Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
371
(355)
372
(356)
373
(357)
374
(358)
375
(359)
376
(360)
377
(361)
378
(362)
379
(363)
380
(364)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(387)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1263
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
316
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25519
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
387
"
file
="
0403
"
n
="
403
"
rhead
="
LIBER TERTIVS.
"/>
putatus eſt uerſus dexteram, ſeu partes occidentales, quia eius plani Meridianus ſub Horizonte
<
lb
/>
orientalior eſt Meridiano Horizontis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25520
"
xml:space
="
preserve
">In ſexta denique figura nihil intereſt, utrum in hanc, uel in
<
lb
/>
illam partem arcus dictus a b, numerctur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25521
"
xml:space
="
preserve
">quia complectitur grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25522
"
xml:space
="
preserve
">90. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25523
"
xml:space
="
preserve
">ita ut recta ρ b, cum ρ a,
<
lb
/>
angulum conſtituat rectum in ρ, puncto.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25524
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25525
"
xml:space
="
preserve
">POST hæc ex quocunque puncto rectæ ρ b, ut ex G, ducatur ad ipſam perpendicularis G H,
<
lb
/>
quę erit linea æquinoctialis, quia, ut mox oſtẽdemus, ρ b, eſt linea indicis, ad quam neceſlario per-
<
lb
/>
pendicularis eſt æquinoctialis linea, ut ſupra demonſtrauimus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25526
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25527
"
xml:space
="
preserve
">AD hæc in puncto ρ, cum recta ρ b, conſtituatur angulus G ρ I, altitudinis poli ſupra planum
<
lb
/>
propoſitũ inueatę, per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25528
"
xml:space
="
preserve
">29. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25529
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25530
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25531
"
xml:space
="
preserve
">ut habeatur ρ I, axis mundi, ad quem ex puncto G, exci-
<
lb
/>
tetur perpendicularis G I, ac reliqua fiant, ut in prima deſcriptione, hoc eſt, rectæ G I, ſuma-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0403-01
"
xlink:href
="
note-0403-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
tur æqualis G L, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25532
"
xml:space
="
preserve
">circulus ex L, deſcriptus in 24 partes æquales ſecetur, initio facto à recta L M,
<
lb
/>
quę ex centro L, ducitur per punctum M, ubi æquinoctialis linea, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25533
"
xml:space
="
preserve
">meridiana ρ b, ſe interſecant
<
lb
/>
uel certè, quæ ex L, parallela ducitur ipſi meridianę lineę, quando æquinoctialis linea, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25534
"
xml:space
="
preserve
">meridia
<
lb
/>
na parallelę ſunt, ut in ſexta figura, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25535
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25536
"
xml:space
="
preserve
">Gnomon erit I K, ex I, perpendicularis demiſſa ad ρ b,
<
lb
/>
vt prius.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25537
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25538
"
xml:space
="
preserve
">QVOD autem recta ρ b, communis ſectio ſit plani horologii, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25539
"
xml:space
="
preserve
">Meridiani proprii eiuſdem
<
lb
/>
plani, ita demonſtrabimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25540
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam Meridianus Horizontis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25541
"
xml:space
="
preserve
">Meridianus plani proprius per
<
lb
/>
axem mundi ducuntur, occurruntq́ue circulo maximo, cui horologium æquidiſtat, in centro mũ
<
lb
/>
di, utpote in I, uertice ſtyli, fit ut dicti Meridiani cum hoc circulo maximo faciant communes
<
lb
/>
ſectiones, rectas lineas, quæ in centro angulum contineant, cui ſubtenditur arcus eiuſdem circuli
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0403-02
"
xlink:href
="
note-0403-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
maximi inter illos Meridi
<
unsure
/>
anos interiectus: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25542
"
xml:space
="
preserve
">Quia uerò ijdem Meridiani occurrunt plano horolo-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0403-03
"
xlink:href
="
note-0403-03a
"
xml:space
="
preserve
">16. vndec.</
note
>
gii in ρ, puncto, ubi axis eidem plano occurrit, faciuntq́ue cum eo ſectiones communes, lineas
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0403-04
"
xlink:href
="
note-0403-04a
"
xml:space
="
preserve
">10. vndec.</
note
>
rectas, quę illis prioribus in maximo circulo ęquidiſtant, eo quòd eidem maximo circulo paral-
<
lb
/>
lelum eſt horologii planam; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25543
"
xml:space
="
preserve
">comprehendent huiuſmodi lineæ in plano horologii angulũ æqua-
<
lb
/>
lem illi angulo, quem in circulo maximo priores illæ lineæ conſtituunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25544
"
xml:space
="
preserve
">Quamobrem cum angu
<
lb
/>
lus a ρ b, in plano horologii ſit illi in maximo circulo æqualis, quòd arcus a b, ſimilis ſit arcui il-
<
lb
/>
lius circuli maximi inter duos Meridianos poſito, quandoquidem per conſtructionem totidem
<
lb
/>
gradus, ac Minuta continet: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25545
"
xml:space
="
preserve
">ponatur autem ρ a, linea meridiana, erit ρ b, communis ſectio pla-
<
lb
/>
ni horologij, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25546
"
xml:space
="
preserve
">Meridiani ipſius proprii: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25547
"
xml:space
="
preserve
">Ac proinde ſtylus in ea collocandus erit ad angulos re-
<
lb
/>
ctos, cum hac ratione à plano proprii huius Meridiani non recedat, ſed ad ipſum axem mundi in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0403-05
"
xlink:href
="
note-0403-05a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
eo exiſtentem pertingat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25548
"
xml:space
="
preserve
">Quare ρ b, linea indicis eſt, ſeu ſtyli. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25549
"
xml:space
="
preserve
">Vnde reliqua conſtructio demon-
<
lb
/>
ſtrabitur, vt prima conſtructio huius propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25550
"
xml:space
="
preserve
">Sed tertiam hanc deſcriptionem aliunde inchoare
<
lb
/>
poterimus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25551
"
xml:space
="
preserve
">forſitan commodius, quàm tradidimus, vt in ſcholio ſequenti prope finem fere pla
<
lb
/>
num faciemus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25552
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">Quando planũ
<
lb
/>
horologii axi
<
lb
/>
æquidiſtat.</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25553
"
xml:space
="
preserve
">PORRO in plano ex parte boreali ad Horizontem inclinato, quod nec arcum habeat inter-
<
lb
/>
poſitum inter dictos duos Meridianos, neque altitudinem poli ſortiatur, vt contingit in planis,
<
lb
/>
quæ æquidiſtant circulis maximis per axem mundi ductis, quale eſt planum tertiæ figuræ, con-
<
lb
/>
ſtruendum erit horologium, vt in antecedenti conſtructione; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25554
"
xml:space
="
preserve
">vel ſi prius ducatur vtcunque recta
<
lb
/>
quæpiam linea E ε, pro linea meridiana, ita procedendum erit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25555
"
xml:space
="
preserve
">Excitetur ad E ε, in quouis pun-
<
lb
/>
cto, vt in M, perpendicularis M H, pro linea æquinoctiali. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25556
"
xml:space
="
preserve
">Deinde in M, conſtituatur angulus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0403-07
"
xlink:href
="
note-0403-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
E M L, inclinationis Meridiani proprii ipſius plani ad Meridianum Horizontis inuentæ per pro-
<
lb
/>
poſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25557
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25558
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25559
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25560
"
xml:space
="
preserve
">verſus quidem ſiniſtrã, ſi planum à meridie in ortum, at dextrã verſus, ſi à meridie
<
lb
/>
in occaſum declinet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25561
"
xml:space
="
preserve
">Sumpto autem in recta M L, puncto L, vt libet, ducatur per illud ipſi E ε,
<
lb
/>
parallela L G, ſecans æquinoctialem lineam in G, quæ communis ſectio erit proprii Meridiani, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25562
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
plani horologii, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25563
"
xml:space
="
preserve
">ipſa L G, longitudo gnomonis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25564
"
xml:space
="
preserve
">Deſcripto autem circulo ex L, diuiſoq́ue in
<
lb
/>
partes 24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25565
"
xml:space
="
preserve
">æquales, initio ſumpto à recta M L, ſi ex punctis diuiſionum per L, rectæ ducantur, ſe-
<
lb
/>
cabitur æquinoctialis linea in punctis, per quæ ducendæ ſunt lineæ horariæ ad æquinoctialem li-
<
lb
/>
neam perpendiculares, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25566
"
xml:space
="
preserve
">inter ſe parallelæ, vt prius. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25567
"
xml:space
="
preserve
">Nam hac ratione deſcriptum erit huiuſmo-
<
lb
/>
di horologium non aliter, atque in præcedenti deſcriptione, quando prius linea ſtyli G N, duce-
<
lb
/>
batur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25568
"
xml:space
="
preserve
">quia angulus N L O, æqualis eſt angulo E M L, inclinationis Meridianorum, externus in-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0403-08
"
xlink:href
="
note-0403-08a
"
xml:space
="
preserve
">29. primi.</
note
>
terno. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25569
"
xml:space
="
preserve
">Horologium igitur Aſtronomicum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25570
"
xml:space
="
preserve
">à Verticali declinans, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25571
"
xml:space
="
preserve
">ad Horizontem inclinatũ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0403-09
"
xlink:href
="
note-0403-09a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
conſtruximus, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25572
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25573
"
xml:space
="
preserve
">Quod faciendum erat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25574
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div1299
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
317
">
<
head
xml:id
="
echoid-head328
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">SCHOLIVM.</
head
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s25575
"
xml:space
="
preserve
">TOTAM hanc deſcriptionem horologij à Verticali declinantis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25576
"
xml:space
="
preserve
">ſimul ad Horizontem inclinati
<
lb
/>
ſex figuris abſoluimus, vt omnis varietas in huiuſmodi horologijs patefieret: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25577
"
xml:space
="
preserve
">quarum priores tres ad ea
<
lb
/>
borologia ſuperiorapertinent, quæ auſtrum reſpiciunt, in quibus centrum horologij uel eſt infra æquinoctia
<
lb
/>
lem lineam, vel ſupra eandem, uel certe omnes lineæ horariæ ſunt parallelæ ſecantes lineam æquinoctia-
<
lb
/>
lem ad angulos rectos, horologium{q́ue} centro caret; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25578
"
xml:space
="
preserve
">poſteriores uerò tres referunt ea horologia ſuperiora,
<
lb
/>
quæ ad boreã ſpectant, in quibus linea horæ 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s25579
"
xml:space
="
preserve
">vel meridiana æquinoctialẽ lineam ſecat, uel infra </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>