. </s>
              <s id="s.001516">Commu­
                <lb/>
              ne eſt autem omni putredinis generi, odor
                <lb/>
              prauus, in ſitu quidem grauis, in rancore
                <lb/>
              rancens, in putredine perfecta fœtidus. </s>
              <s id="s.001517">Sed
                <lb/>
              in carie (nam & xoc genus quoddam putre­
                <lb/>
              dinis) odor minimus, quia in terreo. </s>
              <s id="s.001518">Quatuor
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg150"/>
                <lb/>
              enim eſſe genera putredinis, neque plura, ne­
                <lb/>
              que pauciora, facilè eſt demonſtrare. </s>
              <s id="s.001519">Quæ
                <lb/>
              enim putreſcunt, aut integrè corrumpuntur,
                <lb/>
              & dicuntur putrida: aut non perfectè, &
                <lb/>
              tunc vel ob frigus non perfectè corrumpun­
                <lb/>
              tur, & vocatur ſitus: aut ob calorem, & voca­
                <lb/>
              tur rancor: vel ob ſiccitatem, & dicitur caries.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001520">Ob humidum autem non poteſt impediri
                <lb/>
              putredo: ſed humidum cùm ſit putredinis
                <lb/>
              ſubiectum, aut omninò prohibet
                <expan abbr="putredinẽ">putredinem</expan>
              ,
                <lb/>
              aut omninò putreſcit, quod humidum eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.001521">Humidum enim non ex ſe, ſed vel ob calidi­
                <lb/>
              tatem, vel ob frigiditatem remoratur putre­
                <lb/>
              dinem. </s>
              <s id="s.001522">Hac de cauſa facilè eſt prohibere
                <lb/>
              putredinem in ſitu, & vera putredine, amota </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>