Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="19"/>
                <arrow.to.target n="marg192"/>
                <lb/>
              terminet notionem ſubſtantiæ per notionem accidentis. </s>
              <s>& hoc modo fit abſtractio mathemati­
                <lb/>
              ca, non autem quia quantitas ſimpliciter à mathematico conſideretur, ſed quia quantitatis ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ ratio quidem habeatur, ſubſtantiæ verò nequaquam. </s>
              <s>Ita & hoc eſt, quod ad definiendum
                <lb/>
              proponitur, non quantitas ſimpliciter: ſed quantitas ſubſtantiæ, & ita concipitur abſtractum,
                <lb/>
              & ob eam cauſſam figuram dictionis immutat. </s>
              <s>Quòd opponitur eſſe nouem prædicamenta ab­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg193"/>
                <lb/>
              ſoluta nec in habitudine poſita. </s>
              <s>facile intelligetur, vt verum ſit, ſi vim abſoluti explanemus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Porrò abſolutum illud eſt, quod ita ex ſe eſt, vt à nullo pendeat, neque vt ſit, neque vt conſer­
                <lb/>
              uetur. </s>
              <s>Inter ea verò, quæ ſunt in vniuerſo proprium, ideſt, D. O. M. vt à nullo pendeat, ſed ex
                <lb/>
              ſeipſo ſit ex illo cetera ſint. </s>
              <s>& ſic in eo reſpectus ineſt, non vt quicquam extra ſe reſpiciat; ſed vt
                <lb/>
              reſpiciatur à cęteris, Secundo modo etiam id quod reſpicit aliud à ſe poteſt dici abſolutum,
                <lb/>
              ſiquando non reſpiciat aliquid, à quo pendeat vt conſtituente, ideſt, vt à materia, vel forma.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sic quoque ſubſtantiæ ſunt abſolutè, quòd tametſi à Deo pendent, non ita pendent ab ipſo, tan­
                <lb/>
              quam materialiter ſuſtentante. </s>
              <s>Tertio abſolutum illud eſt, quod, & ſi pendet ab alio, tamen
                <lb/>
              non conſtituitur ex alio ſuppoſito, ideſt, habet in eodem ſuppoſito cauſſas omnes per quas exi­
                <lb/>
              ſtit. </s>
              <s>Abſolutum quoque dici poſſe videtur, quatenus habet certum ſuum modum quo eſt, qui
                <lb/>
              non petitur aliunde quàm ex ſe: omne enim prædicamentum habet ſuum eſſe & ſuum quid eſt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg194"/>
                <lb/>
              quo diſcernitur ab alio, licet nunquam abſoluatur à ſubſtantia,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ita vt pertineat id etiam
                <expan abbr="cõmu-">commu­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg195"/>
                <lb/>
              niter ad relatiua, & generatim & ſpeciatim, vt etiam ſeruus & ſi pendet à domino, habet ſuam
                <lb/>
              certam rationem per quam ſeruus eſt vt humilitatem & obedientiam. </s>
              <s>Hoc igitur & tertio mo­
                <lb/>
              do dicimus accidentia eſſe res abſolutas, ſecus ac ea dicamus, quæ ſunt ad aliquid. </s>
              <s>etenim ſer­
                <lb/>
              uus in Dauo non habet cauſſas omnes, per quas exiſtit: niſi enim fuerit Simo dominus; neque
                <lb/>
              etiam ſeruus eſſe poteſt. </s>
              <s>ac ſi eundem patrem & filium eſſe fingamus, non habet tamen in ſe ip­
                <lb/>
              ſo cauſſas quod ſit, ſed adhuc ex alio pendebit vt pater, & ut filius ex alio. </s>
              <s>At album & quan­
                <lb/>
              tum in eo ſunt, quod album eſt, & quantum; & illius ſunt qualitas & quantitas, in quo ſunt;
                <lb/>
              ita vt, & ſi nihil aliud exiſtat; ſint nihilominus album & quantum, non ſic ſeruus exiſtit, ſed
                <lb/>
              aliud præterea flagitat numero diuerſum, ad quod referatur. </s>
              <s>Obijcitur accidens definiri poſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg196"/>
                <lb/>
              per terminos eiuſdem prędicamenti quaſi ſit abſolutum quoddam. </s>
              <s>At nonne idem iudicium
                <lb/>
              de genere, & differentia faciemus? </s>
              <s>etenim & color eſt alicuius ſubſtantiæ, & diſgregare viſum
                <lb/>
              eſt actio cuiuſdam ſubſtantiæ & in recto pronunciatur vt id notetur, quod mens primùm reſpi­
                <lb/>
              cit altero non excluſo. </s>
              <s>Tùm etiam hæc eſt pars definitionis, quæ additamento ſubſtantię com­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg197"/>
                <lb/>
              plecta eſt, & cum definitio ſoleat illud euoluere, quod nomen confusè ſignificat; dicemus etiam
                <lb/>
              confusè ſubſtantiam accidentis nomine ſignificari. </s>
              <s>Quare ſubſtantia in definitione accidentis
                <lb/>
              non ita ſumitur quaſi extrinſecum quiddam, ſed etiam in accidentis ipſius ſimplici notione con­
                <lb/>
              tinetur. </s>
              <s>quia ſit accidens aliquid illius. </s>
              <s>ob id ineſſe & inhęrere notionem conſtituit accidentis,
                <lb/>
              vt vides. </s>
              <s>Si ſubſtantia nunquam fit ex non ſubſtantia; profectò multò minus ex nihilo fiet.
                <lb/>
              </s>
              <s>Hic eſt communis omnium phyſicorum conſenſus, atque ita ab Ariſtotele approbatus, vt ope­
                <lb/>
              rępretium fore non putarit, ſi id conficeret argumentis; in eo quoque ſecum melius agi putans,
                <lb/>
              ſi vnum ſenſum conſuleret qui nuſquam ex nihilo quicquam fieri iudicaret quàm ſi rationes
                <lb/>
              perſequi vellet, quas ſanè multas ad hoc ipſum firmandum quia corrogaſſet Epicureus ille; Lu­
                <lb/>
              cretius bellè quidem, ſi lepôrem carminum ſpectes; ſi ius methodi requiras, operam luſiſſe po­
                <lb/>
              tius quàm compendium feciſſe cenſebis. </s>
              <s>Nil autem mirum quòd propter
                <foreign lang="grc">ἀπαιδουσιάν</foreign>
              Analy­
                <lb/>
              ticorum (fuit autem commune vitium vniuerſæ antiquitati) à demonſtrandis certa non diſtin­
                <lb/>
              guebant. </s>
              <s>Ceterùm quòd ex nihilo nihil fieri conſtitutum eſſet: & ſi Ariſtoteles oculos inten­
                <lb/>
              diſſe videtur in materiam; at primo intuitu materia non extabat, & ijdem philoſophi, qui nihil
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg198"/>
                <lb/>
              ex nihilo fieri autumabant, neſciuere materiam. </s>
              <s>Quapropter ex nihilo intelligendum erat
                <lb/>
              quod cunctis erat perſpicuum, ex eo quod actu non eſſet, ſiue id ſimile foret, vt cenſuit Anaxa­
                <lb/>
              goras, ſiue contrarium, vt plerique ſtatuerunt. </s>
              <s>Cuius item iudicij fuit: vt ex nihilo fit nihil,
                <lb/>
              ita quoque nihil in nihilum reſolui, ſed in non contrarium.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg137"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg138"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg139"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg140"/>
              Obiectio
                <lb/>
              prima.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg141"/>
              C.
                <gap/>
              ſubſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg142"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg143"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg144"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg145"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg146"/>
              a Libr. </s>
              <s>de
                <lb/>
              Mem. c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg147"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg148"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg149"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg150"/>
              b 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg151"/>
              c 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 29.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg152"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg153"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg154"/>
              d 10. Met.
                <lb/>
              Tt. 13. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg155"/>
              e 10. Met.
                <lb/>
              T. 24.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg156"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg157"/>
              a Alex. 10.
                <lb/>
              Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg158"/>
              b 1. de Par.
                <lb/>
              </s>
              <s>ac. 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg159"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg160"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg161"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg162"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg163"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg164"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg165"/>
              c 2. Phyſ.
                <lb/>
              ab initio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg166"/>
              d 3. De
                <lb/>
              cęl. </s>
              <s>T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg167"/>
              e 8. Met.
                <lb/>
              T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg168"/>
              f 5. Met.
                <lb/>
              T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg169"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg170"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg171"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg172"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg173"/>
              a 1. De or.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg174"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg175"/>
              b 7. Met.
                <lb/>
              tit. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg176"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg177"/>
              c 1. Met.
                <lb/>
              ſum. 2. c. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg178"/>
              d Met. c. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg179"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              Tit. 52.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg180"/>
              f 1. Phyſ.
                <lb/>
              Tit. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg181"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg182"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg183"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg184"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg185"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg186"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg187"/>
              a 7. Met.
                <lb/>
              tit. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg188"/>
              b 12. Met.
                <lb/>
              tit. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg189"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg190"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg191"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg192"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg193"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg194"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg195"/>
              a 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg196"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg197"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg198"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Quandò aliud ex alio reficit natura: nec vllam</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Rem gigni patitur, niſi morte adiuta aliena
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Hoc ita creditum eſt ab Ariſtotele, vt multa ſuper hoc fundamento in vniuerſa ſua philoſo­
                <lb/>
              phia ſtruxerit: vt qui ſuſpicentur Ariſtotelem non dicam nouiſſe, ſed approbaſſe creationem;
                <lb/>
              ij parum viderint de rebus Ariſtotelicis. </s>
              <s>Quinimmo neſcio ſatis'ne exercitati ſint in naturali
                <lb/>
              philoſophia, qui humana ratione creationem colligi poſſe arbitrantur. </s>
              <s>Nimium confidimus
                <lb/>
              nobis ipſis; non perſpicimus non poſſe homuncionem ad tam alta myſteria peruenire. </s>
              <s>maiore
                <lb/>
              luce opus eſt. </s>
              <s>Nam quòd aliquid de creatione ſubodoratus ſit Ariſtoteles; ipſemet aſſeruit qui
                <lb/>
              etiam multorum opinionem extitiſſe profitetur,
                <expan abbr="Heſiodiq́">Heſiodique</expan>
              . </s>
              <s>verba citat in eam ſententiam quòd
                <lb/>
              principiò genitum ſit chaos, tùm deinde tellus, proximè autem amor, chaos verò & terra ex ni­
                <lb/>
              hilo facta fuerint. </s>
              <s>
                <expan abbr="Aliosq́">Aliosque</expan>
              . </s>
              <s>multos commemorat qui dicunt eſſe nihil, ſed omnia fieri; fieri verò </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>