Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
Page: 21 (15)
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
Page: 21 (15)
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
Page: 21 (15)
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
Page: 22 (16)
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
Page: 23 (17)
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
Page: 23 (17)
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
Page: 23 (17)
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
Page: 24 (18)
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
Page: 25 (19)
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
Page: 26 (20)
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
Page: 27 (21)
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
Page: 27 (21)
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
Page: 28 (22)
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
Page: 28 (22)
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
Page: 28 (22)
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
Page: 28 (22)
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
Page: 29 (23)
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
Page: 29 (23)
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
Page: 29 (23)
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
Page: 30 (24)
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
Page: 30 (24)
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
Page: 31 (25)
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
Page: 31 (25)
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
Page: 32 (26)
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
Page: 33 (27)
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
Page: 35 (29)
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
Page: 35 (29)
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
Page: 36 (30)
< >
page |< < (33) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div67" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1872" xml:space="preserve">
              <pb o="33" file="0039" n="39" rhead="OPTIC AE LIBER II."/>
            feſtæ & certæ in anima.</s>
            <s xml:id="echoid-s1873" xml:space="preserve"> Et propter hoc non ſentitur qualitas comprehenſionis ueritatis plurium
              <lb/>
            propoſitionum uerarum, quæ comprehenduntur per cognitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1874" xml:space="preserve"> Et radix affirmationis ueritatis
              <lb/>
            earum eſt per rationem apud earum euentum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1875" xml:space="preserve"> Quoniam quando iſtæ propoſitiones eueniunt
              <lb/>
            uirtuti diſtinctiuæ, ſtatim iudicat, quòd ſint ueræ per cognitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1876" xml:space="preserve"> ſed apud cognitionem non in-
              <lb/>
            quirit qualiter affirmata fuerit prius ueritas, neque inquirit, qualiter comprehendit, quòd ueræ ſint
              <lb/>
            apud euentum earum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1877" xml:space="preserve"> Et etiam pari modo argumentum, per quod comprehendit uirtus diſtincti-
              <lb/>
            ua qualitatem comprehenſionis eius ad illud, quod comprehendit, non eſt argumentum in fine ue-
              <lb/>
            locitatis, ſed indiget conſideratione, quoniam comprehenſiones diuerſantur, & quædam ſunt per
              <lb/>
            naturam intellectus, & quædam per cognitionem, & quædam per conſiderationem & diſtinctio-
              <lb/>
            nem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1878" xml:space="preserve"> Comprehenſio ergo qualitatis comprehenſionis, & quæ coprehenſio eiuſmodi cõprehenſio-
              <lb/>
            nis eſt, non eſt, niſi per argumentum & diſtinctionem non uelocem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1879" xml:space="preserve"> Et propter hoc non apparet
              <lb/>
            multoties qualitas comprehenſionis rerum uiſibilium, quæ comprehenduntur ratione apud com-
              <lb/>
            prehenſionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1880" xml:space="preserve"> Et etiam eſt homo natus ad diſtinguendum ſine difficultate, & arguendum ſine la-
              <lb/>
            bore, & non percipit, quod arguit, niſi quando arguit cum difficultate, quando uerò non utitur dif-
              <lb/>
            ficultate, & cognitione, non percipit, quod arguit.</s>
            <s xml:id="echoid-s1881" xml:space="preserve"> Argumenta ergo aſſueta, quorum propoſitiones
              <lb/>
            ſunt manifeſtæ, & non indigent difficultate, ſunt in homine naturaliter:</s>
            <s xml:id="echoid-s1882" xml:space="preserve"> & propter hoc percipit,
              <lb/>
            quando comprehendit concluſiones eorum, quòd comprehendat ipſas per argumentum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1883" xml:space="preserve"> Et ſigni-
              <lb/>
            ficatio eſt, quòd homo natus eſt ad arguendum, quòd ipſe arguit, & non percipit quòd arguit, quod
              <lb/>
            apparet in pueris in primo incremento:</s>
            <s xml:id="echoid-s1884" xml:space="preserve"> quoniam ipſi comprehendunt plures res, ſicut homo per-
              <lb/>
            fectus, & diſtinguens, & utuntur multis operationibus per diſtinctionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1885" xml:space="preserve"> uerbi gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s1886" xml:space="preserve"> Puer quan-
              <lb/>
            do ei demonſtrantur duo ex eodem genere, ſicut duo poma, & fuerit unum pulchrius alio, accipiet
              <lb/>
            pulchrius, & dimittet alterum, ſed electio rei pulchrioris non eſt, niſi per comparationem alterius
              <lb/>
            ad alterum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1887" xml:space="preserve"> & comprehenſio pulchri, quòd ſit pulchrum, & fœdi, quòd ſit fœdum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1888" xml:space="preserve"> & ſimiliter quan
              <lb/>
            do elegerit pulchrius alio pulchro minoris pulchritudinis, ſignificat quòd non elegit ipſum, niſi
              <lb/>
            poſt comparationem unius ad alterum, & comprehenſionem formæ cuiuslibet eorum, & compre-
              <lb/>
            henſionem argumenti pulchritudinis pulchrioris ſuper minus pulchrum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1889" xml:space="preserve"> & electio pulchrioris
              <lb/>
            non eſt, niſi per propoſitionem uniuerſalem dicentem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1890" xml:space="preserve"> Quòd pulchrius eſt, melius eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s1891" xml:space="preserve"> & quod eſt
              <lb/>
            melius, dignius eſt ad eligendum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1892" xml:space="preserve"> ergo ipſe utitur hac propoſitione, & non percipit, quòd utatur ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s1893" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et cum ita ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s1894" xml:space="preserve"> puer ergo arguit & diſtinguit:</s>
            <s xml:id="echoid-s1895" xml:space="preserve"> & non eſt dubium, quòd puer neſcit, quod eſt argumen
              <lb/>
            tum, neque percipit quando arguit, utrum arguat, aut non:</s>
            <s xml:id="echoid-s1896" xml:space="preserve"> & ſi quis etiam intenderet ipſum inſtrue
              <lb/>
            re, quid ſit argumentum, uel arguere, non intelligeret.</s>
            <s xml:id="echoid-s1897" xml:space="preserve"> Et quia puer arguit, & neſcit, quid ſit argu-
              <lb/>
            mentum, anima ergo humana nata eſt ad arguendum ſine difficultate & labore, & non percipit ho-
              <lb/>
            mo apud comprehenſionem rei, quòd ſit huiuſmodi, quòd ſit per argumentum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1898" xml:space="preserve"> Sed intentiones,
              <lb/>
            quæ comprehenduntur ratione, non ſunt, niſi intentiones manifeſtæ, quarum propoſitiones ſunt
              <lb/>
            ualde manifeſtæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1899" xml:space="preserve"> intentiones uerò, quarum propoſitiones non ſunt ualde manifeſtæ, & quarum ar-
              <lb/>
            gumenta indigent difficultate, quando comprehenduntur ab homine, fortè percipit, quòd compre
              <lb/>
            hendit ipſas per rationem, quando fuerint illæ ueræ diſtinctionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1900" xml:space="preserve"> Iam ergo declaratum eſt ex omni
              <lb/>
            quod diximus, quòd quædam intentiones, quæ comprehenduntur per uiſum, comprehenduntur
              <lb/>
            ſolo ſenſu, & quædam per diſtinctionem, & quædam per cognitionem, & argumentum, & rationem
              <lb/>
            & poſitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1901" xml:space="preserve"> & quòd qualitas comprehenſionis intentionum particularium per uiſum, non appa
              <lb/>
            ret in maiori parte propter uelocitatem iſtius, quod comprehenditur per cognitionem, & propter
              <lb/>
            uelocitatem argumenti, per quod comprehenduntur intentiones uiſibiles:</s>
            <s xml:id="echoid-s1902" xml:space="preserve"> & quòd uirtus diſtincti
              <lb/>
            ua eſt nata ad arguendum ſine labore & difficultate, ſed natura & conſuetudine, & non indiget ar-
              <lb/>
            gumentatione iteranda illa uirtus in comprehenſione alicuius intentionum particulariũ, quę mu
              <gap/>
              <lb/>
            toties fuerint uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1903" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div68" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head91" xml:space="preserve" style="it">14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-
            <lb/>
          cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1904" xml:space="preserve">ET comprehenduntur etiam intentiones, quæ multoties fuerint uiſæ, ratione & diſtinctione,
              <lb/>
            quæ ſunt in anima, ita quòd homo non percipit quietem illarum, neque quies illarum habe
              <gap/>
              <lb/>
            principium ſenſibile, quoniam habet experientia, quòd comprehendit uiſibilia:</s>
            <s xml:id="echoid-s1905" xml:space="preserve"> & experien-
              <lb/>
            tia eſt in eo quædam diſtinctio, & præcipuè diſtinctio, per quam comprehenduntur intentiones
              <lb/>
            ſenſib iles:</s>
            <s xml:id="echoid-s1906" xml:space="preserve"> Ipſe ergo comprehendit intentiones ſenſibiles ratione & diſtinctione, & acquirit inten-
              <lb/>
            tiones ſenſibilium.</s>
            <s xml:id="echoid-s1907" xml:space="preserve"> Et multoties redduntur ipſæ intentiones ſenſibiles illi ſucceſsiuè, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1908" xml:space="preserve"> quie-
              <lb/>
            ſcant in eius anima:</s>
            <s xml:id="echoid-s1909" xml:space="preserve"> ita etiam ut non percipiat quietem earum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1910" xml:space="preserve"> & ſic quando uenerit ipſa intentio
              <lb/>
            particularis, quæ quieuerit in anima eius, cõprehendet eam apud eius euentũ per cognitionẽ, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1911" xml:space="preserve">
              <lb/>
            tamẽ percipit qualitatẽ comprehenſionis, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1912" xml:space="preserve"> qualitatẽ cognitionis, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1913" xml:space="preserve"> qualiter quieuerit in ani
              <lb/>
            ma eius, cognitio ipſius intentiõis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1914" xml:space="preserve"> Oẽs ergo intentiões particulares, quę cõprehenduntur ratione,
              <lb/>
            & diſtinctiõe, & multoties redduntur, iam cõprehenſæ ſunt ab homine in præterito tẽpore, & quie
              <lb/>
            uerũt in anima, & facta eſt forma uniuerſalis quieſcẽs ex qualibet intentione particulariũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1915" xml:space="preserve"> Compre
              <lb/>
            henduntur ergo intentiones iſtæ ſine argumentatione iteranda, quã primò fecit, & ſine ratione, per
              <lb/>
            quã cõprehenſa eſt ueritas illius intentionis, & ſine cõprehenſione qualitatis cõprehenſionis ipſius
              <lb/>
            apud comprehenſionẽ, & ſine cõprehenſione qualitatis cognitionis apud comprehenſionem, & ni-
              <lb/>
            hil remanet argumentatione iteranda indigens, niſi conſiderare intentiones particulares, quæ ſunt
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum