Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[401.] 45. In ſpeculo ſphærico cauo imago lineæ rectæ aliquando uidetur recta. Et ſiduo lineæ rectæ termini reflectantur à duob{us} punctis peripheriæ circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-
[402.] 46. In ſpeculo ſphærico cauo imagines linearum: conuexæ, cauæ, aliquando uidentur cõuexæ, cauæ: eadem́ obliquitate uiſum, qua ipſæ lineæ ſpeculum, reſpiciunt. 55 p 8.
[403.] 47. In ſpeculo ſphærico cauo lineæ: recta, & curua conuexa parte ſpeculum reſpiciens, habent aliquando imagines curuas: recta quatuor: curua unam: omnes́ caua parte uiſum reſpi-ciunt. 56 p 8.
[404.] 48. Si duo uiſibilis puncta à duob{us} ſpeculi ſphærici caui punctis adunum uiſum reflexa, in eadem ſpeculi diametro imagines ſu{as} habeant: recta inter centrum ſpeculi & imaginem longinquiorem, ad rectam inter idem centrum & punctum uiſibilis à ſpeculi centro lon-ginqui{us}, maiorem rationem habet: quàm recta inter ſpeculi centrum & imaginem pro-pinquiorem, ad rectam inter idem centrum & punctum uiſibilis centro ſpeculi propin-quius. 43 p 8.
[405.] 49. In ſpeculo ſphærico cauo imago lineæ rectæ aliquando uidetur conuexa. 57 p 8.
[406.] 50. In ſpeculo ſphærico cauo imagines linearum: cauæ, conuexæ, aliquando uiden-tur cauæ. 58 p 8.
[407.] DE ERRORIBVS, QVI ACCI-dunt in ſpeculis columnaribus concauis. Cap. VIII.
[408.] 51. Siuiſ{us} ſit extra planũ lineærectæ, parallelæ axi ſpeculi cylindraceicaui: imago aliàs ui-debitur recta & maior ipſa linea: aliâs caua: aliâs cõuexa: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 25 p 9.
[409.] 52. Si uiſ{us} à terminis lineæ rectæ æquabiliter diſtans, ſit extra ipſi{us} planum, perpendicula re plano axis ſpeculi cylindr acei caui: imago uidebitur maximè caua. 27 p 9.
[410.] 53. Si uiſ{us} ſit in plano lineæ rectæ, obliquo adplanum axis ſpeculi cylindracei caui: imago uidebitur caua & euerſa. 28 p 9.
[411.] 54. Siuiſ{us} ſit in plano lineæ rectæ, perpendiculari plano axis ſpeculi cylindracei caui: imago uidebitur recta & euerſa: aliâ s maior: aliâs minor: aliâs æqualis ipſi lineæ: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 29 p 9.
[412.] DE ERRORIBVS, QVI ACCIDVNT IN SPECVLIS pyramidalibus concauis. Cap. IX.
[413.] 55. Si lineæ: recta uel curua obliquè incidant uertici ſpeculi conici caui: reflectentur à latere conico ad uiſum inter ipſas & ſpeculi ſuperficiem poſitum: & imago rectæ uidebitur parum cur-ua: curuæ, recta. 31 p 9.
[414.] 56. Si uiſ{us} ſit in communi ſectione planorum: lineæ rectæ & axis ſpeculi conici caui, inter ſe perpendicularium: imago uidebitur recta & euerſa: aliâs maior: aliâs æqualis: aliâs minor ιpſa line a: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 34 p 9.
[415.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SEPTIMVS.
[416.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I. 1. Viſio fit trifariam: rectè, reflexè & refractè. In præfat. 1. 10 libr. Idem 1 n 4.
[417.] QVÒD LVX PERTRANSEAT PER DIAPHANA CORPORA SECVN dum uerticationes linearũ rectarum, & refringatur, cum occurrit cor-pori, cuius diaphanitas fuerit diuerſa à diaphanitate corporis, in quo exiſtit. Cap. II. 2. Constructio organi refractionis. 1 p 2.
[418.] 3. Radius medio denſiori perpendicularis, irrefract{us} penetrat. 42. p 2. Idem 17 n 1.
[419.] 4. Radi{us} medio denſiori obliqu{us}, refringitur ad perpendicularem à refractionis puncto excitatam. 43 p 2. Idem 17 n 1.
[420.] 5. Radij incidentiæ & refractionis ſunt in uno plano. 46 p 2.
[421.] 6. Radi{us} medio rariori perpendιcularis, irrefract{us} penetrat. 44 p 2.
[422.] 7. Radi9 medio rariori obliqu{us}, refringitur à քpẽdiculari à refractiõis pũcto excitata. 45 p 2.
[423.] 8. Radi{us} medio perpẽdicularis, irrefract{us} penetrat, obliqu{us} refringitur: in denſiore qui-dem ad perpendicularem: in rariore uerò à perpẽdiculari è refractionis puncto excitata. 47 p 2.
[424.] DE QVALITATE REFRACTIONIS LVCIS IN corporibus diaphanis. Cap. III. 9. Superficies refractionis eſt perpendicularis ſuperficiei refractiui. 2 p 10.
[425.] 10. Magnitudines angulorũ refractiõis ab aere ad aquãorgano refractiõis explorare. 5 p 10.
[426.] 11. Magnitudines angulorum refractionis ab aere uel aqua ad uitra planum uel conuexum, & contrà, organo refractionis inuenire. 6 p 10.
[427.] 12. Magnitudines angulorum refractionis ab aere uel aqua ad uitrum cauum, & contrà, organo refractionis inueſtigare. 7. 8 p 10.
[428.] QVÒD QVICQVID COMPREHENDITVR VLTRA CORPORA diaphana, quæ differuntin diaphanitate à corpore, in quo eſt uiſus, cum fuerit obliquum à lineis perpendicularibus ſuper ſuperficiem eorum, comprehenditur ſecundum refractio-nem. Cap. IIII. 13. Viſibile medio diuerſo perpendiculare, rectè: obliquum refractè uidetur. 3 p 10.
[429.] 14. Imago refracti uiſibilis à medio quidem denſiore, inclinat ad perpendicularem à refra-ctionis puncto excitatam: à rariore uerò ab eadem declinat. 4 p 10.
[430.] 15. Stella uidetur refractè. 49 p 10.
< >
page |< < (132) of 778 > >|
434132VITELLONIS OPTICAE propter uelocitatem motus titionis: & ſic ignis paruus æſtimatur maior propter ſui motus tempe-
ris breuitatem.
Exintemperantia & uiſus debilitate in magnitudinis uiſione error accidit: quia e-
tiam res fortè parua nullo modo uidetur:
ut patet in ſenibus, qui non poſſunt diſcernore literam mi
nutam.
Patet ergo propoſitum.
29. Viſio comprehendit omnem ſitum per comprehenſionem debitæ remotionis in ipſis rebus
ſituatis. Alhazen 26 n 2.
Siue enim nomen ſitus dicat totius rei uiſę, ſiue partium eius oppoſitionem ad uiſum ſecundum
directionem uel obliquationem:
ſiue dicat ordinationem ſuperficierum rei uiſæ, uel partium eius
apud ſuperficiem ipſius uiſus, ut cum res uiſa eſt multarũ ſuperficierum apparentium uiſui:
ſiue no
men ſitus dicat ſituationem linearum, quæ ſuntipſarum ſuperficierum uiſibilium:
ſiue dicat ſitum.
ſpatiorũ, quæ ſunt inter quælibet duo uiſibilia ſimul comprehenſa à uiſu:
ſemper accepto ſitu ſecun
dum quemcunq;
iſtorum modorum, hæc omnia & ſingula comprehendit uiſus, ut hæc ſunt diſp oſi-
ta in corporibus lucidis uel coloratis, ut in per ſe uiſibilibus & in illis ſundata:
& ſemper cóprehen-
dit quemlibet modũ ſitus, cóprehenſa remotione à uiſu uel inter ſe, quæ debentur ipſis totis uel par
tibus ſituatis.
Pater ergo propoſitũ: quoniá hos modos particulariter in ſequentibus proſequemur.
30. Situs oppoſitionis rei uiſa & partium eius ad uiſum, comprehenditur à ſenſu uiſus auxi
lio uirtutis diſtinctiua. Alhazen 27 n 2.
Cum enim ſitus cuiuslibet habentis ſitum ad aliud, componatur ex remotione illorum duorum
ad inuicem:
palàm, quòd oppoſitio rei uiſæ ad uiſum, quæ quidem ſitus eſt, componitur ex remotio
ne rei uiſæ à uiſu, & ex parte uniuerſi, in qua eſt res uiſa reſpectu uiſus.
Comprehenſio autem remo-
tionis rei uiſæeſt ab ipſa uirtute diſtinctiua per intentionem quieſcentem in anima, ut oſtenſum eſt
per 9 & 10 the.
huius. Cum ergo uirtus diſtinctiua comprehendet locum rei uiſæ & ſuam remotio-
nem:
tunc in ſimul cum illis comprehendet rei oppoſitionem: uerus autem locus rei uiſæ compre-
henditur ex ſitu ipſius uiſus, & ex ſitu ipſius rei uiſæ apud uiſionem, quoniam uiſus nõ comprehen
dit rem uiſam niſi ex oppoſitione.
Diſtιnguet ergo uirtus diſtinctiua inter locum obliquum uiſui, &
locum propinquum ei:
uirtus enim diſtinctiua comprehendit omnia loca rerum locatarũ per com-
prehenſionem remotionis & partis uniuerſi, ad quam eſt illa remotio, ut patuit per 14 huius:
unde
etiam comprehendet locum oppoſitum uiſui apud comprehenſionẽ rei uiſæ.
Et quoniam uiſu abla
to ab illa re uiſa, deſtruitur uiſio illius rei, tunc uirtus diſtinctiua comprehendit, quòd res uiſa non
eſt, niſi in parte oppoſita uiſui apud uiſionem illius rei uiſæ:
& ſecundum hunc modum diſtinguun-
turloca uiſibilium, quoniam uiſibilia diſtincta non diſtinguuntur à uiſu niſi ex diſtinctione loco-
rum diſtinctorum in ſuperficie membri ſentientis, ad quod perueniunt formæ uiſibilium diſtincto-
rum.
Sicutitaq; loca uocum & ſonorum comprehenduntur à ſenſu auditus: & deinde mediante au
ditu à uirtute diſtinctiua:
ita loca uiſibilium comprehenduntur mediante uiſu à uirtute diſtinctiua.
Cum enim forma rei uiſę peruenerit in ſuperſiciem uiſus, ſentiet uirtus uidens locum membri ſen-
tientis, ad quem peruenit illa forma, & ex rectitudine lineæ perpendiculariter incidentis illi loco
comprehendet uirtus diſtinctiua locum rei uiſæ:
& quia intentio remotionis eſt quieſcenns apudi-
pſam animam, ipſa ergo comprehendet locum rei uiſæ, & remotionem eius in ſimul apud compre-
henſionem formæ à uiſu ſentiente.
In peruentu ergo formæ uiſę ad uiſum comprehendit uiſus lu
cem & colorem rei uiſæ, & partem ſuperficiei uiſus, quæ illuminatur & coloratur ab iſta forma, &
uirtus diſtinctiua comprehendit locum & remotionem rei uiſæ, & per conſequens oppoſitionem
ipſius totius rei uiſæ & omnium partium eius adinuicem in ſuo toto, & omnnium iſtorum compre-
henſio ſit ſimul.
Situs ergo oppoſitionis rei uiſæ & partium eius ad uiſum comprehenditur à ſenſu
uiſus auxilio uirtutis diſtinctiuæ.
Quod eſt propoſitum.
31. Viſus comprehendit directionem & obliquationem line arum, ſuperſicierum, & ſpatio-
rum ex comprehenſione diuerſitate remotionum ſuarum extremit atum, auxilio uirtutis diſtin
ctiua. Alhazen 28 n 2.
Cum enim axes radiales ſecant lineas, uel ſuperſicies, uel ſpatia, ut ſuper illa perpendiculariter e-
recti:
tunc uiſus comprehendit ſuperſiciem rei uiſæ, & remotiones extremitatum eius æ quales ex
utraq;
parte axis erecti: & tunc comprehendit illam ſuperſiciem eſſe directè uiſui oppoſitam, & iu-
dicabit uirtus diſtinctiua ſuperficiem illam directè oppoſitam uiſui.
Cum autem uiſus comprehen-
derit remotionem extremitatum ſuperſiciei uiſæ diuerſam, & à puncto coniunctionis axium extra
lineam, in quam incidunt axes perpendiculariter, non inuenit in tota ſuperſicie ſibi oppoſita duo
puncta æ qualis remotionis à ſuperficie uiſus:
tunc comprehendet illam ſuperſiciem obliquatam in
eius oppoſitione, & uirtus diſtinctiua iudicabitipſam obliquatam.
Et ſimiliter eſt de ſuibus linea-
rum & ſpatiorum cadentium inter res plures uiſas ſimul:
ipſorum enim directionem & obliquatio-
nem iudicabit uiſus auxilio uirtutis diſtinctiuæ.
Et iſta æqualitas directionis & diuerſitas obliqua-
tionis multotiens comprehenditur à ſentiente per ſolam æſtimationem & per ſigna:
in maxima e-
nim diſtantia uel remotione comprehendetur ſuperſicies uel linea uel ſpatium, quod eſt obliqua-
tum, quaſi ſit directum, quando ſcilicet non perfectè comprehenditur diuerſitas, quæ eſt inter
remotiones extremitatũ eius:
unde ad hoc, quòd uiſus bene hoc comprehendat, oportet ut talium

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index