Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 321
>
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 51
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 52
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
[Note]
Page: 53
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 321
>
page
|<
<
(379)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1263
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
316
">
<
pb
o
="
379
"
file
="
0395
"
n
="
395
"
rhead
="
LIBER TERTIVS.
"/>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24852
"
xml:space
="
preserve
">INTELLIGANTVR quoque rectæ χ e, d f, moueri circa rectam χ d, donec perpendi-
<
lb
/>
culares ſint ad planum inclinatum, ambæ quidem ſurſum verſus in illis horologiis, quæ auſtrum
<
lb
/>
reſpiciunt, at verò in ijs, quæ ſpectant ad boream, recta quidem χ e, deorſum, recta verò d f, ſur-
<
lb
/>
ſum verſus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24853
"
xml:space
="
preserve
">Fient enim hac ratione puncta e, f, cadem, quæ φ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24854
"
xml:space
="
preserve
">ω, propter æqualitatem linea-
<
lb
/>
rum χ φ, χ e, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24855
"
xml:space
="
preserve
">d ω, d f. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24856
"
xml:space
="
preserve
">Cum igitur axis mundi per puncta φ, ω, tranſeat, vt iam demonſtra-
<
lb
/>
uimus, tranſibit idem per puncta e, f, in illo ſitu. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24857
"
xml:space
="
preserve
">Quia verò axis tranſit quoque per centrum ρ, vel
<
lb
/>
vbi centrum non eſt, æquidiſtat lineæ indicis χ d, (vt enim paulo ante demonſtrauimus, idcirco
<
lb
/>
linea meridiana, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24858
"
xml:space
="
preserve
">linea indicis in horologio, vbi centrum non eſt, parallelæ ſunt, quia vtraque
<
lb
/>
parallela eſt axi mundi, vt conſtat ex demonſtratione propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24859
"
xml:space
="
preserve
">18. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24860
"
xml:space
="
preserve
">primi libri) fit vt recta e f, tran-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0395-01
"
xlink:href
="
note-0395-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
ſeat quoque per centrum ρ, vel ipſi χ d, æquidiſtet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24861
"
xml:space
="
preserve
">Nam ſi circumducatur vnà cum rectis χ e,
<
lb
/>
d f, circa χ d, coniungetur cum axe, ita vt idem ſit axis, quæ recta e f. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24862
"
xml:space
="
preserve
">Quamobrem axis eleuan-
<
lb
/>
dus eſt ex centro ρ, ſecundum angulum f ρ d, vel e ρ χ, qui quidem eſt angulus altitudinis poli
<
lb
/>
ſupra planum inclinatum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24863
"
xml:space
="
preserve
">(quia huiuſmodi angulus æqualis eſt ei, quem axis mundi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24864
"
xml:space
="
preserve
">commu
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0395-02
"
xlink:href
="
note-0395-02a
"
xml:space
="
preserve
">29. primi.</
note
>
nis ſectio noui Meridiani ipſius plani inclinati, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24865
"
xml:space
="
preserve
">circuli maximi, cui planum horologii inclina-
<
lb
/>
ti æquidiſtat, conſtituunt; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24866
"
xml:space
="
preserve
">propterea quod hæc communis ſectio parallela eſt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24867
"
xml:space
="
preserve
">
<
unsure
/>
rectæ χ d, in plano
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0395-03
"
xlink:href
="
note-0395-03a
"
xml:space
="
preserve
">16. vndec.</
note
>
horologii. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24868
"
xml:space
="
preserve
">Manifeſtum autem eſt, hunc angulum in Meridiano proprio plani inclinati conſtiru-
<
lb
/>
tum in centro mundi inſiſtere arcui altitudinis poli ſupra illum circulum maximum, cui horolo-
<
lb
/>
gium æquidiſtat) vel certè, vbi centrum non habetur, vt in tertia figura, eleuandus eſt ſecundum
<
lb
/>
perpendiculares χ e, d f, quæ æquales ſunt inter ſe, propterea quòd axis e f, lineæ indicis χ d,
<
lb
/>
æquidiſtat, vt probatum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24869
"
xml:space
="
preserve
">Facile autem erit intelligere, cur in planis auſtrum reſpicientibus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0395-04
"
xlink:href
="
note-0395-04a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
utraque linea χ e, d f, ducenda ſit eadem ex parte recte χ d, in planis autem, quæ boreales partes
<
lb
/>
reſpiciunt, una ex parte dextra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24870
"
xml:space
="
preserve
">altera ex ſiniſtra. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24871
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam enim in illis, ut diximus, vtrumque
<
lb
/>
triangulum E φ χ, φ ω d, ſurſum uerſus uoluitur circa rectas E χ, φ d, donec rectum ſit ad pla-
<
lb
/>
num inclinatum, ducenda eſt utraque linea χ e, d f, ex eadem parte rectæ χ d, ut cum utraque
<
lb
/>
circumuertitur, donec perpẽdicularis ſit ad planum inclinatum ex parte ſuperiori, puncta e, f, ca-
<
lb
/>
dant in puncta φ, ω, per quæ axis ducitur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24872
"
xml:space
="
preserve
">quorum utrumque ex parte ſuperiori exiſtit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24873
"
xml:space
="
preserve
">Quia
<
lb
/>
uerò in his triangulum E φ χ, deorſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24874
"
xml:space
="
preserve
">φ ω d, ſurſum uerſus moueri intelligitur circa rectas
<
lb
/>
E φ, φ d, vt diximus, donec rectum ſit ad planum inclinatum, neceſſe eſt, unam ex una parte,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24875
"
xml:space
="
preserve
">ex altera alteram duci, ut cum utraque circumducitur, donec ad planum inclinatum ſit perpẽ-
<
lb
/>
dicularis, recta quidem d f, ex parte ſuperiori plani ſit erecta, punctumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24876
"
xml:space
="
preserve
">f, in punctum ω, (quod
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0395-05
"
xlink:href
="
note-0395-05a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
et iam ſupra planum eſt) cadat, recta verò χ e, ex parte inferiori erigatur, punctumq́ue e, idem
<
lb
/>
fiat, quod φ, punctum infra planum quoque exiſtens. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24877
"
xml:space
="
preserve
">Ita enim fiet, vt recta ef, axem mundi, quẽ
<
lb
/>
per puncta φ, ω, tranſire oſtendimus, referat; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24878
"
xml:space
="
preserve
">immò ſequetur, vt eadem linea conſtituatur ex e f,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24879
"
xml:space
="
preserve
">axe mundi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24880
"
xml:space
="
preserve
">Similiter patet ratio, cur in prioribus horologijs accipiatur totus axis ρ fe, in po-
<
lb
/>
ſterioribus autem portio duntaxat ρ f, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24881
"
xml:space
="
preserve
">non ρ e: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24882
"
xml:space
="
preserve
">quia videlicet in illis totus axis ρ f e, extat ſupra
<
lb
/>
planum inclinatum, quòd & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24883
"
xml:space
="
preserve
">puncta f, e, ſupra idem planum exiſtant; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24884
"
xml:space
="
preserve
">In his verò portio axis ρ f,
<
lb
/>
exiſtit quidem ſupra planum, at ρ e, infra, propterea quòd & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24885
"
xml:space
="
preserve
">punctum f, ſupra idem, at punctum
<
lb
/>
e, infra exiſtit, vt ex dictis perſpicuum eſt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24886
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24887
"
xml:space
="
preserve
">QVIA verò axis mundi ρ f, rectus eſt, per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24888
"
xml:space
="
preserve
">10. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24889
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24890
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24891
"
xml:space
="
preserve
">Theod. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24892
"
xml:space
="
preserve
">ad Æquatorem, tranſitq́;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24893
"
xml:space
="
preserve
">per eius centrum, atque adeò rectos angulos facit, per defin. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24894
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24895
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24896
"
xml:space
="
preserve
">11. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24897
"
xml:space
="
preserve
">Eucl. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24898
"
xml:space
="
preserve
">cum quacunque recta
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0395-06
"
xlink:href
="
note-0395-06a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ex centro Aequatoris in eius plano ducta, efficitur, vt ſi punctum I, in axe pro centro mundi, ſiue
<
lb
/>
Æquatoris accipiatur, (poteſt enim quodcunque punctum axis ρ f, pro centro mundi ſumi, cum
<
lb
/>
inſenſibilis ſit, ac imperceptibilis eius diſtantia à centro mundi, ſi cum diſtantia ipſius à Sole cõ-
<
lb
/>
feratur, vt in ſphæra oſtendimus) recta G I, quæ perpendicularis eſt ad axem e f, ſecatq́ue lineam
<
lb
/>
indicis in G, ſit communis ſectio Aequatoris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24899
"
xml:space
="
preserve
">plani per rectas χ e, d f, quæ ad planum incli-
<
lb
/>
natum perpendiculares ſunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24900
"
xml:space
="
preserve
">per lineam indicis χ d, atquc axem e f, ducti, quod quidem pla-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0395-07
"
xlink:href
="
note-0395-07a
"
xml:space
="
preserve
">18. vndec.</
note
>
num rectum eſt ad planum inclinatum, inſtar noui cuiuſdam, ac proprii Meridiani ipſius plani
<
lb
/>
inclinati: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24901
"
xml:space
="
preserve
">adeò vt recta G I, non ſolum ſit in plano G I f d, ſed etiam in plano Aequatoris, quan-
<
lb
/>
doquidem axis cum ea in plano G I f d, exiſtente angulum rectum facit in I: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24902
"
xml:space
="
preserve
">alias ſi Aequator nõ
<
lb
/>
tranſiret per rectam I G, ſed per aliam quampiam ex puncto I, quod pro centro Aequatoris acce-
<
lb
/>
ptum eſt, ductam, eſſet axis, per defin. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24903
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24904
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24905
"
xml:space
="
preserve
">11. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24906
"
xml:space
="
preserve
">Eucl. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24907
"
xml:space
="
preserve
">ad hanc quoque perpendicularis, propte-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0395-08
"
xlink:href
="
note-0395-08a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
rea quòd rectus eſt ad planum Aequatoris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24908
"
xml:space
="
preserve
">Quare in plano G I f d, duæ perpendiculares ad axẽ
<
lb
/>
in puncto I, ducerentur, quod eſt abſurdum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24909
"
xml:space
="
preserve
">Occurret igitur Aequatoris planum per rectam I G,
<
lb
/>
ductum plano horologii inclinati in puncto G, lineæ indicis, ibiq́ue ipſum ſecabit; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24910
"
xml:space
="
preserve
">ac proinde
<
lb
/>
per punctum G, ducenda erit linea æquinoctialis, hoc eſt, ſectio communis Aequatoris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24911
"
xml:space
="
preserve
">plani
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0395-09
"
xlink:href
="
note-0395-09a
"
xml:space
="
preserve
">18. vndec.</
note
>
horologii inclinati. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24912
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam verò planum G I f d, rectum eſt ad Aequatorem, propterea quòd
<
lb
/>
axis e f, per quem ducitur, ad eundem rectus eſt, vt diximus, (quod idem ex propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24913
"
xml:space
="
preserve
">15. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24914
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24915
"
xml:space
="
preserve
">1.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24916
"
xml:space
="
preserve
">Theod. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24917
"
xml:space
="
preserve
">conſtare poteſt, propterea quòd planum G I f d, per axem Aequatoris e f, atque adeo per
<
lb
/>
eius polos ductum ſit) erit viciſſim & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24918
"
xml:space
="
preserve
">Aequator ad planum G I f d, rectus: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24919
"
xml:space
="
preserve
">Eſt autem & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24920
"
xml:space
="
preserve
">planum
<
lb
/>
horologij inclinati rectũ ad idem planũ G I f d, eò quòd hoc ad illud proximè oſtenſum ſit rectũ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24921
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Igitur & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24922
"
xml:space
="
preserve
">communis ſectio Aequatoris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s24923
"
xml:space
="
preserve
">plani horologij inclinati ad idem planum G I f d,
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0395-10
"
xlink:href
="
note-0395-10a
"
xml:space
="
preserve
">19. vndec.</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>