Huygens, Christiaan, Christiani Hugenii opera varia; Bd. 2: Opera geometrica. Opera astronomica. Varia de optica
page |< < (664) of 568 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div390" type="section" level="1" n="156">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8689" xml:space="preserve">
              <pb o="664" file="0404" n="423" rhead="CHRISTIANI HUGENII"/>
            diam, decorem attinent; </s>
            <s xml:id="echoid-s8690" xml:space="preserve">non tamen dubitari poteſt, quin
              <lb/>
            in veri inveſtigandi ſtudio, judicandis rationum conſequen-
              <lb/>
            tiis, ac præſertim in ratiociniis, quæ ad quantitatem ac ma-
              <lb/>
            gnitudinem ſpectant, circa quæ Geometria verſatur, (ſi quid
              <lb/>
            habent ejuſmodi, quod mox inquiremus) non, inquam,
              <lb/>
            dubitari poteſt, quin prorſus ſimilis ſit, eademque via in-
              <lb/>
            grediatur illorum ac noſtra ratio; </s>
            <s xml:id="echoid-s8691" xml:space="preserve">quodque apud nos verum
              <lb/>
            eſt, idem ſit in cæteris Planetis. </s>
            <s xml:id="echoid-s8692" xml:space="preserve">Etſi vis ac facultas in his
              <lb/>
            rebus major minorve illorum incolis fortaſſe quam nobis
              <lb/>
            contigerit.</s>
            <s xml:id="echoid-s8693" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8694" xml:space="preserve">Sed jam nimis longè provectum me eſſe ſentio. </s>
            <s xml:id="echoid-s8695" xml:space="preserve">Ante
              <lb/>
            enim diſpiciendum erat de ſenſibus corporeis iſtorum in Pla-
              <lb/>
            netis agentium, quibus ſi carerent, vix jam aut vitam, ut
              <lb/>
            animalia, ſortiti eſſe videri poſſint, aut habere, in quo ra-
              <lb/>
            tionis uſum exerceant. </s>
            <s xml:id="echoid-s8696" xml:space="preserve">Puto autem oſtendi poſſe probabili-
              <lb/>
            bus argumentis & </s>
            <s xml:id="echoid-s8697" xml:space="preserve">bruta animantia, & </s>
            <s xml:id="echoid-s8698" xml:space="preserve">quibus ratio ineſt,
              <lb/>
            convenire, in his quæ ad ſenſus attinent, cum iis quæ ter-
              <lb/>
            ram hanc incolunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s8699" xml:space="preserve">Primùm namque ſi cogitemus quid ſit
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0404-01" xlink:href="note-0404-01a" xml:space="preserve">Nec deeſſe
                <lb/>
              @ll@s ſenſus.</note>
            in animalibus videndi poteſtas, abſque qua neque paſcendi
              <lb/>
            ratio eſſet, nec pericula vitandi; </s>
            <s xml:id="echoid-s8700" xml:space="preserve">nec denique vita alia quam
              <lb/>
            talparum aut lumbricorum; </s>
            <s xml:id="echoid-s8701" xml:space="preserve">prorſus neceſſe eſſe intelligemus
              <lb/>
            ut, ubi ſunt animalia his præſtantiora, ibi & </s>
            <s xml:id="echoid-s8702" xml:space="preserve">viſu prædita
              <lb/>
            ſint. </s>
            <s xml:id="echoid-s8703" xml:space="preserve">Cum nihil ad vitam vel conſervandam, vel exornan-
              <lb/>
            dam æque conducat. </s>
            <s xml:id="echoid-s8704" xml:space="preserve">Quod ſi vero inſpiciamus mirabilem
              <lb/>
            lucis naturam, ſtupendumque artificium, quo ad eam fruen-
              <lb/>
            dam oculi comparati ſunt, facile cognoſcemus, perceptionem
              <lb/>
            rerum procul diſtantium, cum circumſcriptione formarum, diſ-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0404-02" xlink:href="note-0404-02a" xml:space="preserve">Nec viſum.</note>
            crimen intervallorum, non alio modo, quam qui ex viſu ſit,
              <lb/>
            inſtitui poſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s8705" xml:space="preserve">Non enim poteſt hic ſenſus, imo nec alius quiſ-
              <lb/>
            quam eorum quos novimus, exiſtere, quam ex motu extrinſecus
              <lb/>
            adveniente. </s>
            <s xml:id="echoid-s8706" xml:space="preserve">Qui motus, ut alibi explicuimus, in efficiendo vi-
              <lb/>
            ſu, à Sole proficiſcitur, aut ſtellis inerrantibus, aut igne; </s>
            <s xml:id="echoid-s8707" xml:space="preserve">quo-
              <lb/>
            rum particulæ celerrima agitatione concitæ, circumfuſam cæ-
              <lb/>
            leſtem materiam continue pulſant, impelluntque; </s>
            <s xml:id="echoid-s8708" xml:space="preserve">qui impulſus
              <lb/>
            a proximis ad longe diſſitas citiſſime propagetur, fere eo modo
              <lb/>
            quo ſonus per aërem. </s>
            <s xml:id="echoid-s8709" xml:space="preserve">Abſque hoc motu, materiaque </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>