Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
< >
page |< < (34) of 778 > >|
15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo.
3
lib. in præfa. 4 libr.
ET cum declarata ſint omnia iſta, incipiemus modò ad declarandum qualitates comprehenſio
nis
cuiuslibet intentionum particularium, quæ comprehenduntur per uiſum, & qualitates
argumentorum
, per quæ acquirit uirtus diſtinctiua intentiones comprehenſas ſenſu uiſus.

Intentiones
particulares, quæ comprehenduntur ſenſu uiſu, ſunt multæ, ſed generaliter diuiduntur
in
22:
& ſunt lux, color, remotio, ſitus, corporeitas, figura, magnitudo, continuum, diſcretio & ſepa-
ratio
, numerus, motus, quies, aſperitas, leuitas, diaphanitas, ſpiſsitudo, umbra, obſcuritas, pulchri-
tudo
, turpitudo, conſimilitudo, & diuerſitas in omnibus intentionibus particularibus, & in omni-
bus
formis compoſitis ex omnibus intentionibus particularibus.
Iſta ergo ſunt omnia quæ com-
prehenduntur
per ſenſum uiſus:
& ſi aliqua intentio uiſibilis eſt pręter iſtas, collocabitur ſub aliqua
iſtarum
, ſicut ordinatio, quæ collocabitur ſub ſitu, & ſcriptura, & pictura, quæ collocabuntur ſub fi-
gura
& ordine:
& ſicut rectitudo, & curuitas, & concauitas, & conuexitas, quæ collocantur ſub figu
ra
:
& multitudo & paucitas, quæ collocantur ſub numero: & ſicut æqualitas & augmentum, quæ
collocantur
ſub ſimilitudine & diuerſitate:
& alacritas, & riſus, & triſtitia, quę comprehenduntur ex
figura
formæ faciei:
collocantur ergo ſub figura: & ſicut fletus, qui continetur ſub figura faciei cum
motu
lachrymarum, collocatur ergo ſub figura & motu:
& ſicut humilitas & ſiccitas, quæ collocan-
tur
ſub motu & quiete, quoniam humilitas comprehenditur ſenſu uiſu, ſed non ſenſu uiſu compre-
henditur
, niſi ex liquiditate corporis humidi, & ex motu unius partis illius ante aliã, & ſiccitas com
prehenditur
ſenſu uiſus, ſed comprehenditur, niſi ex retentione partium corporis ſicci, & ex pri
uatione
motus liquiditatis:
& ſimiliter quælibet intentio particularis comprehenſa à uiſu, colloca-
tur
ſub partibus, quas diximus prius.
Et omnes intentiones uiſibiles ſunt, ſicut ſuperius diximus.
ET cum ita ſit, diſtinctio & argumentatio uirtutis diſtinctiuæ, & cognitio formarum & ſigno-
rum
eorum non erunt, niſi ex cognitione uel diſtinctione uirtutis diſtinctiuæ ex formis per-
uenientibus
intra concauum nerui communis, apud comprehenſionem ultimi ſentientis il-
las
, & ex cognitione ſignorum formarum iſtarum.
Et ita corpus ſentiẽs extenſum à ſuperficie mem
bri
ſentientis uſq;
ad concauum nerui communis, ſcilicet ſpiritus uiſibilis eſt ſentiens per totum,
quoniã
uirtus ſenſitiua eſt per totum iſtius corporis.
Cum ergo forma extenditur à ſuperficie mem
bri
ſentientis uſq;
ad concauum nerui communis, quælibet pars corporis ſentientis ſentiet formã:
& cum peruenerit forma in concauum nerui communis, comprehendetur ab ultimo ſentiente, &
tunc
erit diſtinctio & argumentatio.
Virtus autem ſenſitiua ſentit formam rei uiſæ ex toto corpore
ſentiente
extenſam à ſuperficie membri ſentientis uſque ad concauum nerui communis:
& uirtus
diſtinctiua
diſtinguit intentiones, quæ ſunt in forma apud comprehenſionem ultimi ſentientis cir-
ca
formam.
Secundum ergo hunc modum erit comprehenſio formarum rerum uiſibilium à uir-
tute
ſenſitiua, & ab ultimo ſentiente, & à uirtute diſtinctiua.
Et declarabitur ex iſta diſpoſitiõe, quòd
uirtus
ſenſitiua ſentit locũ membri ſentientis, in quem peruenit forma, quoniã non ſentit formam,
niſi
ex loco, in quem peruenit forma.
Et declaratũ eſt etiam [25 n 1] quòd à quolibet puncto ſuper-
ficiei
glacialis extenditur forma ſecundum unam uerticationem continuam, cum eo, quod eſt in
eadem
de obliquatione & incuruatione, quouſque perueniat ad unum punctum loci, in quem per-
uenit
forma in concauo nerui communis.
Et cum ita ſit, forma ergo perueniens in partem ſuperfi-
ciei
glacialis, extenditur ab illa parte ad aliam partem concaui nerui communis.
Et forma cuiusli-
bet
uiſarum rerum diuerſarum, quæ comprehenduntur ſimul in eodem tempore:
extenditur ad lo-
cum
certum in concauo nerui communis:
& perueniunt formæ omnium illarum rerum uiſarum
ad
concauum nerui communis:
& erit ordinatio formarum illarum inter ſe in concauo nerui cõmu
nis
, ſicut ordinatio ipſarum rerum inter ſe uiſarum.
Cum ergo uiſus fuerit oppoſitus alicui rei uiſæ,
formæ
lucis & coloris iſtius rei uiſæ perueniunt ad ſuperficiem uiſus, & perueniunt in ſuperficiem
glacialis
, & extenduntur ſecundum uerticationes determinatas, quas diximus ſecundũ ſuam ordi-
nationem
, & figurã, & formã, quouſq;
perueniant ad concauũ nerui cõmunis, & comprehendentur
à
uirtute ſenſitiua apud peruentũ earũ in corpore glacialis, & apud peruentũ earũ in toto corpore
ſentiente
, & uirtus diſtinctiua diſtinguit omnes intentiones, quæ ſunt in eis:
& forma lucis & forma
coloris
perueniũt ad cõcauũ nerui, niſi quia corpus ſentiẽs extẽſum in cõcauo nerui, coloratur à
forma
lucis & coloris, & illuminatur à forma lucis, & peruenit forma ad cõcauũ nerui cõmunis:
&

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index