Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
Page: 27 (21)
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
Page: 27 (21)
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
Page: 28 (22)
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
Page: 28 (22)
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
Page: 28 (22)
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
Page: 28 (22)
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
Page: 29 (23)
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
Page: 29 (23)
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
Page: 29 (23)
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
Page: 30 (24)
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
Page: 30 (24)
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
Page: 31 (25)
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
Page: 31 (25)
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
Page: 32 (26)
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
Page: 33 (27)
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
Page: 35 (29)
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
Page: 35 (29)
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
Page: 36 (30)
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
Page: 37 (31)
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
Page: 37 (31)
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
Page: 38 (32)
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
Page: 39 (33)
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
Page: 40 (34)
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
Page: 40 (34)
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
Page: 41 (35)
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
Page: 41 (35)
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
Page: 42 (36)
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
Page: 42 (36)
< >
page |< < (37) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div74" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2033" xml:space="preserve">
              <pb o="37" file="0043" n="43" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
            tempus reuolutionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2034" xml:space="preserve"> Quare apparebũt colores omniũ punctorũ in tota circũferẽtia illius circuli
              <lb/>
            admixti:</s>
            <s xml:id="echoid-s2035" xml:space="preserve"> & propter hoc cõprehẽditur color ſuperficiei trochi, quaſi color unus admixtus ex omni-
              <lb/>
            bus coloribus, qui ſunt in ſua ſuperficie.</s>
            <s xml:id="echoid-s2036" xml:space="preserve"> Si ergo uiſus cõprehendiſſet quidditatẽ coloris in uno in-
              <lb/>
            ſtanti, & nõ indiguiſſet ad cõprehẽdendũ quidditatẽ eius, tẽpore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2037" xml:space="preserve"> cõprehendiſſet in uno inſtãti, &
              <lb/>
            in quolibet inſtãti tẽporis, in quo mouetur trochus, quidditates omniũ colorũ, qui ſunt in trocho,
              <lb/>
            diſtinctæ eſſent apud motum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2038" xml:space="preserve"> Quoniam quando indiguerit tempore ad comprehẽdendũ quiddi-
              <lb/>
            tates eornm:</s>
            <s xml:id="echoid-s2039" xml:space="preserve"> comprehendet illos in parte temporis reuolutionis, & in quolibet inſtanti temporis
              <lb/>
            reuolutionis apud motum eorum, ſicut comprehẽdet quidditatem eorum, apud eorum quietem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2040" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniam quidditates omnium colorum uiſibilium aſſuetorũ in quiete & in motu, ſunt uniuſmo-
              <lb/>
            di, non mutatæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2041" xml:space="preserve"> In quolibet ergo inſtanti, in quo mouetur res uiſa, non mutatur color eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2042" xml:space="preserve"> Et quia
              <lb/>
            uiſus non comprehendit quidditatem colorum, qui ſunt in ſuperficie trochi, quando trochus mo-
              <lb/>
            uebitur motu ueloci, & comprehenditipſam, quando trochus quieuerit uel fuerit in motu tardo:</s>
            <s xml:id="echoid-s2043" xml:space="preserve">
              <lb/>
            uiſus ergo non comprehendit quidditatem coloris, niſi ſit color fixus in eodem loco, tempore ſen
              <lb/>
            ſibili, uel fuerit in motu, tempore ſenſibili in ſpatio, cuius quantitas non operatur in ſitu coloris
              <lb/>
            iſtius à uiſu operatione extranea.</s>
            <s xml:id="echoid-s2044" xml:space="preserve"> Declarabitur ergo ex iſta diſpoſitione, quòd comprehẽſio quid-
              <lb/>
            ditatis coloris non erit, niſi in tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2045" xml:space="preserve"> & declarabitur ex iſta diſpoſitione, quòd comprehenſio
              <lb/>
            quidditatis omnium uiſibilium non eſt, niſi in tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s2046" xml:space="preserve"> Quoniam quando uiſus non cõprehendit
              <lb/>
            quidditatem coloris, qui comprehenditur ſolo ſenſu, niſi in tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2047" xml:space="preserve"> maximè igitur indiget tem-
              <lb/>
            pore in comprehenſione intentionũ uiſibiliũ, quæ cõprehenduntur per diſtinctionem & argumen
              <lb/>
            tationẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2048" xml:space="preserve"> Cõprehenſio ergo quidditatis uiſibiliũ, & cõprehenſio, per cognitionẽ, & cõprehenſio per
              <lb/>
            diſtinctionem & argumentationem, nõ erit, niſi in tẽpore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2049" xml:space="preserve"> fed multoties erit in minimo tẽpore.</s>
            <s xml:id="echoid-s2050" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div75" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head99" xml:space="preserve" style="it">21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2051" xml:space="preserve">ET dicemus, quòd color in eo, quòd eſt color, & lux in eo, quòd eſt lux, non comprehendetur
              <lb/>
            à uiſu, niſi in tempore, ſcilicet, quòd inſtans, apud quod erit comprehẽſio coloris in eo, quòd
              <lb/>
            eſt color, & comprehenſio lucis in eo, quòd eſt lux, eſt diuerſum ab inſtãti, quod eſt primum
              <lb/>
            inſtans, in quo conting it ſuperficiẽ uiſus aer deferens formã.</s>
            <s xml:id="echoid-s2052" xml:space="preserve"> Quoniã color in eo, quòd eſt color, &
              <lb/>
            lux in eo, quòd eſt lux, non comprehenduntur à ſentiente, niſi poſt peruentum formæ in corpore
              <lb/>
            ſenſibili, & non comprehenduntur ab ultimo ſentiente, niſi poſt peruentum formæ ad concauum
              <lb/>
            nerui communis, & peruentus formę ad concauum nerui communis, eſt ſicut peruentus lucis à fo
              <lb/>
            raminibus, per quæ intrat lux ad corpora oppoſita illis foraminibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2053" xml:space="preserve"> peruentus igitur lucis à fora
              <lb/>
            mine ad corpus oppoſitum foramini, non erit, niſi in tempore, quamuis lateat ſenſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2054" xml:space="preserve"> Quoniam
              <lb/>
            enim peruẽtus lucis à foramine ad corpus oppoſitum foramini non poteſt euadere ab altero duo-
              <lb/>
            rum modorum, ſcilicet, quòd aut lux ueniet in partem aeris uicinantis foramini, antequam perue-
              <lb/>
            niat in partẽ aliam ſequentem, deinde perueniet ad aliam partem, deinde ad aliam, quouſque per-
              <lb/>
            ueniat ad corpus oppoſitũ foramini:</s>
            <s xml:id="echoid-s2055" xml:space="preserve"> aut quòd lux perueniet in totum aerem medium, qui eſt in-
              <lb/>
            ter foramen & corpus oppoſitum foramini, & in ipſum corpus oppoſitum foramini ſimul.</s>
            <s xml:id="echoid-s2056" xml:space="preserve"> Siergo
              <lb/>
            aer reciperet lucem ſucceſsiuè, nõ perueniret lux ad corpus oppoſitum foramini, niſi per motum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2057" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſed non eſt motus, niſi in tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2058" xml:space="preserve"> ſi autem totus aer recipit lucem ſimul, peruentus lucis etiam in
              <lb/>
            aerem, poſtquam non erat in eo, non erit, niſi in tempore, quamuis lateat ſenſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2059" xml:space="preserve"> Quoniam quan-
              <lb/>
            do foramen, per quod intrat lux, fuerit obturatum, & deinde fuerit ablatum obturans:</s>
            <s xml:id="echoid-s2060" xml:space="preserve"> inſtans, in
              <lb/>
            quo fuerit ablatum obturans à prima parte foraminis, & in quo fuerit difcoopertus aer, qui eſt in
              <lb/>
            foramine ad partem lucis, eſt diuerſum ab inſtanti, in quo peruenit lux in aerem contingentem il-
              <lb/>
            lam partem, quæ eſt intra foramen, & in aerem continuatum cum illo aere ſecundum omnes diſpo
              <lb/>
            ſitiones:</s>
            <s xml:id="echoid-s2061" xml:space="preserve"> quoniam lux non peruenit in aliquam partem aeris, qui eſt intra foramen, quod eſt coo-
              <lb/>
            pertum contralucem, niſi poſtquam fuerit diſcooperta aliqua pars foraminis contra lucem, & nul-
              <lb/>
            la pars foraminis diſcooperitur in minori, uno inſtanti:</s>
            <s xml:id="echoid-s2062" xml:space="preserve"> ſed inſtans non diuiditur:</s>
            <s xml:id="echoid-s2063" xml:space="preserve"> nihil ergo exlu-
              <lb/>
            ce peruenit in interius foraminis in illo inſtanti, in quo fuerit diſcooperta pars foraminis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2064" xml:space="preserve"> quoniã
              <lb/>
            illud, quod eſt diſcoopertum ex foramine in uno inſtanti, non diſcooperitur ſucceſsiuè, neque il-
              <lb/>
            lud, quod diſcooperitur ex foramine in uno inſtanti, eſt pars alicuius quantitatis, quoniam non
              <lb/>
            diſcooperitur in uno inſtanti, niſi punctum carens quantitate, aut linea carẽs latitudine, quoniam
              <lb/>
            non auferetur cooperiens ab habente longitudinem & latitudinem, niſi ſucceſsiuè.</s>
            <s xml:id="echoid-s2065" xml:space="preserve"> Igitur per mo-
              <lb/>
            tum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2066" xml:space="preserve"> ſed motus non erit, niſi in tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2067" xml:space="preserve"> & illud quod diſcooperitur à foramine in uno inſtanti, ca
              <lb/>
            ret latitudine:</s>
            <s xml:id="echoid-s2068" xml:space="preserve"> eſt ergo punctum aut linea:</s>
            <s xml:id="echoid-s2069" xml:space="preserve"> ſed punctum carens quantitate, & linea carens latitudi-
              <lb/>
            ne, non eſt pars aeris:</s>
            <s xml:id="echoid-s2070" xml:space="preserve"> Punctum ergo carens quantitate, & linea carens latitudine, quod eſt punctũ,
              <lb/>
            quod diſcooperitur exforamine in inſtanti, non eſt, niſi finis alicuius partium aeris, qui eſt intra fo
              <lb/>
            ramen, non pars aeris.</s>
            <s xml:id="echoid-s2071" xml:space="preserve"> Et punctum carens quantitate, non recipit lucem, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s2072" xml:space="preserve"> linea carens latitudi
              <lb/>
            ne, quoniam non recipit lucem, niſi corpus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2073" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit, nihil peruenit exluce in aerem, qui eſt
              <lb/>
            intra foramen, in inſtanti, in quo diſcooperitur primùm, quod diſcooperitur ex foramine.</s>
            <s xml:id="echoid-s2074" xml:space="preserve"> Inſtans
              <lb/>
            ergo, quod eſt punctum uel primum inſtans, in quo peruenit lux in aerem, qui eſt intra foramẽ, aut
              <lb/>
            in partem eius, eſt diuerſum ab inſtanti, in quo diſcooperitur primùm, quod diſcooperitur ex fo-
              <lb/>
            ramine:</s>
            <s xml:id="echoid-s2075" xml:space="preserve"> ſed inter quælibet duo inſtantia eſt tempus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2076" xml:space="preserve"> Lux ergo non peruenit ex aere, qui eſt extra
              <lb/>
            foramen, ad aerem, qui eſt intra foramẽ, niſi in tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s2077" xml:space="preserve"> ſed id tempus ualde latet ſenſum, propter
              <lb/>
            uelocitatem receptionis formarũ lucis ab aere.</s>
            <s xml:id="echoid-s2078" xml:space="preserve"> Et ſimiliter accidit in uiſu, quãdo fuerit oppoſitus
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum