410108VITELLONIS OPTICAE
50. Interpoſitis ſibi diuerſis uiſibilibus, remotiorum quando ſecundum aliquìd uiſio impe-
ditur. Alhazen 5 n 3.
ditur. Alhazen 5 n 3.
Exempli cauſa, ſint duo puncta n & m centra duorũ uiſuũ, & ſitr punctũ cuiuſdam rei uiſę, quæ
ſit l o, remotior ab ambobus uiſibus quàm ſit res uiſa, quæ ſit b k c:
449[Figure 449]n m a b k c e d f g p h q l r o in cuius puncto k concurrát ambo axes uiſuales, qui ſint m k & n k:
ſitq́; punctum r taliter poſitũ, utipſum protractis axibus n k ad pun
ctum q, & m k ad punctũ h, intercipiatur inter axes, nihilq́; eius ca-
piatur per interpoſitionem rei uiſæ, quę eſt b c: ſit aũt uiſibile e d re-
motius quàm ſit ipſum b c, & propinquius pũcto r, inter duos axes
taliter diſpoſitum: ita quòd lineæ n b & m c protractæ, & cõcurren-
tes in ipſo p, aliquã partẽ eius intercipiát, quæ ſit f g: lineæ uerò m p
& n p interſecantes ſe in pucto p protractæ cõtingant peripheriã
corporis, in quo eſt punctum r, in punctis l & o: ſit uerò a quoddam
uiſum proximum uiſui, cadens inter axes m k & n k. Dico, quando
uiſus cõprehendit in eadem hora in ſimul formas uiſibilium, quæ
funt b c & e d & r, quòd quandoq; impeditur ſecũdum aliquid uiſio
ipſius e d: quoniã impeditur ſecundũ ſui partem, quæ eſt fg, quę cũ
ſit obumbrata uiſui per interpoſitionẽ uiſibilis, quod eſt b c: patet,
quòd forma illius partis nõ perueniet ad uiſum, neq; ſeruabitur in
neruo cómuni: forma uerò uiſibilis remotioris, quod eſt l o, in quo
eſt punctũ r, quoniá ipſum cadit inter lineas n b & m c, ſecantes ſe
in puncto p, quæ productę ultra punctum p, ſuis terminis l & o inci
dunt: patet quòd perueniet ad uiſum, nõ impediente uiſibili b c: ꝗa
tamen in nullo eius puncto cõcurrunt axes uiſuales, forma eius ui-
debitur inordinata ſecundũ ſitũ earundẽ partium ipſius formę, quę
ſi bi directè nõ ſuperponentur, ut oſtenſum fuit in 37 huius: ergo e-
runt inordinatæ ſecundũ remotionẽ à puncto medio nerui cõmu-
nis, quæ remotio erit hinc inde in æqualis, propter diuerſitatem in-
cidentiæ ip ſarũ linearũ, per quas adueniunt eadẽ puncta formarũ,
ut ſunt lineæ m l & n l, reſpectu formę puncti l, & lineæ m o & n o,
reſpectu form æ puncti o: pars tamen uniuerſi, qu æ attẽditur ſecun-
dum dextrã uel ſiniſtrã, ſurſum uel deorſum partium ipſius form æ nõ mutatur. Viſum enim b c cũ
ſit minus uiſo l o, in quo eſt punctũ r, quando in puncto k rei uiſæ b c cõiunguntur duo axes m k &
n k: tũc forma uiſi b c fit in duobus locis duorum uiſuum conſimilis poſitionis, & forma uiſi, quòd
eſt l o, diuerſificabitur ſecundum ſitum partiũ ſuæ formę, & ſecundum remotionẽ in æqualẽ à pun-
cto medio nerui cõmunis: quoniã eſt magna diuerſitas in angulis refractionis ſuarum partialium
formarum, ſicut & in angulis incidentiæ earundẽ, ut hoc patere poteſt per 36 huius: nõ tamen erit
errorin parte uniuerſi: quia form æ partiũ ſuo ordine diſponẽtur, ut ſuntin re, & res uidebitur una:
quòd nõ accidit in forma uiſi, ſcilicetipſius a, quod ꝓpinquius eſt uiſui, ſi ipſum paruę fuerit quan-
titatis, & nõ ſit in illorum corporũ poſitione differẽtia ſenſibilis, ita quòd corpus a cadat inter axes
m k & n k. Quando itaq; ambo uiſus ambas res uiſas, in quibus ſunt r & d e, cõprehendunt, & quan
do duo axes fixi ſunt in uiſo b c, ſecundũ loca nõ obumbrata inſtituuntur illarũ rerum uiſarũ d e &
l o formæ in duobus locis duorum uiſuũ, & fiunt cõſimilis poſitionis in parte uniuerſi, & nõ in re-
motione à puncto ιnedio nerui cõmunis, aut nõ oẽs partes earum erunt cõfimilis poſitionis in re-
motione à duobus axibus, nec forma earum erit certificata. De uiſo uerò a, quod eſt proximum
uiſibus, quoniã ipſum cadit inter axes m k & n k, & eſt propinquius uiſui, quia non figuntur in ipſo
axes, poteſt fieri poſitio eius, in reſpectu amborũ uiſuum, diuerſa in parte ipſius uniuerſi, ita, ut nec
uideatur ad ſiniſtrã nec ad dextrã, quoniã forma ipſius quantum eſt de ſe, ad nullã partium uniuerſi
ſecundum reſpectum puncti medij ipſius nerui concaui, cui axes uiſuales incidunt, ordinatur. Sic
ergo uiſu exiſtente fixo, interpoſitis ſibi diuerſis uiſibilibus, remotiorum quandoq; ſecundum ali-
quid uiſio impeditur, ut patet. Cum autem uiſus fuerint moti, & axes fuerint coniuncti in unoquo-
que uiſibiliũ cõprehenſorũ in ſimul: tunc formæ omniũ uiſibiliũ cõprehẽdentur ſimul in ambobus
uiſibus cõſimiles in parte & remotione, & cõprehendentur ſecundum modũ ſuę certitu dinis for-
mæ uniuſcuiuſq; uiſibiliũ. Huius aũtrei totius ratio eſt hæc, quia certitudo uiſionis fit ſecundum
axes, & uiſio fit per mulriplicationẽ formæ uiſibilis in uiſum, quę nonnunquã tunc per corpus ιn-
terpoſitum im peditur, cũ linea multiplicationis formæ aliã ſuperficiem corporis medij oppoſitam
uiſui ali qualiter attingit. Et hoc eſt quod uolebamus.
ſit l o, remotior ab ambobus uiſibus quàm ſit res uiſa, quæ ſit b k c:
449[Figure 449]n m a b k c e d f g p h q l r o in cuius puncto k concurrát ambo axes uiſuales, qui ſint m k & n k:
ſitq́; punctum r taliter poſitũ, utipſum protractis axibus n k ad pun
ctum q, & m k ad punctũ h, intercipiatur inter axes, nihilq́; eius ca-
piatur per interpoſitionem rei uiſæ, quę eſt b c: ſit aũt uiſibile e d re-
motius quàm ſit ipſum b c, & propinquius pũcto r, inter duos axes
taliter diſpoſitum: ita quòd lineæ n b & m c protractæ, & cõcurren-
tes in ipſo p, aliquã partẽ eius intercipiát, quæ ſit f g: lineæ uerò m p
& n p interſecantes ſe in pucto p protractæ cõtingant peripheriã
corporis, in quo eſt punctum r, in punctis l & o: ſit uerò a quoddam
uiſum proximum uiſui, cadens inter axes m k & n k. Dico, quando
uiſus cõprehendit in eadem hora in ſimul formas uiſibilium, quæ
funt b c & e d & r, quòd quandoq; impeditur ſecũdum aliquid uiſio
ipſius e d: quoniã impeditur ſecundũ ſui partem, quæ eſt fg, quę cũ
ſit obumbrata uiſui per interpoſitionẽ uiſibilis, quod eſt b c: patet,
quòd forma illius partis nõ perueniet ad uiſum, neq; ſeruabitur in
neruo cómuni: forma uerò uiſibilis remotioris, quod eſt l o, in quo
eſt punctũ r, quoniá ipſum cadit inter lineas n b & m c, ſecantes ſe
in puncto p, quæ productę ultra punctum p, ſuis terminis l & o inci
dunt: patet quòd perueniet ad uiſum, nõ impediente uiſibili b c: ꝗa
tamen in nullo eius puncto cõcurrunt axes uiſuales, forma eius ui-
debitur inordinata ſecundũ ſitũ earundẽ partium ipſius formę, quę
ſi bi directè nõ ſuperponentur, ut oſtenſum fuit in 37 huius: ergo e-
runt inordinatæ ſecundũ remotionẽ à puncto medio nerui cõmu-
nis, quæ remotio erit hinc inde in æqualis, propter diuerſitatem in-
cidentiæ ip ſarũ linearũ, per quas adueniunt eadẽ puncta formarũ,
ut ſunt lineæ m l & n l, reſpectu formę puncti l, & lineæ m o & n o,
reſpectu form æ puncti o: pars tamen uniuerſi, qu æ attẽditur ſecun-
dum dextrã uel ſiniſtrã, ſurſum uel deorſum partium ipſius form æ nõ mutatur. Viſum enim b c cũ
ſit minus uiſo l o, in quo eſt punctũ r, quando in puncto k rei uiſæ b c cõiunguntur duo axes m k &
n k: tũc forma uiſi b c fit in duobus locis duorum uiſuum conſimilis poſitionis, & forma uiſi, quòd
eſt l o, diuerſificabitur ſecundum ſitum partiũ ſuæ formę, & ſecundum remotionẽ in æqualẽ à pun-
cto medio nerui cõmunis: quoniã eſt magna diuerſitas in angulis refractionis ſuarum partialium
formarum, ſicut & in angulis incidentiæ earundẽ, ut hoc patere poteſt per 36 huius: nõ tamen erit
errorin parte uniuerſi: quia form æ partiũ ſuo ordine diſponẽtur, ut ſuntin re, & res uidebitur una:
quòd nõ accidit in forma uiſi, ſcilicetipſius a, quod ꝓpinquius eſt uiſui, ſi ipſum paruę fuerit quan-
titatis, & nõ ſit in illorum corporũ poſitione differẽtia ſenſibilis, ita quòd corpus a cadat inter axes
m k & n k. Quando itaq; ambo uiſus ambas res uiſas, in quibus ſunt r & d e, cõprehendunt, & quan
do duo axes fixi ſunt in uiſo b c, ſecundũ loca nõ obumbrata inſtituuntur illarũ rerum uiſarũ d e &
l o formæ in duobus locis duorum uiſuũ, & fiunt cõſimilis poſitionis in parte uniuerſi, & nõ in re-
motione à puncto ιnedio nerui cõmunis, aut nõ oẽs partes earum erunt cõfimilis poſitionis in re-
motione à duobus axibus, nec forma earum erit certificata. De uiſo uerò a, quod eſt proximum
uiſibus, quoniã ipſum cadit inter axes m k & n k, & eſt propinquius uiſui, quia non figuntur in ipſo
axes, poteſt fieri poſitio eius, in reſpectu amborũ uiſuum, diuerſa in parte ipſius uniuerſi, ita, ut nec
uideatur ad ſiniſtrã nec ad dextrã, quoniã forma ipſius quantum eſt de ſe, ad nullã partium uniuerſi
ſecundum reſpectum puncti medij ipſius nerui concaui, cui axes uiſuales incidunt, ordinatur. Sic
ergo uiſu exiſtente fixo, interpoſitis ſibi diuerſis uiſibilibus, remotiorum quandoq; ſecundum ali-
quid uiſio impeditur, ut patet. Cum autem uiſus fuerint moti, & axes fuerint coniuncti in unoquo-
que uiſibiliũ cõprehenſorũ in ſimul: tunc formæ omniũ uiſibiliũ cõprehẽdentur ſimul in ambobus
uiſibus cõſimiles in parte & remotione, & cõprehendentur ſecundum modũ ſuę certitu dinis for-
mæ uniuſcuiuſq; uiſibiliũ. Huius aũtrei totius ratio eſt hæc, quia certitudo uiſionis fit ſecundum
axes, & uiſio fit per mulriplicationẽ formæ uiſibilis in uiſum, quę nonnunquã tunc per corpus ιn-
terpoſitum im peditur, cũ linea multiplicationis formæ aliã ſuperficiem corporis medij oppoſitam
uiſui ali qualiter attingit. Et hoc eſt quod uolebamus.
Aſpectum primũ ſimplicẽ dicimus illũ actum, quo primò ſimpliciter recipitur in oculi ſuperficio
forma rei uiſę: intuitionẽ uerò dicimus illũ actum, quo uiſus uerã cõprehenſionem formę rei dili-
genter perſpicien do perquirit, nõ cõtentus ſim plici receptione, ſed profunda indagine. Viſus itaq;
per aſpectum ſimplicẽ comprehendit intentiones manifeſtas, quę ſuntin rebus, nec certificat illas:
forma rei uiſę: intuitionẽ uerò dicimus illũ actum, quo uiſus uerã cõprehenſionem formę rei dili-
genter perſpicien do perquirit, nõ cõtentus ſim plici receptione, ſed profunda indagine. Viſus itaq;
per aſpectum ſimplicẽ comprehendit intentiones manifeſtas, quę ſuntin rebus, nec certificat illas: