Huygens, Christiaan, Christiani Hugenii opera varia; Bd. 2: Opera geometrica. Opera astronomica. Varia de optica
page |< < (663) of 568 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div390" type="section" level="1" n="156">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8666" xml:space="preserve">
              <pb o="663" file="0403" n="422" rhead="COSMOTHEOROS, LIB. I."/>
            bendi arte, niſi ſumma in commerciis belliſque neceſſi@as
              <lb/>
            eam extudiſſet. </s>
            <s xml:id="echoid-s8667" xml:space="preserve">Huic artem navigandi, huic ſerendi debe-
              <lb/>
            mus, maximamque partem cæterorum quibus fruimur inven-
              <lb/>
            torum; </s>
            <s xml:id="echoid-s8668" xml:space="preserve">itemque naturæ arcana fere omnia, inter experien-
              <lb/>
            dum reperta. </s>
            <s xml:id="echoid-s8669" xml:space="preserve">Ita ea ipſa propter quæ incuſanda rationis fa-
              <lb/>
            cultas videbatur, poſſunt dici ad perficiendam exacuendamque
              <lb/>
            eam plurimum prodeſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s8670" xml:space="preserve">Nam & </s>
            <s xml:id="echoid-s8671" xml:space="preserve">virtutes ipſæ, fortitudo
              <lb/>
            animi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8672" xml:space="preserve">conſtantia, vix aliter quam in periculis rebuſque
              <lb/>
            adverſis apparere poſſunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s8673" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8674" xml:space="preserve">Quod ſi igitur genus animalium rationabile in cæteris Pla-
              <lb/>
            netis eſſe cogitemus, quod virtutibus vitiiſque fere iiſdem
              <lb/>
            atque homines præditum ſit, id tanti eſſe exiſtimandum eſt,
              <lb/>
            ut abſque iis, longè quàm Tellus hæc noſtra viliores futuri
              <lb/>
            ſint.</s>
            <s xml:id="echoid-s8675" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8676" xml:space="preserve">Poſitis vero ejuſmodi Planetarum incolis ratione utenti-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0403-01" xlink:href="note-0403-01a" xml:space="preserve">Nec ratio-
                <lb/>
              nem in Pla-
                <lb/>
              netarum in-
                <lb/>
              colis à noſtr@
                <lb/>
              diverſam
                <lb/>
              eſſe.</note>
            bus, quæri adhuc poteſt, anne idem illic, atque apud nos,
              <lb/>
            ſit hoc quod rationem vocamus. </s>
            <s xml:id="echoid-s8677" xml:space="preserve">Quod quidem ita eſſe
              <lb/>
            omnino dicendum videtur, neque aliter fieri poſſe; </s>
            <s xml:id="echoid-s8678" xml:space="preserve">ſive
              <lb/>
            uſum rationis in his conſideremus quæ ad mores & </s>
            <s xml:id="echoid-s8679" xml:space="preserve">æquita-
              <lb/>
            tem pertinent, ſive in iis quæ ſpectant ad principia & </s>
            <s xml:id="echoid-s8680" xml:space="preserve">fun-
              <lb/>
            damenta ſcientiarum. </s>
            <s xml:id="echoid-s8681" xml:space="preserve">Etenim ratio apud nos eſt, quæ ſen-
              <lb/>
            ſum juſtitiæ, honeſti, laudis, clementiæ, gratitudinis inge-
              <lb/>
            nerat, mala ac bona in univerſum diſcernere docet: </s>
            <s xml:id="echoid-s8682" xml:space="preserve">quæque
              <lb/>
            ad hæc animum diſciplinæ, multorumque inventorum capa-
              <lb/>
            cem reddit. </s>
            <s xml:id="echoid-s8683" xml:space="preserve">Exſtaretne alibi diverſa ab hac ratio? </s>
            <s xml:id="echoid-s8684" xml:space="preserve">cenſere-
              <lb/>
            turque injuſtum aut ſceleſtum in Jove aut Marte, quod apud
              <lb/>
            nos juſtum ac præclarum habetur? </s>
            <s xml:id="echoid-s8685" xml:space="preserve">Certè nec veri ſimile eſt,
              <lb/>
            nec omnino poſſibile. </s>
            <s xml:id="echoid-s8686" xml:space="preserve">Cum enim rationis, qualem hic
              <lb/>
            agnoſcimus, ductu opus ſit ad tuendam vitam ac ſocietatem
              <lb/>
            (nam & </s>
            <s xml:id="echoid-s8687" xml:space="preserve">hanc apud Planeticolas reperiri oſtendemus) ſi con-
              <lb/>
            traria ejus decretis ſtatuantur, ſequetur ruina ac ſubverſio eo-
              <lb/>
            rum, quibus ejuſmodi mens perverſa contigiſſet. </s>
            <s xml:id="echoid-s8688" xml:space="preserve">At con-
              <lb/>
            ſervati
              <unsure/>
            o, ut videmus, rerum conditori ubique propoſita eſt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s8689" xml:space="preserve">Verum utur affectiones animi à nobis aliquatenus diverſæ
              <lb/>
            ſint@ apud iſtos longinquarum terrarum habitatores, puta in
              <lb/>
            his quæ ad amicitiam, iram, odium, honeſtatem, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>