Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
31
31
32
32
33
33
34
34
35
35
36
36
37
37
38
38
39
39
40
40
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="19"/>
                <arrow.to.target n="marg192"/>
                <lb/>
              terminet notionem ſubſtantiæ per notionem accidentis. </s>
              <s>& hoc modo fit abſtractio mathemati­
                <lb/>
              ca, non autem quia quantitas ſimpliciter à mathematico conſideretur, ſed quia quantitatis ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ ratio quidem habeatur, ſubſtantiæ verò nequaquam. </s>
              <s>Ita & hoc eſt, quod ad definiendum
                <lb/>
              proponitur, non quantitas ſimpliciter: ſed quantitas ſubſtantiæ, & ita concipitur abſtractum,
                <lb/>
              & ob eam cauſſam figuram dictionis immutat. </s>
              <s>Quòd opponitur eſſe nouem prædicamenta ab­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg193"/>
                <lb/>
              ſoluta nec in habitudine poſita. </s>
              <s>facile intelligetur, vt verum ſit, ſi vim abſoluti explanemus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Porrò abſolutum illud eſt, quod ita ex ſe eſt, vt à nullo pendeat, neque vt ſit, neque vt conſer­
                <lb/>
              uetur. </s>
              <s>Inter ea verò, quæ ſunt in vniuerſo proprium, ideſt, D. O. M. vt à nullo pendeat, ſed ex
                <lb/>
              ſeipſo ſit ex illo cetera ſint. </s>
              <s>& ſic in eo reſpectus ineſt, non vt quicquam extra ſe reſpiciat; ſed vt
                <lb/>
              reſpiciatur à cęteris, Secundo modo etiam id quod reſpicit aliud à ſe poteſt dici abſolutum,
                <lb/>
              ſiquando non reſpiciat aliquid, à quo pendeat vt conſtituente, ideſt, vt à materia, vel forma.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sic quoque ſubſtantiæ ſunt abſolutè, quòd tametſi à Deo pendent, non ita pendent ab ipſo, tan­
                <lb/>
              quam materialiter ſuſtentante. </s>
              <s>Tertio abſolutum illud eſt, quod, & ſi pendet ab alio, tamen
                <lb/>
              non conſtituitur ex alio ſuppoſito, ideſt, habet in eodem ſuppoſito cauſſas omnes per quas exi­
                <lb/>
              ſtit. </s>
              <s>Abſolutum quoque dici poſſe videtur, quatenus habet certum ſuum modum quo eſt, qui
                <lb/>
              non petitur aliunde quàm ex ſe: omne enim prædicamentum habet ſuum eſſe & ſuum quid eſt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg194"/>
                <lb/>
              quo diſcernitur ab alio, licet nunquam abſoluatur à ſubſtantia,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ita vt pertineat id etiam
                <expan abbr="cõmu-">commu­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg195"/>
                <lb/>
              niter ad relatiua, & generatim & ſpeciatim, vt etiam ſeruus & ſi pendet à domino, habet ſuam
                <lb/>
              certam rationem per quam ſeruus eſt vt humilitatem & obedientiam. </s>
              <s>Hoc igitur & tertio mo­
                <lb/>
              do dicimus accidentia eſſe res abſolutas, ſecus ac ea dicamus, quæ ſunt ad aliquid. </s>
              <s>etenim ſer­
                <lb/>
              uus in Dauo non habet cauſſas omnes, per quas exiſtit: niſi enim fuerit Simo dominus; neque
                <lb/>
              etiam ſeruus eſſe poteſt. </s>
              <s>ac ſi eundem patrem & filium eſſe fingamus, non habet tamen in ſe ip­
                <lb/>
              ſo cauſſas quod ſit, ſed adhuc ex alio pendebit vt pater, & ut filius ex alio. </s>
              <s>At album & quan­
                <lb/>
              tum in eo ſunt, quod album eſt, & quantum; & illius ſunt qualitas & quantitas, in quo ſunt;
                <lb/>
              ita vt, & ſi nihil aliud exiſtat; ſint nihilominus album & quantum, non ſic ſeruus exiſtit, ſed
                <lb/>
              aliud præterea flagitat numero diuerſum, ad quod referatur. </s>
              <s>Obijcitur accidens definiri poſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg196"/>
                <lb/>
              per terminos eiuſdem prędicamenti quaſi ſit abſolutum quoddam. </s>
              <s>At nonne idem iudicium
                <lb/>
              de genere, & differentia faciemus? </s>
              <s>etenim & color eſt alicuius ſubſtantiæ, & diſgregare viſum
                <lb/>
              eſt actio cuiuſdam ſubſtantiæ & in recto pronunciatur vt id notetur, quod mens primùm reſpi­
                <lb/>
              cit altero non excluſo. </s>
              <s>Tùm etiam hæc eſt pars definitionis, quæ additamento ſubſtantię com­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg197"/>
                <lb/>
              plecta eſt, & cum definitio ſoleat illud euoluere, quod nomen confusè ſignificat; dicemus etiam
                <lb/>
              confusè ſubſtantiam accidentis nomine ſignificari. </s>
              <s>Quare ſubſtantia in definitione accidentis
                <lb/>
              non ita ſumitur quaſi extrinſecum quiddam, ſed etiam in accidentis ipſius ſimplici notione con­
                <lb/>
              tinetur. </s>
              <s>quia ſit accidens aliquid illius. </s>
              <s>ob id ineſſe & inhęrere notionem conſtituit accidentis,
                <lb/>
              vt vides. </s>
              <s>Si ſubſtantia nunquam fit ex non ſubſtantia; profectò multò minus ex nihilo fiet.
                <lb/>
              </s>
              <s>Hic eſt communis omnium phyſicorum conſenſus, atque ita ab Ariſtotele approbatus, vt ope­
                <lb/>
              rępretium fore non putarit, ſi id conficeret argumentis; in eo quoque ſecum melius agi putans,
                <lb/>
              ſi vnum ſenſum conſuleret qui nuſquam ex nihilo quicquam fieri iudicaret quàm ſi rationes
                <lb/>
              perſequi vellet, quas ſanè multas ad hoc ipſum firmandum quia corrogaſſet Epicureus ille; Lu­
                <lb/>
              cretius bellè quidem, ſi lepôrem carminum ſpectes; ſi ius methodi requiras, operam luſiſſe po­
                <lb/>
              tius quàm compendium feciſſe cenſebis. </s>
              <s>Nil autem mirum quòd propter
                <foreign lang="grc">ἀπαιδουσιάν</foreign>
              Analy­
                <lb/>
              ticorum (fuit autem commune vitium vniuerſæ antiquitati) à demonſtrandis certa non diſtin­
                <lb/>
              guebant. </s>
              <s>Ceterùm quòd ex nihilo nihil fieri conſtitutum eſſet: & ſi Ariſtoteles oculos inten­
                <lb/>
              diſſe videtur in materiam; at primo intuitu materia non extabat, & ijdem philoſophi, qui nihil
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg198"/>
                <lb/>
              ex nihilo fieri autumabant, neſciuere materiam. </s>
              <s>Quapropter ex nihilo intelligendum erat
                <lb/>
              quod cunctis erat perſpicuum, ex eo quod actu non eſſet, ſiue id ſimile foret, vt cenſuit Anaxa­
                <lb/>
              goras, ſiue contrarium, vt plerique ſtatuerunt. </s>
              <s>Cuius item iudicij fuit: vt ex nihilo fit nihil,
                <lb/>
              ita quoque nihil in nihilum reſolui, ſed in non contrarium.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg137"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg138"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg139"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg140"/>
              Obiectio
                <lb/>
              prima.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg141"/>
              C.
                <gap/>
              ſubſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg142"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg143"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg144"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg145"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg146"/>
              a Libr. </s>
              <s>de
                <lb/>
              Mem. c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg147"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg148"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg149"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg150"/>
              b 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg151"/>
              c 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 29.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg152"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg153"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg154"/>
              d 10. Met.
                <lb/>
              Tt. 13. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg155"/>
              e 10. Met.
                <lb/>
              T. 24.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg156"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg157"/>
              a Alex. 10.
                <lb/>
              Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg158"/>
              b 1. de Par.
                <lb/>
              </s>
              <s>ac. 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg159"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg160"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg161"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg162"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg163"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg164"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg165"/>
              c 2. Phyſ.
                <lb/>
              ab initio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg166"/>
              d 3. De
                <lb/>
              cęl. </s>
              <s>T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg167"/>
              e 8. Met.
                <lb/>
              T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg168"/>
              f 5. Met.
                <lb/>
              T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg169"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg170"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg171"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg172"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg173"/>
              a 1. De or.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg174"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg175"/>
              b 7. Met.
                <lb/>
              tit. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg176"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg177"/>
              c 1. Met.
                <lb/>
              ſum. 2. c. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg178"/>
              d Met. c. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg179"/>
              e 1. Phyſ.
                <lb/>
              Tit. 52.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg180"/>
              f 1. Phyſ.
                <lb/>
              Tit. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg181"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg182"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg183"/>
              I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg184"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg185"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg186"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg187"/>
              a 7. Met.
                <lb/>
              tit. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg188"/>
              b 12. Met.
                <lb/>
              tit. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg189"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg190"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg191"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg192"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg193"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg194"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg195"/>
              a 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg196"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg197"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg198"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Quandò aliud ex alio reficit natura: nec vllam</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Rem gigni patitur, niſi morte adiuta aliena
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Hoc ita creditum eſt ab Ariſtotele, vt multa ſuper hoc fundamento in vniuerſa ſua philoſo­
                <lb/>
              phia ſtruxerit: vt qui ſuſpicentur Ariſtotelem non dicam nouiſſe, ſed approbaſſe creationem;
                <lb/>
              ij parum viderint de rebus Ariſtotelicis. </s>
              <s>Quinimmo neſcio ſatis'ne exercitati ſint in naturali
                <lb/>
              philoſophia, qui humana ratione creationem colligi poſſe arbitrantur. </s>
              <s>Nimium confidimus
                <lb/>
              nobis ipſis; non perſpicimus non poſſe homuncionem ad tam alta myſteria peruenire. </s>
              <s>maiore
                <lb/>
              luce opus eſt. </s>
              <s>Nam quòd aliquid de creatione ſubodoratus ſit Ariſtoteles; ipſemet aſſeruit qui
                <lb/>
              etiam multorum opinionem extitiſſe profitetur,
                <expan abbr="Heſiodiq́">Heſiodique</expan>
              . </s>
              <s>verba citat in eam ſententiam quòd
                <lb/>
              principiò genitum ſit chaos, tùm deinde tellus, proximè autem amor, chaos verò & terra ex ni­
                <lb/>
              hilo facta fuerint. </s>
              <s>
                <expan abbr="Aliosq́">Aliosque</expan>
              . </s>
              <s>multos commemorat qui dicunt eſſe nihil, ſed omnia fieri; fieri verò </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>