Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N1194D" level="2" n="2" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N13CDA" level="3" n="5" type="chapter" type-free="capitulum">
              <pb chead="Secunde partis" file="0041" n="41"/>
              <p xml:id="N13EE9">
                <s xml:id="N13EEA" xml:space="preserve">Probatur minor / q2 tripla eſt dupla ad ſequial-
                  <lb/>
                terã: et dupla ſexquiquarta eſt minor tripla / ergo
                  <lb/>
                dupla ſexquiquarta eſt minor quã dupla ad ſex-
                  <lb/>
                quialterã. </s>
                <s xml:id="N13EF3" xml:space="preserve">Cõſequentia eſt nota cū minore: et ꝓbat̄̄
                  <lb/>
                maior / qm̄ denominatiõis triple ad denoīationē
                  <lb/>
                ſexquialtere eſt proportio dupla. </s>
                <s xml:id="N13EFA" xml:space="preserve">Triū em̄ ad vnū
                  <lb/>
                cū dimidio eſt proportio dupla: igitur tripla eſt
                  <lb/>
                dupla ad ſexquialterã. </s>
                <s xml:id="N13F01" xml:space="preserve">Patet cõſequētia ex opi-
                  <lb/>
                nione.
                  <note position="left" xlink:href="note-0041-01a" xlink:label="note-0041-01" xml:id="N13F8A" xml:space="preserve">Scḋa cõ-
                    <lb/>
                  firmatio.</note>
                </s>
                <s xml:id="N13F0B" xml:space="preserve">¶ Cõfirmatur ſecūdo / q2 ſi poſitio eſſet vera /
                  <lb/>
                ſequeretur /  aliquid cõtineret alteꝝ pluſ̄ bis: et
                  <lb/>
                tamen eſſet adequate dnplū ad illud quod cõtinet
                  <lb/>
                adequate bis: et aliquid cõtineret alteꝝ minus quã
                  <lb/>
                bis hoc eſt contineret ipſum ſemel et medietatē eiꝰ
                  <lb/>
                p̄ciſe et eſſet duplū ad illud et nõ ſexquialteꝝ. </s>
                <s xml:id="N13F18" xml:space="preserve">Oīa
                  <lb/>
                iſta cõſequentia ſunt cõtra diffinitiões et prīcipia
                  <lb/>
                mathematica / igitur et poſitio. </s>
                <s xml:id="N13F1F" xml:space="preserve">Sūt em̄ cõtra diffi­
                  <lb/>
                nitiones ſexquialtere et duple / vt cõſtat. </s>
                <s xml:id="N13F24" xml:space="preserve">Iã ꝓbatur
                  <lb/>
                ſequela / q2 tripla eſt dupla ad ſexq̇alterã: et tamē
                  <lb/>
                cõtinet bis ſexquialterã: et aliquid vltra puta ſex-
                  <lb/>
                quitertiã: vt ptꝫ in his terminis .12.9.6.4:12. em̄
                  <lb/>
                ad .9. eſt proportio ſexquitertia et .9. ad .6. eſt vna
                  <lb/>
                proportio ſexquialtera et .6. ad 4. vna altera .12.
                  <lb/>
                vero ad .4. eſt tripla ex illis duabus ſexquialteris
                  <lb/>
                et vna ſexquitertia cõpoſita. </s>
                <s xml:id="N13F35" xml:space="preserve">Et ſic ptꝫ ſequela quo
                  <lb/>
                ad primã partē. </s>
                <s xml:id="N13F3A" xml:space="preserve">Secūda pars patet de octupla et
                  <lb/>
                quadrupla: octupla em̄ nõ cõtinet bis quadruplã
                  <lb/>
                et tamen eſt dupla ad illam / vt patet ex poſitione.
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N13F42" xml:space="preserve">¶ Multa ſimilia poſſunt inferri / que manifeſte ſūt
                  <lb/>
                cõtra dignitates, petitiones, et diffinitiones ma-
                  <lb/>
                thematicas, qui debent ſupponi tan̄ principia
                  <lb/>
                ſcientie mathematice. </s>
                <s xml:id="N13F4B" xml:space="preserve">¶ Sed oīa hec argumenta
                  <lb/>
                facile (quãuis proterue et abſ ratione) reſcindit
                  <lb/>
                baſanus negando illas petitiones et diffinitiões:
                  <lb/>
                eas dūtaxat ad numeros ſiue quantitates conti-
                  <lb/>
                nuas reſtringendo ſiue limitando. </s>
                <s xml:id="N13F56" xml:space="preserve">Sed ꝓfecto et
                  <lb/>
                diminute loquit̄̄ et cõtra rationē: diminute quidē
                  <lb/>
                et inſufficienter, q2 nõ aſſignat diffinitionē ꝓpor-
                  <lb/>
                tions duple, quadruple, aut alterius ſufficienter
                  <lb/>
                que cuilibet cõtento ſub diffinito cõueniat: et cõtra
                  <lb/>
                rationē, qm̄ ſicut ipſe aſtruxit illas diffinitiones
                  <lb/>
                duple, quadruple .etc̈. cõuenire quantitatibꝰ dūta­
                  <lb/>
                xat et nūmeris: pari ꝓteruia quilibet poſſet defen­
                  <lb/>
                ſare at aſſeuerare illas diffinitiones dumtaxat
                  <lb/>
                cõuenire numeris cõpoſitis ex vnitatibus indiui-
                  <lb/>
                ſibilibus puta intelligentiaꝝ aut punctoꝝ: et nul-
                  <lb/>
                lis aliis. </s>
                <s xml:id="N13F6F" xml:space="preserve">Sicut em̄ ipſe negat hanc cõſequentiam
                  <lb/>
                ꝓportio dupla ſexquiquarta cõtinet bis adequa-
                  <lb/>
                te ſexquialterã / ergo eſt dupla ad illã: pari teme-
                  <lb/>
                rario auſu poſſet quilibet hanc cõſequentiã nega­
                  <lb/>
                re bipedale cõtinet bis adequate pedale / ergo eſt
                  <lb/>
                duplū ad pedale: et oī dubio ꝓcul cõtra eū nõ eſſet
                  <lb/>
                diſputandū ſi philoſopho primo phiſicoꝝ credat̄̄
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N13F7F" xml:space="preserve">Sed q2 ipſe diceret ſe nõ negare prīcipia mathe-
                  <lb/>
                matica: ſed ea coartare ſiue limitare: qm̄ illa non
                  <lb/>
                ſunt intelligenda in proportionibus.</s>
              </p>
              <note position="left" xml:id="N13F92" xml:space="preserve">3. arguit̄̄</note>
              <p xml:id="N13F96">
                <s xml:id="N13F97" xml:space="preserve">Idco cõtra eū tertio arguo ex prīci-
                  <lb/>
                piis iã limitatis ad ꝓportiones et hoc ſic ꝓportio
                  <lb/>
                ſexdecupla eſt dupla ad q̈druplã: et octupla tripla
                  <lb/>
                ad duplã vt deducã ex mathematicis prīcipiis: et
                  <lb/>
                ſecundū eum proportio ſexdecupla eſt quadrupla
                  <lb/>
                ad quadruplam vt ſuadet proportionū denomi-
                  <lb/>
                natio. </s>
                <s xml:id="N13FA6" xml:space="preserve">Item ſecunduꝫ eum octupla eſt quadrupla
                  <lb/>
                ad duplam / vt denominationes duple et octuple
                  <lb/>
                oſtendunt: igitur ſua poſitio principiis mathema­
                  <lb/>
                ticis ad proportiones limitatis contrariatur / et ꝑ
                  <lb/>
                conſequens falſa. </s>
                <s xml:id="N13FB1" xml:space="preserve">Conſequentia eſt nota cū mino­
                  <lb/>
                re / et maior probatur primo quantum ad priorem
                  <lb/>
                partem / quia capta proportione ſexdecupla inter
                  <lb/>
                16. et .1. ibi reperiūtur .3. termini continuo propor-
                  <cb chead="Capitulum quintū."/>
                  <note position="right" xlink:href="note-0041-02a" xlink:label="note-0041-02" xml:id="N13FF2" xml:space="preserve">Eu. 5. ele.</note>
                tionabiles proportione quadrupla vtpote .16.4:
                  <lb/>
                1. / igitur extremi ad extremū puta .16. ad .1. eſt du-
                  <lb/>
                pla proportio ad proportionē primi ad ſecundū
                  <lb/>
                puta .16. ad .4. / vt patet ex decima diffinitione quī­
                  <lb/>
                ti elementorum euclidis expreſſe: et ex quinta diffi­
                  <lb/>
                nitione ſecundi elementorum iordani.
                  <note position="right" xlink:href="note-0041-03a" xlink:label="note-0041-03" xml:id="N13FF8" xml:space="preserve">Iorda. 2
                    <lb/>
                  ele.</note>
                </s>
                <s xml:id="N13FD1" xml:space="preserve">Secunda
                  <lb/>
                pars maioris probatur / quoniã capta proporti-
                  <lb/>
                one octupla octo ad vnum: ibi reperiuntur quatu­
                  <lb/>
                or termini cõtinuo proportionabiles proportiõe
                  <lb/>
                dupla videlicet .8.4.2.1. / igit̄̄ extremi ad extremuꝫ
                  <lb/>
                puta .8. ad .1. eſt proportio tripla ad proportionē
                  <lb/>
                8. ad .4. que eſt dupla. </s>
                <s xml:id="N13FE0" xml:space="preserve">Patet conſequentia ex ea-
                  <lb/>
                dem decima diffinitione quinti elementoꝝ euclu-
                  <lb/>
                dis: et quinta ſecundi elementoꝝ iordani: </s>
                <s xml:id="N13FE7" xml:space="preserve">Nec ba-
                  <lb/>
                ſanus poſſet hoc argumentū diſſoluere niſi prin-
                  <lb/>
                cipia arithmetica in eum adducta neget.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14000">
                <s xml:id="N14001" xml:space="preserve">Quarto  ad opinãtē argr̄ / qm̄ vt ip̄e
                  <lb/>
                ꝓfitet̄̄ in ſui operis ex ordio ſuarū ꝓportionū tra-
                  <lb/>
                ctatus introductorius eſt ad ſuiſethicas calcula-
                  <lb/>
                tiones: ſed ipſe calculator ſuiſeth longe aliter ſen­
                  <lb/>
                tit: et plurimū ab eo diſcrepat in materia de pro-
                  <lb/>
                portione proportionū vt ex quam plurimis locis
                  <lb/>
                eius percipere poſſumus: igitur nec calculatoris
                  <lb/>
                mentem intellexit nec eius tractatus ad eum intel­
                  <lb/>
                ligendum introducit: īmo potius extraducit. </s>
                <s xml:id="N14014" xml:space="preserve">Pro­
                  <lb/>
                bat̄̄ minor.
                  <note position="right" xlink:href="note-0041-04a" xlink:label="note-0041-04" xml:id="N140BF" xml:space="preserve">Cal. ca.
                    <lb/>
                  de aug.</note>
                </s>
                <s xml:id="N1401E" xml:space="preserve">Tū primo / quoniã calculator in quīta
                  <lb/>
                concluſione prime opinionis de augmentatione
                  <lb/>
                dicit /  ſi aliquid augeatur in duplo velocius al-
                  <lb/>
                tero: et illud acquirat vnam proportionē f. in ali-
                  <lb/>
                quo tēpore neceſſe eſt in eodeꝫ tempore illud quod
                  <lb/>
                in duplo velocius augetur proportionem compo­
                  <lb/>
                ſitam ex duplici f. acquirere: cum in caſu calcula-
                  <lb/>
                toris ibidem illud quod in duplo velocius auge-
                  <lb/>
                tur continuo in duplo velocius augetur: ſed illa
                  <lb/>
                conſequentia nichil penitus valeret ſi baſani po-
                  <lb/>
                ſitio eſſet vera. </s>
                <s xml:id="N14035" xml:space="preserve">qm̄ quando a. acquireret propor-
                  <lb/>
                tionem quadruplam et b. in eodem tempore in du­
                  <lb/>
                plo velocius augeretur adequate non eſſet neceſſe
                  <lb/>
                 b. in eodem tempore acquireret proportionem
                  <lb/>
                compoſitam ex duabus quadruplis: īmo neceſſe
                  <lb/>
                eſſet /  non acquireret tantum: ſed acquireret cõ-
                  <lb/>
                poſitã ex quadrupla et dupla que eſt octupla que
                  <lb/>
                ſecundū baſanū eſt dupla ad quadruplam.
                  <note position="right" xlink:href="note-0041-05a" xlink:label="note-0041-05" xml:id="N140C7" xml:space="preserve">Cal. de
                    <lb/>
                  diffi. ac.</note>
                </s>
                <s xml:id="N1404B" xml:space="preserve">Tum
                  <lb/>
                ſecundo / quia idem calculator in capitulo de diffi­
                  <lb/>
                cultate actionis in primo argumento quo impu-
                  <lb/>
                gnat tertiam poſitiouem aſſumit potentiam mo-
                  <lb/>
                uentem a proportione ſexquialtera in aliquo me-
                  <lb/>
                dio: et dicit /  ſi illa potētia augeatur ad ſexquial­
                  <lb/>
                terum preciſe ſtante reſiſtentia medii  ipſa po-
                  <lb/>
                tentia mouebitur in duplo velocius adequate: ex
                  <lb/>
                quo immediate ſequitur /  proportio potentie ad
                  <lb/>
                reſiſtentiã fuit effecta in duplo maior. </s>
                <s xml:id="N14060" xml:space="preserve">Patet con­
                  <lb/>
                ſequentia / quoniã ſecundū eum velocitas motuum
                  <lb/>
                ꝓportionū ꝓportionē inſequit̄̄ / vt ptꝫ ex principio
                  <lb/>
                capituli de motu locali: ſed cū potētia illa, habēs
                  <lb/>
                ꝓportionē ſexquialterã ad ſuã reſiſtētiã acquirit
                  <lb/>
                ſupra ſe proportionem ſexquialteram tota pro-
                  <lb/>
                portio componitur adequate ex duabus ſexquial­
                  <lb/>
                teris et efficitur dupla ſexquiquarta qualis eſt .9
                  <lb/>
                ad .4. / igitur dupla ſexquiquarta ſecundum calcu­
                  <lb/>
                latorem eſt dupla ad ſexquialteram: et ſecundum
                  <lb/>
                baſanum tripla eſt dupla ad ſexquialteram: igi-
                  <lb/>
                tur ſua poſitio, ſuuſ ſuarum proportionuꝫ tra-
                  <lb/>
                ctatus non ad intelligendam calculatoris ſenten­
                  <lb/>
                tiam introducit ſed ei aduerſatur.
                  <note position="right" xlink:href="note-0041-06a" xlink:label="note-0041-06" xml:id="N140CF" xml:space="preserve">Calcu. de
                    <lb/>
                  me. nõ re­
                    <lb/>
                  ſiſ. capite
                    <lb/>
                  ſecūdo.</note>
                </s>
                <s xml:id="N14082" xml:space="preserve">Tum tertio / q2
                  <lb/>
                idem calculator in vltimo capitulo de medio non
                  <lb/>
                reſiſtente concluſione octaua dicit expreſſe in pro­
                  <lb/>
                batione illius concluſionis /  ſexdecupla eſt du-
                  <lb/>
                pla ad quadruplã: et ſi ſic non eſſet. </s>
                <s xml:id="N1408D" xml:space="preserve">concluſio eſſet </s>
              </p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>