Decimotertiò, currus initio difficiliùs trahitur;
ratio eſt, quia nullus
impetus ineſt initio, qui vbi ſemel productus primo inſtanti; nec totus
deſtruatur ſecundo; nec enim totus fruſtrà eſt; habet enim aliquem effe
ctum, id eſt motum; augetur per acceſſionem noui impetus ſecundo in
ſtanti producti; idem dico de tertio, quarto, quinto, &c. donec tandem
poſt aliquod tempus motu æquabili procedat currus; quia ſcilicet quan
tum deſtruitur ſingulis inſtantibus, tantundem ferè producitur, ſed mi
nùs profectò, quàm initio; igitur faciliùs; igitur initio difficiliùs; hinc
equi totis neruis enituntur initio, præſertim in plano arduo; at vbi cur
rus primum impetum accepit, longè faciliùs deinde propagatur; hinc ſi
rumpatur funis, quo trahitur currus præcipiti equorum curſu, currus
ipſe deinde per aliquod tempus adhuc rotatur; igitur prior impetus du
rat adhuc; nec enim nouus producitur.
impetus ineſt initio, qui vbi ſemel productus primo inſtanti; nec totus
deſtruatur ſecundo; nec enim totus fruſtrà eſt; habet enim aliquem effe
ctum, id eſt motum; augetur per acceſſionem noui impetus ſecundo in
ſtanti producti; idem dico de tertio, quarto, quinto, &c. donec tandem
poſt aliquod tempus motu æquabili procedat currus; quia ſcilicet quan
tum deſtruitur ſingulis inſtantibus, tantundem ferè producitur, ſed mi
nùs profectò, quàm initio; igitur faciliùs; igitur initio difficiliùs; hinc
equi totis neruis enituntur initio, præſertim in plano arduo; at vbi cur
rus primum impetum accepit, longè faciliùs deinde propagatur; hinc ſi
rumpatur funis, quo trahitur currus præcipiti equorum curſu, currus
ipſe deinde per aliquod tempus adhuc rotatur; igitur prior impetus du
rat adhuc; nec enim nouus producitur.
Decimoquartò, ſi dum quis trahit toto niſu magnum aliquod pondus,
funis rumpatur, pronus corruit; ratio eſt, quia totum impetum in ſe produ
cit, quem in ſe ſimul & pondere integro fune ſeruato produxiſſet; hinc
dum duo in partes aduerſas cylindrum, vel funem trahunt, ſi dimittat
vnus ſupinus, alter proruit; quæ omnia ex noſtris principijs luce clariora
redduntur; non eſt tamen, quod aliquis exiſtimet huius phœnomeni ra
tionem tantùm à priori impetu conſeruato eſſe; qui certè minor erat in
trahente, quàm vt hunc effectum præſtare poſſit, cùm toti ponderi di
ſtribuatur; igitur potiſſima ratio duci debet ab impetu nouo producto,
quî cùm in auulſum pondus tranſire non poſſit, totus in ipſo trahente
quaſi ſubſiſtit.
funis rumpatur, pronus corruit; ratio eſt, quia totum impetum in ſe produ
cit, quem in ſe ſimul & pondere integro fune ſeruato produxiſſet; hinc
dum duo in partes aduerſas cylindrum, vel funem trahunt, ſi dimittat
vnus ſupinus, alter proruit; quæ omnia ex noſtris principijs luce clariora
redduntur; non eſt tamen, quod aliquis exiſtimet huius phœnomeni ra
tionem tantùm à priori impetu conſeruato eſſe; qui certè minor erat in
trahente, quàm vt hunc effectum præſtare poſſit, cùm toti ponderi di
ſtribuatur; igitur potiſſima ratio duci debet ab impetu nouo producto,
quî cùm in auulſum pondus tranſire non poſſit, totus in ipſo trahente
quaſi ſubſiſtit.
Decimoquintò, vt quis fortius trahat firmo pede, & crure intento, ſo
lum ipſum aduerſo niſu premit; ratio in promptu eſt, quia dum manu
trahit corporis truncum lumborum vi, & oſſium contractorum explica
tione ſurſum attollit; igitur nouus impetus ponderi tracto accedit; hinc
pede, vel genu in partem aduerſam contranititur, qui trahit; nam que
madmodum gemino brachio fortiùs trahimus, quàm vno; ita prorſus,
cum brachiorum vis iuuatur à lumbis, cruribus, &c. haud dubiè vali
dior eſt.
lum ipſum aduerſo niſu premit; ratio in promptu eſt, quia dum manu
trahit corporis truncum lumborum vi, & oſſium contractorum explica
tione ſurſum attollit; igitur nouus impetus ponderi tracto accedit; hinc
pede, vel genu in partem aduerſam contranititur, qui trahit; nam que
madmodum gemino brachio fortiùs trahimus, quàm vno; ita prorſus,
cum brachiorum vis iuuatur à lumbis, cruribus, &c. haud dubiè vali
dior eſt.
Decimoſextò, cum faciliùs amoueri poteſt, quod pellimus pede, vel
genu, quàm quod trahimus manu, vel vnco, illud ipſum mouetur; hinc
vnco, ſi quis annulum apprehenſum trahat quantumuis immobilem, &
pede firmo nauim pellat in aduerſam partem; haud dubiè, quia faciliùs
moueri poteſt nauis quàm annulus, verſus annulum ibit; ſed ne diuer
ſas impreſſionum rationes, quæ in motu nauis vulgò apparent diſtraha
mus; hoc loco breuiter omnes congerendas eſſe putaui. Primò ad lit
tus tendit cum trahitur vnco annullus immobilis, vt iam dictum eſt. Se
cundò, ſi pellitur, vel fundum aquæ, vel aliud corpus immobile longio
ri ligno, & pede pellatur ipſa nauis in aduerſam partem, in cam ibit
propter eandem rationem; Tertiò ſi pellatur aqua remis fixo etiam pe
de vel crure contranitente in aduerſam partem, idem ſequetur effectus.
Quartò, hinc quò remus latior eſt, & longior erit, maior erit effectus,
genu, quàm quod trahimus manu, vel vnco, illud ipſum mouetur; hinc
vnco, ſi quis annulum apprehenſum trahat quantumuis immobilem, &
pede firmo nauim pellat in aduerſam partem; haud dubiè, quia faciliùs
moueri poteſt nauis quàm annulus, verſus annulum ibit; ſed ne diuer
ſas impreſſionum rationes, quæ in motu nauis vulgò apparent diſtraha
mus; hoc loco breuiter omnes congerendas eſſe putaui. Primò ad lit
tus tendit cum trahitur vnco annullus immobilis, vt iam dictum eſt. Se
cundò, ſi pellitur, vel fundum aquæ, vel aliud corpus immobile longio
ri ligno, & pede pellatur ipſa nauis in aduerſam partem, in cam ibit
propter eandem rationem; Tertiò ſi pellatur aqua remis fixo etiam pe
de vel crure contranitente in aduerſam partem, idem ſequetur effectus.
Quartò, hinc quò remus latior eſt, & longior erit, maior erit effectus,