431672CHRISTIANI HUGENII
quod ad voluptates corporis attinet, haud dubie iis æque ac
nos afficiuntur, quicquid contradicant novi quidam philo-
ſophi; qui ſenſum omnem ita auferunt reliquis præter homi-
nem animantibus, ut pro meris automatis aut neuroſpaſtis
ea haberi velint; quorum abſurdæ, crudelique ſententiæ,
miror quenquam accedere poſſe; præſertim cum & voce &
verberibus fugiendis, & re omni contrarium beſtiæ ipſæ ſi-
gnificent. Imo vix dubito, quin miro pulchroque illo per
aëra lapſu aves ſeſe delectari ſentiant; magis etiam ſenſuræ
ſi intelligerent quantopere lentus ac humilis noſter inceſſus
11Humanam
rationem præ
illa bruto-
rum præcipue
eminere in
contempla-
tione naturæ. ipſarum pernicitate, ſublimique volatu ſuperetur. Quid igi-
tur eſt in quo potiſſimum eminet humanæ rationis uſus, fa-
citque ut antecellamus cæteris animantibus? Nihil æquè pu-
to ac contemplatio naturæ, Deique operum; tum cultura
ſcientiarum, quibus conſequimur ut eorum præſtantiam, ma-
gnitudinemque aliqua ex parte cognoſcamus. Abſque enim
diſciplinis quid eſſet contemplatio? quamque multum inter-
eſt inter eos qui Solis pulchritudinem, utilitatemque, & cæ-
lum ſideribus ornatum otioſe intuentur, alioſque doctiores
qui curſus iſtorum omnium ſcrutantur: quomodo affixæ,
quæ dicuntur, ſtellæ à vagis differant, quæque cauſa ſit di-
verſarum anni tempeſtatum intelligunt: qui denique ſubtili
ratiocinio magnitudinem Solis ac Planetarum, ſimulque di-
ſtantiam eorum metiuntur; quantumque item inter eos qui
animalium varios motus agilitatemque mirantur, & hos qui
fabricam omnium membrorum, artificioſiſſimamque compa-
gem, architecturamque in iis ſpeculantur? Quod ſi igitur
Planetæ reliqui dignitate non cedunt Telluri noſtræ, ut in
ſuperioribus principii fundamentique loco poſuimus; opor-
tet ibi animalia exiſtere, quæ non ſolum naturæ opera ſpe-
ctent & admirentur, ſed quorum ratio in examinandis, in-
telligendiſque iis occupetur, nec minora quam nos conſecu-
ta ſit. Itaque non tantum ſidera intuentur, ſed & Aſtrono-
22Hinc Plane-
tarum inco-
las ſcientias
excolere, &
inter eas,
Aſtrono-
miam. miæ ſcientiam excolunt; neque aliud obſtat quo minus hoc
veriſimile credamus, quam ſuperba illa noſtrarum rerum æ-
ſtimatio, quæ difficulter ſane deponitur. Scio tamen
nos afficiuntur, quicquid contradicant novi quidam philo-
ſophi; qui ſenſum omnem ita auferunt reliquis præter homi-
nem animantibus, ut pro meris automatis aut neuroſpaſtis
ea haberi velint; quorum abſurdæ, crudelique ſententiæ,
miror quenquam accedere poſſe; præſertim cum & voce &
verberibus fugiendis, & re omni contrarium beſtiæ ipſæ ſi-
gnificent. Imo vix dubito, quin miro pulchroque illo per
aëra lapſu aves ſeſe delectari ſentiant; magis etiam ſenſuræ
ſi intelligerent quantopere lentus ac humilis noſter inceſſus
11Humanam
rationem præ
illa bruto-
rum præcipue
eminere in
contempla-
tione naturæ. ipſarum pernicitate, ſublimique volatu ſuperetur. Quid igi-
tur eſt in quo potiſſimum eminet humanæ rationis uſus, fa-
citque ut antecellamus cæteris animantibus? Nihil æquè pu-
to ac contemplatio naturæ, Deique operum; tum cultura
ſcientiarum, quibus conſequimur ut eorum præſtantiam, ma-
gnitudinemque aliqua ex parte cognoſcamus. Abſque enim
diſciplinis quid eſſet contemplatio? quamque multum inter-
eſt inter eos qui Solis pulchritudinem, utilitatemque, & cæ-
lum ſideribus ornatum otioſe intuentur, alioſque doctiores
qui curſus iſtorum omnium ſcrutantur: quomodo affixæ,
quæ dicuntur, ſtellæ à vagis differant, quæque cauſa ſit di-
verſarum anni tempeſtatum intelligunt: qui denique ſubtili
ratiocinio magnitudinem Solis ac Planetarum, ſimulque di-
ſtantiam eorum metiuntur; quantumque item inter eos qui
animalium varios motus agilitatemque mirantur, & hos qui
fabricam omnium membrorum, artificioſiſſimamque compa-
gem, architecturamque in iis ſpeculantur? Quod ſi igitur
Planetæ reliqui dignitate non cedunt Telluri noſtræ, ut in
ſuperioribus principii fundamentique loco poſuimus; opor-
tet ibi animalia exiſtere, quæ non ſolum naturæ opera ſpe-
ctent & admirentur, ſed quorum ratio in examinandis, in-
telligendiſque iis occupetur, nec minora quam nos conſecu-
ta ſit. Itaque non tantum ſidera intuentur, ſed & Aſtrono-
22Hinc Plane-
tarum inco-
las ſcientias
excolere, &
inter eas,
Aſtrono-
miam. miæ ſcientiam excolunt; neque aliud obſtat quo minus hoc
veriſimile credamus, quam ſuperba illa noſtrarum rerum æ-
ſtimatio, quæ difficulter ſane deponitur. Scio tamen