Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[391.] 35. In ſpeculo conico conuexo imago conica uidetur. 58 p 7. 40 p 6.
[392.] 36. Imago uiſibilis propinqui ſpeculo conico conuexo, maior: longinqui, minor uidetur. 59 p 7.
[393.] 37. Imago figuratur quodammodo à ſuo ſpeculo. 38 p 5.
[394.] DE ERRORIBVS, QVI ACCIDVNT IN SPECVLIS ſphæricis concauis. Cap. VII. 38. In ſpeculo cauo allucinationes frequentiores & maiores accidunt, quàm in plano & con-uexo. Vitell. in proœmio 8 libri.
[395.] 39. Si uiſ{us} & uiſibile fuerint intra ſpeculũ ſphæricum cauũ, in recta linea extremis ſuis à centro æquabiliter diſtante: imago uidebitur ultra ſpeculũ, maior uiſibili. 46 p 8.
[396.] 40. Si uiſ{us} fuerit ſublimior uiſibili intra ſpeculum ſphæricum cauum extremis ſuis à cen-tro æquabiliter diſtante: imago uidebitur ultra ſpeculum, maior uiſibili. 47 p 8.
[397.] 41. In ſpeculo ſphærico cauo imago interdum æquatur uiſibili: & quæ inter uiſum & ſpecu-lum, euerſa, quæ pone uiſum, erecta eſt. 48 p 8.
[398.] 42. In ſpeculo ſphærico cauo imago inter uiſum & ſpeculum aliquando minor eſt uiſibili & euerſa: pone uiſum aliquando maior eſt, & erecta. 49 p 8.
[399.] 43. In ſpeculo ſphærico cauo imago inter uiſum & ſpeculum aliquando maior eſt uiſibili, & euerſa: pone uiſum aliquando minor eſt, & erecta. 50 p 8.
[400.] 44. Si uiſ{us} ſit citra centrum ſpeculi ſphærici caui, uiſibile ultra: imago tum uiſibilis, tum ui-dentis, euerſa & minor uidebitur. 51 p 8.
[401.] 45. In ſpeculo ſphærico cauo imago lineæ rectæ aliquando uidetur recta. Et ſiduo lineæ rectæ termini reflectantur à duob{us} punctis peripheriæ circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-
[402.] 46. In ſpeculo ſphærico cauo imagines linearum: conuexæ, cauæ, aliquando uidentur cõuexæ, cauæ: eadem́ obliquitate uiſum, qua ipſæ lineæ ſpeculum, reſpiciunt. 55 p 8.
[403.] 47. In ſpeculo ſphærico cauo lineæ: recta, & curua conuexa parte ſpeculum reſpiciens, habent aliquando imagines curuas: recta quatuor: curua unam: omnes́ caua parte uiſum reſpi-ciunt. 56 p 8.
[404.] 48. Si duo uiſibilis puncta à duob{us} ſpeculi ſphærici caui punctis adunum uiſum reflexa, in eadem ſpeculi diametro imagines ſu{as} habeant: recta inter centrum ſpeculi & imaginem longinquiorem, ad rectam inter idem centrum & punctum uiſibilis à ſpeculi centro lon-ginqui{us}, maiorem rationem habet: quàm recta inter ſpeculi centrum & imaginem pro-pinquiorem, ad rectam inter idem centrum & punctum uiſibilis centro ſpeculi propin-quius. 43 p 8.
[405.] 49. In ſpeculo ſphærico cauo imago lineæ rectæ aliquando uidetur conuexa. 57 p 8.
[406.] 50. In ſpeculo ſphærico cauo imagines linearum: cauæ, conuexæ, aliquando uiden-tur cauæ. 58 p 8.
[407.] DE ERRORIBVS, QVI ACCI-dunt in ſpeculis columnaribus concauis. Cap. VIII.
[408.] 51. Siuiſ{us} ſit extra planũ lineærectæ, parallelæ axi ſpeculi cylindraceicaui: imago aliàs ui-debitur recta & maior ipſa linea: aliâs caua: aliâs cõuexa: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 25 p 9.
[409.] 52. Si uiſ{us} à terminis lineæ rectæ æquabiliter diſtans, ſit extra ipſi{us} planum, perpendicula re plano axis ſpeculi cylindr acei caui: imago uidebitur maximè caua. 27 p 9.
[410.] 53. Si uiſ{us} ſit in plano lineæ rectæ, obliquo adplanum axis ſpeculi cylindracei caui: imago uidebitur caua & euerſa. 28 p 9.
[411.] 54. Siuiſ{us} ſit in plano lineæ rectæ, perpendiculari plano axis ſpeculi cylindracei caui: imago uidebitur recta & euerſa: aliâ s maior: aliâs minor: aliâs æqualis ipſi lineæ: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 29 p 9.
[412.] DE ERRORIBVS, QVI ACCIDVNT IN SPECVLIS pyramidalibus concauis. Cap. IX.
[413.] 55. Si lineæ: recta uel curua obliquè incidant uertici ſpeculi conici caui: reflectentur à latere conico ad uiſum inter ipſas & ſpeculi ſuperficiem poſitum: & imago rectæ uidebitur parum cur-ua: curuæ, recta. 31 p 9.
[414.] 56. Si uiſ{us} ſit in communi ſectione planorum: lineæ rectæ & axis ſpeculi conici caui, inter ſe perpendicularium: imago uidebitur recta & euerſa: aliâs maior: aliâs æqualis: aliâs minor ιpſa line a: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 34 p 9.
[415.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SEPTIMVS.
[416.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I. 1. Viſio fit trifariam: rectè, reflexè & refractè. In præfat. 1. 10 libr. Idem 1 n 4.
[417.] QVÒD LVX PERTRANSEAT PER DIAPHANA CORPORA SECVN dum uerticationes linearũ rectarum, & refringatur, cum occurrit cor-pori, cuius diaphanitas fuerit diuerſa à diaphanitate corporis, in quo exiſtit. Cap. II. 2. Constructio organi refractionis. 1 p 2.
[418.] 3. Radius medio denſiori perpendicularis, irrefract{us} penetrat. 42. p 2. Idem 17 n 1.
[419.] 4. Radi{us} medio denſiori obliqu{us}, refringitur ad perpendicularem à refractionis puncto excitatam. 43 p 2. Idem 17 n 1.
[420.] 5. Radij incidentiæ & refractionis ſunt in uno plano. 46 p 2.
< >
page |< < (126) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1073" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s27619" xml:space="preserve">
              <pb o="126" file="0428" n="428" rhead="VITELLONIS OPTICAE"/>
            partis ſuperficiei oculi ad totam ſphęricam ſuperficiem oculi, ſicut illius anguli ad octo angulos re-
              <lb/>
            ctos ſolidos per 87 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27620" xml:space="preserve"> 1 huius.</s>
            <s xml:id="echoid-s27621" xml:space="preserve"> Cú enim pyramidis radialis baſis ſemper ſit in ſuperficie rei uiſæ per
              <lb/>
            18 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27622" xml:space="preserve"> 3 huius, ſecatur tamen ipſa pyramis quaſi æquidiſtanter ſuæ baſi per ſuperficiem ipſius uiſus,
              <lb/>
            & ſic unus angulus fit ambabus pyramidibus communis, radiali uidelicet totali & eius parti re-
              <lb/>
            ſectæ per ipſam ſuperficiem oculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s27623" xml:space="preserve"> magnitudo itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27624" xml:space="preserve"> partis ſuperficiei uiſus, ad quam peruenit for-
              <lb/>
            ma rei, & angulus, quem continet pyramis radialis, continens illam partem ſuperficiei uiſus, ſunt
              <lb/>
            ambo radix comprehenſionis magnitudinis rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s27625" xml:space="preserve"> Quamuis autem & hic angulus & hæc pars
              <lb/>
            ſuperficiei uiſus diuerſificentur ſecundum diuerſitatem remotionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s27626" xml:space="preserve"> quantò enim magis elonga-
              <lb/>
            tur res, tantò magis ille angulus minorabitur per 106 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27627" xml:space="preserve"> 1 huius, quia pyramis radialis fit ftrictior,
              <lb/>
            & quaſi una pyramidum radialium, quæ eſt rei uiſæ remotioris, infcribitur pyramidi radiali, quę eſt
              <lb/>
            rei uiſæ propin quioris:</s>
            <s xml:id="echoid-s27628" xml:space="preserve"> angulus ergo in cẽtro uiſus fit acutior, & pars ſuperficiei uiſus correſpon-
              <lb/>
            dens illi angulo fit minor, & quantò plus approximat res uiſui, tantò plus ampliatur magnitudo.</s>
            <s xml:id="echoid-s27629" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Semper tamen magnitudo rei uiſæ comprehenditur à uiſu ſecundum magnitudinem partis præ-
              <lb/>
            miſſæ ſuperficiei uiſus, & anguli illius ſolidi, qui fit in centro uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s27630" xml:space="preserve"> Patet ergo propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27631" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1074" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head866" xml:space="preserve" style="it">18. Magnitudines omnes comprehenſæ à uiſu ſecundum oppoſitionem, ſunt quantitates ſu-
            <lb/>
          perficierum uiſibilium & partium illarum ſuperficierum: nec non ſuorum terminorum & ſpa-
            <lb/>
          tiorum inter uiſibilia diſtinctorum. Alhazen 41 n 2.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s27632" xml:space="preserve">Quantitas enim totius corporis rei uiſæ non comprehenditur à uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s27633" xml:space="preserve"> quoniam uiſus non com-
              <lb/>
            prehendit totam ſuperficiem corporis, ſed ſolum illud, quod ſibi opponitur ex ſuperficie corporis
              <lb/>
            aut ex ſuperficiebus eius, quamuis corpus ſit paruum:</s>
            <s xml:id="echoid-s27634" xml:space="preserve"> utpote illud, inter quod & aliquam partem
              <lb/>
            ſuperficiei uiſus duci poſsint lineę rectæ per 2 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27635" xml:space="preserve"> 3 huius.</s>
            <s xml:id="echoid-s27636" xml:space="preserve"> Sic ergo uiſus comprehendit ſolam rei ſu-
              <lb/>
            perficiem:</s>
            <s xml:id="echoid-s27637" xml:space="preserve"> & ſi uiſus comprehenderit corporeitatem corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s27638" xml:space="preserve"> non propter hoc cõprehendet quan
              <lb/>
            titatem eius, ſed tantùm figuram corporeitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s27639" xml:space="preserve"> quòd ſi fortaſſe corpus fuerit motum aut uiſus mo-
              <lb/>
            tus, ita quòd uiſus comprehendet totam corporis ſuperficiem:</s>
            <s xml:id="echoid-s27640" xml:space="preserve"> tunc uirtus diſtinctiua comprehen-
              <lb/>
            det quantitates corporeitatis eius alia operatione quàm uiſa ſit apud uiſionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s27641" xml:space="preserve"> & ſimiliter eſt de
              <lb/>
            partibus corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s27642" xml:space="preserve"> Quantitates ergo, quas uiſus comprehendit per oppoſitionem, non ſunt, nifi
              <lb/>
            quantitates ſuperficierum & linearum terminantium illas ſuperficies uel ipſas menſurantium ſe-
              <lb/>
            cundum longum uel ſecundum latum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27643" xml:space="preserve"> Et quoniam comprehenſis diuerſorum corporum ſuperfi-
              <lb/>
            ciebus diuerſis & ipſarum terminis, neceſſariò cõprehenditur diſtantia inter illa corpora per com-
              <lb/>
            prehenſiones partium ſuperficiei uiſus nó coloratarum colore uiſorum corporum, ſed interiacen-
              <lb/>
            tium partes ſuperficiei uiſus coloratas coloribus illorum corporũ, nec ſunt plures magnitudines,
              <lb/>
            quæ uiſu comprehendantur:</s>
            <s xml:id="echoid-s27644" xml:space="preserve"> patet ergo propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27645" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1075" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head867" xml:space="preserve" style="it">19. Omnia uiſa ſub eodem angulo, quorum diſtantia ab inuicem non perpenditur, æqualia
            <lb/>
          uidentur. Euclides 7 hypotheſi opticorum.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s27646" xml:space="preserve">Sit uiſus centrum punctum a:</s>
            <s xml:id="echoid-s27647" xml:space="preserve"> & ſit res uiſa linea b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s27648" xml:space="preserve"> ſintq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s27649" xml:space="preserve"> lineæ, ſecundum quas puncta g & b
              <lb/>
            perueniunt ad uiſum, g a & b a:</s>
            <s xml:id="echoid-s27650" xml:space="preserve"> uidetur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27651" xml:space="preserve"> linea b g ſub angulo g a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s27652" xml:space="preserve"> ſitq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s27653" xml:space="preserve"> alia res, quæ eſt d e, ca-
              <lb/>
            dens inter eaſdem lineas g a & b a, ita ut ipſa uideatur
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0428-01" xlink:href="fig-0428-01a" number="458">
                <variables xml:id="echoid-variables438" xml:space="preserve">b d g e a</variables>
              </figure>
            ſub eodem angulo g a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s27654" xml:space="preserve"> dico, quòd lineæ g b & d e ui-
              <lb/>
            debuntur æquales, ſi lineæ d b & e g non perpendan
              <lb/>
            tur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s27655" xml:space="preserve"> Quia enim uiſus a comprehendit duo pun-
              <lb/>
            cta d & b ſuper unam lineam, quæ eſt a b, & duo pun-
              <lb/>
            cta e & g ſuper unam lineam, quæ eſt a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s27656" xml:space="preserve"> non ergo ui-
              <lb/>
            det aliquem terminum alicuius duarum quantitatum
              <lb/>
            b g & d e egredi ab alia, ſed uidet fines extremitatum
              <lb/>
            æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s27657" xml:space="preserve"> Et quia nó perpendit quantitatem linearum
              <lb/>
            d b & e g eſſe aliquam, apparet uiſui punctus d ſuper
              <lb/>
            punctum b, & punctus e ſuper punctum g:</s>
            <s xml:id="echoid-s27658" xml:space="preserve"> eorum ue-
              <lb/>
            rò, quorum alterum alteri ſuperpoſitum non excedit
              <lb/>
            reliquum, nec exceditur ab illo, illa ſunt ad inuicem
              <lb/>
            æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s27659" xml:space="preserve"> duæ ergo lineæ d e & b g uidentur æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s27660" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniam ſecundum iudicium uiſus una ipſarũ aliam
              <lb/>
            cooperit, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27661" xml:space="preserve"> extremitates unius ſuperant alterius
              <lb/>
            extremitates.</s>
            <s xml:id="echoid-s27662" xml:space="preserve"> Et per hũc modum in noctibus aliqua-
              <lb/>
            liter lucidis, ut cum luna lucet de ſub nubibus, uel in
              <lb/>
            horis crepuſcularibus, ſi accidat hominẽ uel aliud aliquid cum alta arbore uel turri ſub eodem an-
              <lb/>
            gulo uideri:</s>
            <s xml:id="echoid-s27663" xml:space="preserve"> iudicabitur homo uel res alia fortè altitudinis ipſius arboris uel turris:</s>
            <s xml:id="echoid-s27664" xml:space="preserve"> & fit propter
              <lb/>
            hoc multa deceptio in uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s27665" xml:space="preserve"> Patet itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27666" xml:space="preserve"> propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27667" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1077" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head868" xml:space="preserve" style="it">20. Omne quod ſub maiori angulo uidetur, maius uidetur, & quod ſub minori minus: ex quo
            <lb/>
          patet idem ſub maiori angulo uiſum apparere maius ſe ipſo ſub minori angulo uiſo: & uniuer-
            <lb/>
          ſaliter ſecundum proportioncm anguli fit proportio quantitatis rei directè uel ſub eadem obli-
            <lb/>
          quitate uiſæ. Euclides 5 & 6 hypotheſi opt.</head>
        </div>
      </text>
    </echo>