Fabri, Honoré, Tractatus physicus de motu locali, 1646
page |< < of 491 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N1137F">
            <p id="N11885" type="main">
              <s id="N118AC">
                <pb pagenum="7" xlink:href="026/01/039.jpg"/>
              Anima rationalis; </s>
              <s id="N118B5">atqui nihil horum fruſtrà eſt, vt conſtat; </s>
              <s id="N118B9">ſi corporea,
                <lb/>
              vel eſt corpus, vel forma; </s>
              <s id="N118BF">ſi corpus, vel elementum, vel mixtum; </s>
              <s id="N118C3">
                <lb/>
              vtrumque ſuum finem habet, & conſtantem vſum; </s>
              <s id="N118C8">ſi forma quamdiu
                <lb/>
              eſt principium actionum compoſiti fruſtrà non eſt; </s>
              <s id="N118CE">quippe ad cum finem
                <lb/>
              eſt inſtituta; </s>
              <s id="N118D4">hinc optima ratio ducitur, cur forma materialis ſeparata
                <lb/>
              exiſtere non poſſit citra miraculum, quia ſcilicet fruſtrà eſſet; </s>
              <s id="N118DA">cum enim
                <lb/>
              non poſſit agere niſi in ſubiecto, ſi ſubiectum non eſt, fruſtrà eſt; </s>
              <s id="N118E0">at verò
                <lb/>
              anima rationalis, quæ aliquas actiones in organicas habet, fruſtrà non
                <lb/>
              eſt etiam ſeparata, igitur immortalis eſt: </s>
              <s id="N118E8">vtramque rationem ſuo loco fu­
                <lb/>
              sè demonſtrabimus; </s>
              <s id="N118EE">ſi verò accidens eſt, haud dubiè alteri ineſſe debet
                <lb/>
              propter ſuum finem intrinſecum, quem alibi effectum formalem ſecun­
                <lb/>
              darium appellamus; </s>
              <s id="N118F6">quem ſcilicet præſtat in ſuo ſubiecto, cui certè ſi ni­
                <lb/>
              hil præſtaret, in eo fruſtrà eſſet; </s>
              <s id="N118FC">ſic caloris effectus ſecundarius eſt rare­
                <lb/>
              factio, vel reſolutio partium ſui ſubiecti, vel aliquid aliud; impetus,
                <lb/>
              motus &c. </s>
              <s id="N11904">Igitur tunc effet fruſtrà accidens, cum ſuo illo effectu careret; </s>
              <s id="N11908">
                <lb/>
              hinc rationem contrarietatis aliquando petemus, certiſſimam quidem,
                <lb/>
              licet nouam, & inde clariſſimè conſtabit, cur, & quomodo vnum contra­
                <lb/>
              rium ab alio deſtrui dicatur; </s>
              <s id="N11911">ſed non eſt huius loci: cùm verò audis fi­
                <lb/>
              nem: </s>
              <s id="N11917">ne quæſo cogites aliquid morale, nec enim illum finem intelligo, ad
                <lb/>
              quem ab agente rationabili deſtinatur: ſed eum dumtaxat, ad quem na­
                <lb/>
              tura ipſa, vel eſſentia rei ſpectat, ſed de his ſatis. </s>
            </p>
            <p id="N1191F" type="main">
              <s id="N11921">Huc reuoca Principium illud,
                <emph type="italics"/>
              Deus & Natura nihil faciunt fruſtrà,
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              id eſt quod ſuo fine careat intrinſeco. </s>
            </p>
            <p id="N1192B" type="main">
              <s id="N1192D">Dices fortè, multa videri eſſe fruſtrà, quæ tamen exiſtunt; ad quid
                <lb/>
              enim vel tanta aquarum copia, vel tantus ſtellarum numerus, vel tot are­
                <lb/>
              næ puncta? </s>
              <s id="N11935">tot fluitantes atomi? </s>
              <s id="N11938">tot inſecta? </s>
              <s id="N1193B">& vermiculi: </s>
              <s id="N1193E">Reſpondeo
                <lb/>
              quamlibet ſtellam, quodlibet inſectum, ſeu vermiculum ſuis pollere pro­
                <lb/>
              prietatibus; </s>
              <s id="N11946">igitur fruſtrà non eſt, & quodlibet punctum, quamlibet ato­
                <lb/>
              mum, & quamlibet guttulam aquæ eſſe partem huius vniuerſitatis: </s>
              <s id="N1194C">quod
                <lb/>
              enim dices de vna, dicam de omnibus; </s>
              <s id="N11952">equidem pauciores eſſe poſſent;
                <lb/>
              attamen nulla eſt fruſtrà, cum quælibet ſimul cum aliis totum hoc com­
                <lb/>
              ponat. </s>
            </p>
            <p id="N1195A" type="main">
              <s id="N1195C">
                <emph type="center"/>
                <emph type="italics"/>
              Axioma VII.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p id="N11968" type="main">
              <s id="N1196A">
                <emph type="italics"/>
              Tunc ponenda eſt forma distincta ſubſtantialis vel accidentalis, dum eſt ali­
                <lb/>
              qua proprietas ſenſibilis, quæ non poteſt tribui ipſi materiæ,
                <emph.end type="italics"/>
              hîc res tantùm
                <lb/>
              naturales conſidero, nec ſuper naturales attingo, quæ ſuas regulas diui­
                <lb/>
              næ fidei debent, non ſenſibus. </s>
            </p>
            <p id="N11978" type="main">
              <s id="N1197A">Hoc Axioma omninò certum eſt, & per Ax. 3. confirmatur, vt enim
                <lb/>
              dicas aliquid diſtinctum ab omni alio exiſtere, vel debet id ſenſu percipi,
                <lb/>
              vel aliqua ratione probari quod ſit; </s>
              <s id="N11982">atqui formam ſubſtantialem ſenſu
                <lb/>
              non percipis immediatè; </s>
              <s id="N11988">igitur aliquem eius effectum ſenſibilem vel me­
                <lb/>
              diatè, vel immediatè; </s>
              <s id="N1198E">qui certè ſi tribui poſſit materiæ, haud dubiè per il­
                <lb/>
              lum formam non probabis, niſi formæ ipſius eſſe antè demonſtres; </s>
              <s id="N11994">ſi ve­
                <lb/>
              to eſt forma accidentalis, quam ſenſu percipis; certè id tantùm accidit ex </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>