1latini contulerit ædificatio nihil plus dico quam nos ex his buſtis et re
ſiduis ueteris magnificentiæ: quæ paſſim uidemus multa hiſtori
cis credere didiciſſe: quæ alioquin fortaſſe minus credibilia uide
bantur. Preclare igitur apud Tuchididem prudentia ueterum comprobatur:
qui ita urbem omni ædificiorum genere paraſſent / ut longe quam erant
potentiores uiderentur: Et quis fuit ſummorum ac ſapientiſſimorum prin
cipum / quin inter primas propagandi nominis et poſteritatis curas rem
habuerit ædificatoriam? Sed de his hactenus. Demum hoc ſit ad rem
ſtabilitatem / dignitatem / decuſque rei pulice plurimum debere archi
tecto: Qui quidem efficiat ut in ocio cum amænitate / feſtiuitate
ſalubritate: In negocio cum emolumento rerum que incremento: in utriſque
ſine periculo & cum dignitate uerſemur. Hunc igitur ex uolup
tate / atque mirifica opum gratia: exque neceſſitate: exque inuentorum
adiumentis præſidioque: exque fructu poſteritatis probandum colendum
que eſſe: atque inter primarios / qui de genere hominum honores et pre
mia meruerint / habendum non negabimus. Atque nos quidem cum iſtec
ita eſſe intelligeremus / cæpimus animi gratia de eius arte et re
bus accuratius perſcrutari: quibus nam principiis diducerentur /
quibuſue optibus haberentur: atque finirentur: quas cum inueniſſem
genere uaria numero pene infinita / re admirabilia / utilitate incre
dibili: ut interdum non conſtaret que nam hominum conditio: aut
quæ rei p. pars / aut quis ciuitatis ſtatus magis debeat architecto /
immo ominum commoditatum inuentori: publica an priuata: ſacra
an profana: ocium an negocium: ſinguli ne quique / an genus homi
num uniuerſum / Inſtituimus pluribus de cauſis: quæ longum eſ
ſet hic proſequi: eadem iſta colligere: quæ his decem libris manda
ta ſunt litteris: Quorum hic erit rebus tractandis ordo: Nam ædificium
quod corpus quoddam eſſe animaduertimus: quod linea mentis / ueluti
alia corpora conſtaret & materia: Quorum alterum iſtic ab ingenio
produceretur: alterum a natura ſuſciperetur: Huic mentem cogi
tationemque / huic alteri parationem ſelectionemque adhibendam.
Sed utrorumque per ſe neutrum ſatis ad rem ualere intelleximus / ni &
periti artificis manus / quæ lineamentis materiam conformaret ac
ceſſerit: Cumque ædificiorum uarii eſſent uſus / perueſtigandum fuit an
ſiduis ueteris magnificentiæ: quæ paſſim uidemus multa hiſtori
cis credere didiciſſe: quæ alioquin fortaſſe minus credibilia uide
bantur. Preclare igitur apud Tuchididem prudentia ueterum comprobatur:
qui ita urbem omni ædificiorum genere paraſſent / ut longe quam erant
potentiores uiderentur: Et quis fuit ſummorum ac ſapientiſſimorum prin
cipum / quin inter primas propagandi nominis et poſteritatis curas rem
habuerit ædificatoriam? Sed de his hactenus. Demum hoc ſit ad rem
ſtabilitatem / dignitatem / decuſque rei pulice plurimum debere archi
tecto: Qui quidem efficiat ut in ocio cum amænitate / feſtiuitate
ſalubritate: In negocio cum emolumento rerum que incremento: in utriſque
ſine periculo & cum dignitate uerſemur. Hunc igitur ex uolup
tate / atque mirifica opum gratia: exque neceſſitate: exque inuentorum
adiumentis præſidioque: exque fructu poſteritatis probandum colendum
que eſſe: atque inter primarios / qui de genere hominum honores et pre
mia meruerint / habendum non negabimus. Atque nos quidem cum iſtec
ita eſſe intelligeremus / cæpimus animi gratia de eius arte et re
bus accuratius perſcrutari: quibus nam principiis diducerentur /
quibuſue optibus haberentur: atque finirentur: quas cum inueniſſem
genere uaria numero pene infinita / re admirabilia / utilitate incre
dibili: ut interdum non conſtaret que nam hominum conditio: aut
quæ rei p. pars / aut quis ciuitatis ſtatus magis debeat architecto /
immo ominum commoditatum inuentori: publica an priuata: ſacra
an profana: ocium an negocium: ſinguli ne quique / an genus homi
num uniuerſum / Inſtituimus pluribus de cauſis: quæ longum eſ
ſet hic proſequi: eadem iſta colligere: quæ his decem libris manda
ta ſunt litteris: Quorum hic erit rebus tractandis ordo: Nam ædificium
quod corpus quoddam eſſe animaduertimus: quod linea mentis / ueluti
alia corpora conſtaret & materia: Quorum alterum iſtic ab ingenio
produceretur: alterum a natura ſuſciperetur: Huic mentem cogi
tationemque / huic alteri parationem ſelectionemque adhibendam.
Sed utrorumque per ſe neutrum ſatis ad rem ualere intelleximus / ni &
periti artificis manus / quæ lineamentis materiam conformaret ac
ceſſerit: Cumque ædificiorum uarii eſſent uſus / perueſtigandum fuit an