Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[421.] 6. Radi{us} medio rariori perpendιcularis, irrefract{us} penetrat. 44 p 2.
[422.] 7. Radi9 medio rariori obliqu{us}, refringitur à քpẽdiculari à refractiõis pũcto excitata. 45 p 2.
[423.] 8. Radi{us} medio perpẽdicularis, irrefract{us} penetrat, obliqu{us} refringitur: in denſiore qui-dem ad perpendicularem: in rariore uerò à perpẽdiculari è refractionis puncto excitata. 47 p 2.
[424.] DE QVALITATE REFRACTIONIS LVCIS IN corporibus diaphanis. Cap. III. 9. Superficies refractionis eſt perpendicularis ſuperficiei refractiui. 2 p 10.
[425.] 10. Magnitudines angulorũ refractiõis ab aere ad aquãorgano refractiõis explorare. 5 p 10.
[426.] 11. Magnitudines angulorum refractionis ab aere uel aqua ad uitra planum uel conuexum, & contrà, organo refractionis inuenire. 6 p 10.
[427.] 12. Magnitudines angulorum refractionis ab aere uel aqua ad uitrum cauum, & contrà, organo refractionis inueſtigare. 7. 8 p 10.
[428.] QVÒD QVICQVID COMPREHENDITVR VLTRA CORPORA diaphana, quæ differuntin diaphanitate à corpore, in quo eſt uiſus, cum fuerit obliquum à lineis perpendicularibus ſuper ſuperficiem eorum, comprehenditur ſecundum refractio-nem. Cap. IIII. 13. Viſibile medio diuerſo perpendiculare, rectè: obliquum refractè uidetur. 3 p 10.
[429.] 14. Imago refracti uiſibilis à medio quidem denſiore, inclinat ad perpendicularem à refra-ctionis puncto excitatam: à rariore uerò ab eadem declinat. 4 p 10.
[430.] 15. Stella uidetur refractè. 49 p 10.
[431.] 16. Cœlum rari{us} eſt aere & igne. 50 p 10.
[432.] DE IMAGINIBVS. CAP. V. 17. Imago (quæ eſt forma refracti uiſibilis à medio diuerſo) extra uiſibilis locum uidetur. in defin. 11 p 10.
[433.] 18. Imago uideturin concurſu linearum refractionis, & perpendicularis incidentiæ. 15 p 10.
[434.] 19. Imago uidetur tum in linea refractionis, tum in perpendiculari incidentiæ. 12. 13. 18 p 10.
[435.] 20. Viſibile refractum à medio (quod ſectum plano, facit communem ſectionem lineam re-ctam aut peripheriam) unam habet imaginem. 29. 30 p 10.
[436.] 21. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui fuerit linea recta: uiſibile in perpendiculari ſuper refractiuum à uiſu duct a: rectè, & unum uidebitur. 19 p 10.
[437.] 22. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui denſioris fuerit linea rect a: uiſibile extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto refringetur, & unam habebit imaginem. 20 p 10.
[438.] 23. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ refractionis & refractiui rarioris fuerit linea recta: uiſibi-le extra perpendicularem, à uiſu ſuper refractiuum ductã: ab uno puncto refringetur: & unam habebit imaginem. 21 p 10.
[439.] 24. Si duæ rectæ lineæ circulo inſcriptæ interſecentur: angul{us} ſectionis quilibet æquatur angulo in peripheria, inſiſtẽti in periphe-riam æqualẽ duab{us} peripherijs eidem angulo, & ad uerticem oppoſito ſubtenſis 54 p 1.
[440.] 25. Si duæ rectæ lineæ circulo inſcriptæ, extrà cõtinuatæ cõcurrant: angulus concurſ{us} æqua-tur angulo in peripheria, inſiſtenti in peripheriã, qua maior peri- pheriarum inter inſcript{as} cõprehenſarũ exuperat minorẽ. 55 p 1.
[441.] 26. Sι cõmunis ſectio ſuperficierũ refractionis & refractiui con uexi fuerit peripheria: uiſibile in perpendiculari à uiſu ſuper re-fractiuum duct a: rectè, & unum uidebitur. 22 p 10.
[442.] 27. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui conuexi denſioris fuerit peripheria: uiſibιle extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto re fringetur, unam́ habebit imaginem, uariè, pro uaria uiſ{us} uel uiſibilis poſitione, ſitam. 23 p 10.
[443.] 28. Si communis ſectio ſuperficierum refractionis & refractiui conuexi rarioris fuerit peri pherιa: uiſibile extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam: ab uno puncto refrin getur, unam́ habebit imaginem, uariè pro uaria uiſ{us} ueluiſibilis poſitione ſit am. 24 p 10.
[444.] 29. Si uiſ{us} ſit extra circulum (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, refractionis & re-fractiui ſphærici conuexi denſioris) linea recta in definito ſitu poteſt à ſegmento peripheriæ nõ magnæ refringi: & aliquod ei{us} punctum rectè: è reliquis plura refractè uideri: & locus to-ti{us} imaginis est in ipſo uiſu. 25 p 10.
[445.] 30. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui caui, denſioris fuerit peri-pheria: uiſibile in perpendiculari à uiſu ſuper refractiuum ducta, re ctè: & unum uidebitur. 26 p 10.
[446.] 31. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui caui, denſioris fuerit peripheria: uiſibile extra perpendicularem à ui ſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto refringetur, unam́ habebit imaginem, uariè pro uaria uiſ{us} uel uiſibilis poſitione ſi-tam. 27 p 10.
[447.] 32. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis & refractiui cauirarioris, fuerit peri-pheria: uiſibile extra perpendicularem à uiſu ſuper refractiuum ductam, ab uno puncto refrin getur, unam́ habebit imaginem, uariè pro uaria uiſ{us} uel uiſibilis poſitione ſitam. 28 p 10.
[448.] 33. Viſibile refractum à refractiuo uariæ uel figuræ uel perſpicuitatis, uel ſimul utriuſ: uari{as} & monſtrific{as} uarijs in locis imagines habet. 29. 30 p 10.
[449.] QVOMODO VISVS COMPREHENDAT VISIBILIA SE-cundum refractionem. Cap. VI. 34. Si uiſ{us} & uiſibile in diuerſis medijs ſua loca inter ſe permutent: nomina linearum in cidentiæ & refractionis mutantur. 9 p 10.
[450.] 35. Imago uiſibilis refracti aßimilatur figuræ refractiui. 46 p 10.
< >
page |< < (127) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1077" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="127" file="0429" n="429" rhead="LIBER QVARTVS."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s27668" xml:space="preserve">Eſto centrum uiſus in puncto a:</s>
            <s xml:id="echoid-s27669" xml:space="preserve"> & ſit res, quę f e, uiſa ſub angulo f a e:</s>
            <s xml:id="echoid-s27670" xml:space="preserve"> productis quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27671" xml:space="preserve"> lineis a f &
              <lb/>
            a e, producatur inter ipſas linea g b æ quidiſtanter lineæ f e:</s>
            <s xml:id="echoid-s27672" xml:space="preserve"> uidebitur ergo linea g b ſub angulo f a e,
              <lb/>
            quam fortè accidet uideri eſſe æqualem lineæ f e per præmiſſam, ut ſi lineas g f & b e non contingat
              <lb/>
            uideri, ſed uiſis lineis g f & b e, uidetur minor, quia eſt ſecundum ueritatem per 4 p 6 linea g b mi-
              <lb/>
            nor, quàm ſit linea f e, cum linea a g ſit minor quàm linea a f ex hypotheſi.</s>
            <s xml:id="echoid-s27673" xml:space="preserve"> Ducatur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27674" xml:space="preserve"> à puncto
              <lb/>
            e linea æquidiſtans lineæ a g per 31 p 1, quæ ſecet protractam lineam g b in puncto d:</s>
            <s xml:id="echoid-s27675" xml:space="preserve"> erit ergo per
              <lb/>
            34 p 1 linea g d æqualis lineæ f e:</s>
            <s xml:id="echoid-s27676" xml:space="preserve"> ducaturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s27677" xml:space="preserve"> linea a d, ſecans protractam lineam e f in puncto h:</s>
            <s xml:id="echoid-s27678" xml:space="preserve"> e
              <lb/>
            ritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s27679" xml:space="preserve"> linea h f maior quàm linea e f:</s>
            <s xml:id="echoid-s27680" xml:space="preserve"> & angulus f a h
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0429-01" xlink:href="fig-0429-01a" number="459">
                <variables xml:id="echoid-variables439" xml:space="preserve">f g k e b a h d</variables>
              </figure>
            eſt maior angulo f a e per 29 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27681" xml:space="preserve"> 1 huius.</s>
            <s xml:id="echoid-s27682" xml:space="preserve"> Et quoniam
              <lb/>
            angulus f a e eſt pars anguli f a h, linea uerò f h uide-
              <lb/>
            tur maior quàm linea e f, & linea d g uidetur maior
              <lb/>
            quàm linea b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s27683" xml:space="preserve"> quia uiſus partem à toto dijudicat:</s>
            <s xml:id="echoid-s27684" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quod ergo ſub minori angulo uidetur, minus uide-
              <lb/>
            tur:</s>
            <s xml:id="echoid-s27685" xml:space="preserve"> ſed & quandoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27686" xml:space="preserve"> f e per præcedentem uidetur æ-
              <lb/>
            qualis lineæ g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s27687" xml:space="preserve"> ergo poteſt uideri linea e f minor
              <lb/>
            quàm linea g d, quæ eſt æqualis lineæ f e, ut patet ex
              <lb/>
            pręmiſsis:</s>
            <s xml:id="echoid-s27688" xml:space="preserve"> quod ergo ſub maiori angulo uidetur, ma-
              <lb/>
            ius uidetur, & quod uidetur ſub minori, uidetur mi-
              <lb/>
            nus.</s>
            <s xml:id="echoid-s27689" xml:space="preserve"> Conus itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27690" xml:space="preserve"> pyramidis uiſualis, quæ eſt f a e, ſe-
              <lb/>
            cundum quam uidetur res remotior, quæ eſt f e, mi-
              <lb/>
            nor & acutior eſt quàm conus pyramidis g a d.</s>
            <s xml:id="echoid-s27691" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            quoniam ſuperficies oculi ſecat ambas iſtas pyrami-
              <lb/>
            des, cum ipſarum ambarum conus ſit quaſi in centro
              <lb/>
            oculi per 18 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27692" xml:space="preserve"> 3 huius, neceſſe eſt ergo baſim pyrami
              <lb/>
            dis abſciſſæ à pyramide f a e minorem eſſe baſi pyramidis abſciſſæ à totali pyramide g a d per 109
              <lb/>
            th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27693" xml:space="preserve"> 1 huius, cum illæ duæ a bſciſſæ pyramides æ qualis ſint altitudinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s27694" xml:space="preserve"> quoniam linea producta à cen
              <lb/>
            tro foraminis gyrationis nerui concaui ad ſuperficiem oculi extrinſecam eſt axis ambarum illa-
              <lb/>
            rum pyramidum abſciſſarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27695" xml:space="preserve"> Pars ergo ſuperficiei uiſus ibi figurata per formam rei uiſæ, quæ eſt
              <lb/>
            g d, eſt maior quàm pars eiuſdem ſuperficiei figurata per formam rei uiſæ, quæ eſt f e:</s>
            <s xml:id="echoid-s27696" xml:space="preserve"> uidetur
              <lb/>
            ergo linea g d maior quàm linea fe.</s>
            <s xml:id="echoid-s27697" xml:space="preserve"> Et quoniam ſecundum quantitatem illarum partium ſuperfi-
              <lb/>
            ciei ipſius uiſus uirtus ſenſitiua comprehendit angulum, quem lineæ radiales continentin centro
              <lb/>
            per 73 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27698" xml:space="preserve"> 3 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s27699" xml:space="preserve"> patet quòd rei, quæ uidetur maior, correſpondet angulus maior, & rei, quæ uide-
              <lb/>
            tur minor, correſpondet angulus minor:</s>
            <s xml:id="echoid-s27700" xml:space="preserve"> quoniam ſecundum quod forma rei uiſæ recipitur in ſu-
              <lb/>
            perficie organi uiſiui, ſecundum hoc accipitur quantitas anguli, ſub quo fit uiſio, & ſecundum hoc
              <lb/>
            idem etiam fit iudicium quantitatis rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s27701" xml:space="preserve"> Omnis ergo res ſub maiori angulo uiſa maior uidetur
              <lb/>
            ſe ipſa uiſa ſub angulo minori.</s>
            <s xml:id="echoid-s27702" xml:space="preserve"> Et uniuerſaliter in rebus directè uiſis ſecundum excrem entum angu
              <lb/>
            li fit excrementum quantitatis rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s27703" xml:space="preserve"> unde ſub duplo angulo uiſum duplum uidetur, & ſub triplo
              <lb/>
            triplum, & ſic ſecundum proportionem angulorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27704" xml:space="preserve"> In obliquè tamen uiſis, uel in his, quorum u-
              <lb/>
            num uidetur directè, & aliud obliquè, non ſic.</s>
            <s xml:id="echoid-s27705" xml:space="preserve"> Si enim trigonum a e f fit orthogonium, ita ut
              <lb/>
            eius angulus a e f ſit rectus, diuidaturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s27706" xml:space="preserve"> angulus f a e per æ qualia, producta linea a k, ſecante lineam
              <lb/>
            f e in puncto k:</s>
            <s xml:id="echoid-s27707" xml:space="preserve"> non propter hoc diuidetur linea e f per æqualia in puncto k:</s>
            <s xml:id="echoid-s27708" xml:space="preserve"> quoniã, ut patet per 35
              <lb/>
            th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27709" xml:space="preserve"> 1 huius, minor eſt proportio anguli f a k ad angulũ k a e, quàm lineæ f k ad lineam k e:</s>
            <s xml:id="echoid-s27710" xml:space="preserve"> & ſic ſecun-
              <lb/>
            dum proportionem anguli ad angulum, non ſemper fit proportio quantitatis uiſæ ad quantitatem
              <lb/>
            uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s27711" xml:space="preserve"> neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27712" xml:space="preserve"> enim talia uiſa ſecundum eandem uidentur diſpoſitionem & ſitum reſpectu ipſius ui-
              <lb/>
            ſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s27713" xml:space="preserve"> In conformibus autem uiſibilibus ſecundum diſtantiam & ſitum & alia accidentia, quæ requi-
              <lb/>
            runtur ad conditionem & circunſtantiam uidendi, quæ patent per 1 the.</s>
            <s xml:id="echoid-s27714" xml:space="preserve"> huius, ſemper ſecundum
              <lb/>
            proportionem anguli uidetur proportionaliter quantitas rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s27715" xml:space="preserve"> unde etiam illud, quod ſub mi-
              <lb/>
            nimo angulo uidetur, minimum uidetur, & quod ſub nullo uel inſenſibili angulo peruenit ad uiſus
              <lb/>
            ſuperficiem, nullo modo uldetur, ut patet per 19 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27716" xml:space="preserve"> 3 huius.</s>
            <s xml:id="echoid-s27717" xml:space="preserve"> Patet ergo propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s27718" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1079" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head869" xml:space="preserve" style="it">21. Parallelæ lineæ ſecundum remotiores à uiſu partes quaſi concurrere uidentur: nunquam
            <lb/>
          tamen uidebuntur concurrentes. Euclides 6 the. opt.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s27719" xml:space="preserve">Vniuerſale eſt quod proponitur, uiſu quocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s27720" xml:space="preserve"> modo ſe habente ad illas lineas parallelas:</s>
            <s xml:id="echoid-s27721" xml:space="preserve"> ſiue
              <lb/>
            enim uiſus ſit in illarum ſuperficie, ſiue ſupra illam, ſiue ſub illa, ſemper eadem paſsio uiſui accidit.</s>
            <s xml:id="echoid-s27722" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Sit ergo primò uiſus in illarum ſuperficie, & ſint duæ parallelæ lineæ a b & g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s27723" xml:space="preserve"> hæ ergo per 1 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s27724" xml:space="preserve"> 1
              <lb/>
            huius neceſſariò erunt in eadem ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s27725" xml:space="preserve"> ſit ergo in ipſarum ſuperficie uiſus, qui ſit e, uel prope
              <lb/>
            illam.</s>
            <s xml:id="echoid-s27726" xml:space="preserve"> Dico, quòd ſuperficiei interiacentis lineas a b & g d, in æqualis apparebit latitudo:</s>
            <s xml:id="echoid-s27727" xml:space="preserve"> & quòd
              <lb/>
            pars ſui propinquior uiſui apparebit latior, quàm pars eius à uiſu remotior, & ita lineæ a b & g d
              <lb/>
            quaſi concurrere uidebuntur.</s>
            <s xml:id="echoid-s27728" xml:space="preserve"> Signentur enim puncta æquidiſtanter & ſimiliter in lineis a b & g
              <lb/>
            d, quæ ſint in linea a b puncta z & t, & in linea d g pucta l & k:</s>
            <s xml:id="echoid-s27729" xml:space="preserve"> & coniungantur illa puncta, & pun-
              <lb/>
            cta terminalia ductis lineis b d, z l, t k, a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s27730" xml:space="preserve"> quæ omnes erunt æ quidiſtantes ex hypotheſi & per 33 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s27731" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & producantur lineæ e b, e z, e t, e a:</s>
            <s xml:id="echoid-s27732" xml:space="preserve"> e d, e l, e k, e g.</s>
            <s xml:id="echoid-s27733" xml:space="preserve"> Et quoniam angulus b e d maior eſt angulo z e
              <lb/>
            l.</s>
            <s xml:id="echoid-s27734" xml:space="preserve"> ſicut totum parte (quod patet per 34 theo.</s>
            <s xml:id="echoid-s27735" xml:space="preserve"> 1 huius) palàm per præmiſſam quia maior uidebitur
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>