421119LIBER QVARTVS.
quá formarum corporalium ſenſibiliũ:
palá, quòd impoſsibile eſt uiſum cóprehendere aliquã illarũ
intentionum ſolam per ſe, ſed ſemper ſunt plures illarum intentionum ſimul in forma ſenſibili con-
gregatæ. Viſus ergo cõprehendit ſimul ſemper multas intentiones particulares, quę ſolũ diſtinguũ
tur anxilio uirtutιs diftinctiuæ per imaginationẽ: & ſic demum uiſus comprehendit intentionem
particularium quamlibet diſtinctam. Quod eſt propoſitum.
intentionum ſolam per ſe, ſed ſemper ſunt plures illarum intentionum ſimul in forma ſenſibili con-
gregatæ. Viſus ergo cõprehendit ſimul ſemper multas intentiones particulares, quę ſolũ diſtinguũ
tur anxilio uirtutιs diftinctiuæ per imaginationẽ: & ſic demum uiſus comprehendit intentionem
particularium quamlibet diſtinctam. Quod eſt propoſitum.
3. Non ſub quocun angulo res ſenſibiles uidentur.
Quod omne quod uidetur, ſub angulo uideatur, patet per corollarium 18 t 3 huius:
& etiam cum
per 19 th 3 huius, corpus uiſibile, oportet, ut ſit alicuius quantitatis reſpectu uiſus, ad hoc ut actu ui-
deatur: palàm ergo, quòd ſub angulo contingentiæ, qui eſt indiuiſibilis per 16 p 3, non erit poſsibile
aliquam rem uideri. Omnis enim angulus, ſub quo poteſt fieri uiſio, eſt diuiſibilis per axem pyrami
dis radialis ſuperficiei ipſius uiſus perpendiculariter incidentem: eò quòd omnis uiſio fit per pyra-
midem uiſualem, cuius baſis ſuperficies rei uiſę per 18 t 3 huius: uel ad minus ille angulus eft ſub illo
axe, & ſub alia linea longitudinis radialis pyramidis contentus, ut declaratum eſt in 54 th 3 huius:
eſt ergo rectilineus: eſt ergo diuiſibilis per 9 p 1. Et quoniam maximus angulorum, ſub quo fit uiſio,
eſt quaſi rectus, ideo, quòd diameter foraminis uueæ, quæ ſubtenditur illi angulo in centro uiſus,
eſt quaſi æ qualis lateri cubi inſcriptibilis ſphæræ uueę, uel lateri quadrati inſcriptibilis circulo ma-
gno illius ſphæræ, ut oſten dim us in 4 t 3 huius: illi autem lateri ſemper ſubtenditur angulus rectus
per 33 p 6: quoniam eius chorda eſt quarta circuli. Si ergo uiſio fieret ac ſi lineæ radiales in centro
uueę concurrerent: tunc maximus angulus, ſecun dum quem fit uiſio, eſſet quaſi angulus rectus ſo-
lidus, ita quòd pyramis uifualis maxima fieret rectangula, & ſemidiameter baſis illius pyramidis fie
ret æqualis axi: fit autem uiſio ac ſi lineę concurrant in centro uiſus, ut patet per 73 th 3 huius: cen-
trum uerò uiſus eſt remotius in profundo, quàm centrum uueę per 8 th 3 huius. Maior ergo angu-
lus, ſecundum quem fit uiſio, eſt minor recto, ſed non multùm minor, quia illorum centrorum, ſphę
ræ ſcilicet uueę & oculi, non eſt magna diſtantia: & fit axis maximæ pyramidis uiſualis maior ſemi-
diametro baſis eius, ſed non multò maior. Et hoc patet etiam experimento: quoniam ſi aliquis ſtet
in campo plano erectus, & aperiat oculum, ut amplius poteſt, tunc uidebit quaſi quartá circuli ma-
ioris ſphærę cœleſtis per Zenith capitis tranſeuntis: & per anguli huius diuiſionem fit uiſio partiũ
illius, & omnium rerum illis angulis ſubtenſarum, quouſq; perueniatur ad angulum minimum, qui
ſi diuideretur, non fieret uiſio ſecundum illum. Licet enim omnis angulus rectilineus mathemati-
cus ſit in inſinitum diuiſibilis: in angulis tamen naturalib. ſecundum quorum diſpoſitionem fit paſ-
ſio operationis ſenſibilis, oportet ut ſit ſtatus in diuiſione, quãdo minus ſenſibile illo non erit: neq;
ergo erit uiſio ſenſibilis ſecundũ illũ: ſed omnis uiſio eſt ſenſibilis, cũ ſit actio ſenſitiua: nulla ergo ui
ſio erit ſecũdum angulum minorem illo. Non ergo ſub quocunq; angulo res ſenſibiles uidentur: &
hoc intelligendũ eſt ſecun dum lineas radiales perpendiculariter ſuperficiebus uiſuũ incidentes,
nõ obliquè, ſecundum quas obliquas fit incerta uiſio, & confuſio formarum rerum uiſibilium in ui-
ſu, ut oſtendimus in 17 th 3 huius. Patet ergo propoſitum.
per 19 th 3 huius, corpus uiſibile, oportet, ut ſit alicuius quantitatis reſpectu uiſus, ad hoc ut actu ui-
deatur: palàm ergo, quòd ſub angulo contingentiæ, qui eſt indiuiſibilis per 16 p 3, non erit poſsibile
aliquam rem uideri. Omnis enim angulus, ſub quo poteſt fieri uiſio, eſt diuiſibilis per axem pyrami
dis radialis ſuperficiei ipſius uiſus perpendiculariter incidentem: eò quòd omnis uiſio fit per pyra-
midem uiſualem, cuius baſis ſuperficies rei uiſę per 18 t 3 huius: uel ad minus ille angulus eft ſub illo
axe, & ſub alia linea longitudinis radialis pyramidis contentus, ut declaratum eſt in 54 th 3 huius:
eſt ergo rectilineus: eſt ergo diuiſibilis per 9 p 1. Et quoniam maximus angulorum, ſub quo fit uiſio,
eſt quaſi rectus, ideo, quòd diameter foraminis uueæ, quæ ſubtenditur illi angulo in centro uiſus,
eſt quaſi æ qualis lateri cubi inſcriptibilis ſphæræ uueę, uel lateri quadrati inſcriptibilis circulo ma-
gno illius ſphæræ, ut oſten dim us in 4 t 3 huius: illi autem lateri ſemper ſubtenditur angulus rectus
per 33 p 6: quoniam eius chorda eſt quarta circuli. Si ergo uiſio fieret ac ſi lineæ radiales in centro
uueę concurrerent: tunc maximus angulus, ſecun dum quem fit uiſio, eſſet quaſi angulus rectus ſo-
lidus, ita quòd pyramis uifualis maxima fieret rectangula, & ſemidiameter baſis illius pyramidis fie
ret æqualis axi: fit autem uiſio ac ſi lineę concurrant in centro uiſus, ut patet per 73 th 3 huius: cen-
trum uerò uiſus eſt remotius in profundo, quàm centrum uueę per 8 th 3 huius. Maior ergo angu-
lus, ſecundum quem fit uiſio, eſt minor recto, ſed non multùm minor, quia illorum centrorum, ſphę
ræ ſcilicet uueę & oculi, non eſt magna diſtantia: & fit axis maximæ pyramidis uiſualis maior ſemi-
diametro baſis eius, ſed non multò maior. Et hoc patet etiam experimento: quoniam ſi aliquis ſtet
in campo plano erectus, & aperiat oculum, ut amplius poteſt, tunc uidebit quaſi quartá circuli ma-
ioris ſphærę cœleſtis per Zenith capitis tranſeuntis: & per anguli huius diuiſionem fit uiſio partiũ
illius, & omnium rerum illis angulis ſubtenſarum, quouſq; perueniatur ad angulum minimum, qui
ſi diuideretur, non fieret uiſio ſecundum illum. Licet enim omnis angulus rectilineus mathemati-
cus ſit in inſinitum diuiſibilis: in angulis tamen naturalib. ſecundum quorum diſpoſitionem fit paſ-
ſio operationis ſenſibilis, oportet ut ſit ſtatus in diuiſione, quãdo minus ſenſibile illo non erit: neq;
ergo erit uiſio ſenſibilis ſecundũ illũ: ſed omnis uiſio eſt ſenſibilis, cũ ſit actio ſenſitiua: nulla ergo ui
ſio erit ſecũdum angulum minorem illo. Non ergo ſub quocunq; angulo res ſenſibiles uidentur: &
hoc intelligendũ eſt ſecun dum lineas radiales perpendiculariter ſuperficiebus uiſuũ incidentes,
nõ obliquè, ſecundum quas obliquas fit incerta uiſio, & confuſio formarum rerum uiſibilium in ui-
ſu, ut oſtendimus in 17 th 3 huius. Patet ergo propoſitum.
4. Forma lineæ perpendiculariter ſuperficiei uiſus oppoſitæ non uidetur: quoniam per ipſam
ſolùm fit distinctio punctualis: oppoſitæ uerò uiſui ſecundum longitudinem, ſecundum ſui for-
mam propriam uidetur.
ſolùm fit distinctio punctualis: oppoſitæ uerò uiſui ſecundum longitudinem, ſecundum ſui for-
mam propriam uidetur.
Eſto, ut uiſui, cuius centrum ſit d, perpendiculariter incidat linea a b, quæ ſit linea ſenſibilis, utpo
te corpus longum inſenſibilem habens latitudinem,
ut pilus, qui, licet ſit columna rotunda, uellaterata, ba
452[Figure 452]d a b a d b c ſis tamen eius à uiſu percipi non poteſt: dico, quòd ta
le corpus taliter diſpoſitum non uidetur: eſt enim an
gulus in centro uiſus, cui ſubtenditur baſis eius dia-
metri penitus inſenſibilis, ſecundum quẽ non poteſt
fieri uiſio per præmiſſam. In formis tamen alijs uiſis
fiet per incidentiam formæ huiuſmodi corporis ali
qua diſtinctio pũctualis inſenſibilis: quoniam forma
puncti illius perpendiculariter incidentis ſe formis
punctorum circumſtantium aliarum formarum im-
miſcebit: & cum non ſit de genere illorum, neceſſariò
aliquam faciet diſtinctionem, ita, ut illorum corporũ
formæ actu, licet non multum ſenſibiliter diſtinguan
tur, nec ad naturam continuitatis unius lineæ pertin-
gant. Oppoſita uerò linea uiſui ſecundum longitudi-
nem, ſiue ſit poſitio directa uel obliqua, ſemper ipſa
ſecundũ ſui formã propriam uidebitur: quoniã tota
eius lõgitudo ſub angulo uno, & partes eius ſub angulis ſenſibilib. perueniẽt ad uiſum: ut ſi linea a b
c opponatur uiſui d ſecũ dũ ſuilõ gitudinẽ, & ſit diſtãtia cõueniens: tũc ipſa tota uidebitur ſub angu
lo a d c: & pars eius a b ſub angulo a d b, & pars eius b c ſub angulo b d c: & ſiue ſit recta uel curua, uel
irregularis, ſemք aliqua lõgitudo ſecũdũ latitudinẽ deſcribetur in oculi ſuքficie, ſecundũ qđ eſt in
te corpus longum inſenſibilem habens latitudinem,
ut pilus, qui, licet ſit columna rotunda, uellaterata, ba
452[Figure 452]d a b a d b c ſis tamen eius à uiſu percipi non poteſt: dico, quòd ta
le corpus taliter diſpoſitum non uidetur: eſt enim an
gulus in centro uiſus, cui ſubtenditur baſis eius dia-
metri penitus inſenſibilis, ſecundum quẽ non poteſt
fieri uiſio per præmiſſam. In formis tamen alijs uiſis
fiet per incidentiam formæ huiuſmodi corporis ali
qua diſtinctio pũctualis inſenſibilis: quoniam forma
puncti illius perpendiculariter incidentis ſe formis
punctorum circumſtantium aliarum formarum im-
miſcebit: & cum non ſit de genere illorum, neceſſariò
aliquam faciet diſtinctionem, ita, ut illorum corporũ
formæ actu, licet non multum ſenſibiliter diſtinguan
tur, nec ad naturam continuitatis unius lineæ pertin-
gant. Oppoſita uerò linea uiſui ſecundum longitudi-
nem, ſiue ſit poſitio directa uel obliqua, ſemper ipſa
ſecundũ ſui formã propriam uidebitur: quoniã tota
eius lõgitudo ſub angulo uno, & partes eius ſub angulis ſenſibilib. perueniẽt ad uiſum: ut ſi linea a b
c opponatur uiſui d ſecũ dũ ſuilõ gitudinẽ, & ſit diſtãtia cõueniens: tũc ipſa tota uidebitur ſub angu
lo a d c: & pars eius a b ſub angulo a d b, & pars eius b c ſub angulo b d c: & ſiue ſit recta uel curua, uel
irregularis, ſemք aliqua lõgitudo ſecũdũ latitudinẽ deſcribetur in oculi ſuքficie, ſecundũ qđ eſt in