Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
< >
page |< < (12) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1334" xml:space="preserve">
                <pb o="12" file="514.01.044" n="44" rhead="LIBER"/>
              ſigna altera methodum curandi oſtendat, uictu, medicamentis, manu. </s>
              <s xml:id="echoid-s1335" xml:space="preserve">quœ omnia diligentißime a medicis
                <lb/>
              c
                <unsure/>
              ractata ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s1336" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1337" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ivra</emph>
              quoque nota habeat oportet ea; </s>
              <s xml:id="echoid-s1338" xml:space="preserve">quæ neceſſaria ſunt ædificijs communibus parietum ad am-
                <lb/>
              bitum ſtillicidiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1339" xml:space="preserve">cloacarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1340" xml:space="preserve">luminum. </s>
              <s xml:id="echoid-s1341" xml:space="preserve">item aquarum ductiones & </s>
              <s xml:id="echoid-s1342" xml:space="preserve">cætera, quæ huiuſmodi
                <lb/>
              ſunt, nota oportet ſint Architectis, uti ante caueant, quàm inſtituant ædiſicia, ne controuerſiæ factis
                <lb/>
              operibus patribus familiarum relinquantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1343" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s1344" xml:space="preserve">ut legibus ſcribendis prudentia caueri poſsit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1345" xml:space="preserve">lo-
                <lb/>
              catori, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1346" xml:space="preserve">conductori. </s>
              <s xml:id="echoid-s1347" xml:space="preserve">namque ſi lex peritè fuerit ſcripta, erit, ut ſine captione uterque ab utro-
                <lb/>
              que liberetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1348" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1349" xml:space="preserve">Declarat hoc loco Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1350" xml:space="preserve">eam partem, quam ſupra dixit pertinere ad fidelitatem & </s>
              <s xml:id="echoid-s1351" xml:space="preserve">œquitatem Architecti:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s1352" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-01" xlink:href="note-514.01.044-01a" xml:space="preserve">10</note>
              dico igitur eam philoſophiæ partem, quæ rectè uiuendi normam prœſcribit de diuerſis bonorum generibus per-
                <lb/>
              tractare, inter quœmorum uirtus in ratione poſita, uel in ea parte, quœ rationi paret collocata eſt, ubi de af-
                <lb/>
              fectibus humanis agitur, de animœ uiribus, in quibus inſunt affectiones, de habitibus earum facultatum, ſiue
                <lb/>
              medij, ſiue extremi ſint, de libera uoluntate, de electione, de conſilio, de appetitionibus, in quibus cupiditas
                <lb/>
              inest, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1353" xml:space="preserve">iracundia: </s>
              <s xml:id="echoid-s1354" xml:space="preserve">tractat de ijs, quœ uirtutes cum non ſint, uirtutum initia, uel imitationes, uel ſimilitudines
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1355" xml:space="preserve">propter quœ homines ſibi faciunt ſatis, poſtea proximos intuentur, tanquam ſuæ familiæ, aut uniuerſæ ad-
                <lb/>
              miniſtrationis partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s1356" xml:space="preserve">in familia uerò domini & </s>
              <s xml:id="echoid-s1357" xml:space="preserve">ſerui, mariti & </s>
              <s xml:id="echoid-s1358" xml:space="preserve">uxoris, patris & </s>
              <s xml:id="echoid-s1359" xml:space="preserve">filiorum officia quœrit,
                <lb/>
              ordine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1360" xml:space="preserve">diſtributione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1361" xml:space="preserve">uſu omnia ornat. </s>
              <s xml:id="echoid-s1362" xml:space="preserve">ſed in ciuili, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1363" xml:space="preserve">publica adminiſtratione ſiue uno, ſiue pluribus
                <lb/>
              agatur, ſapientes proſpicit eſſe rationis loco in Rep. </s>
              <s xml:id="echoid-s1364" xml:space="preserve">milites iracundiœ, artifices cupiditatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s1365" xml:space="preserve">ex prudentibus
                <lb/>
              duces, magistratibus ſacerdotes, ſenatores, iudices creantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1366" xml:space="preserve">in quib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1367" xml:space="preserve">ciuilis ratio innititur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1368" xml:space="preserve">ab ipſis enim con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-02" xlink:href="note-514.01.044-02a" xml:space="preserve">20</note>
              duntur leges, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1369" xml:space="preserve">obſeruationes earum proficiſcuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1370" xml:space="preserve">nam nil aliud eſt ciuile ius, quàm quod, a ſingulis ciuita-
                <lb/>
              tibus ex propoſito ſuœ adminiſtrationis fine constituitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1371" xml:space="preserve">cuius ſumma ex pandectarum libris, unde & </s>
              <s xml:id="echoid-s1372" xml:space="preserve">nomen
                <lb/>
              deductum, colligitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1373" xml:space="preserve">unde ſub primo titulo principia, ſub ſequenti iudicia, ſub tertio Res continentur, inde
                <lb/>
              Hypothecationes, testamenta, cum ijs, quœ ad teſtamenta pertinent: </s>
              <s xml:id="echoid-s1374" xml:space="preserve">poſtea multi poſſeſſionum & </s>
              <s xml:id="echoid-s1375" xml:space="preserve">bonorum
                <lb/>
              tituli continentur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1376" xml:space="preserve">operum nouorum nunciationes, damniq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1377" xml:space="preserve">infecti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1378" xml:space="preserve">pro œdificijs dilapſis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1379" xml:space="preserve">eorum inſidijs,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1380" xml:space="preserve">de aqua pluuia arcenda, de publicanis, donationibus, manumiſſionibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s1381" xml:space="preserve">Liberaliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1382" xml:space="preserve">cauſa, tum de domi-
                <lb/>
              nij, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1383" xml:space="preserve">poſſeſſionis acquiſitione, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1384" xml:space="preserve">his, qui iudicati, uel in iure confeſſi ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1385" xml:space="preserve">de bonorum detentionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1386" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ne quid in fraudem creditoris fiat, interdicta, exceptiones, temporum prolixitates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1387" xml:space="preserve">actiones, ultimo ſtipu-
                <lb/>
              lationes, fideiuſſiones, acceptilationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1388" xml:space="preserve">titulos illos ad municipales, de decurionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1389" xml:space="preserve">muneribus, de publi-
                <lb/>
              cis operib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1390" xml:space="preserve">nundinis, pollicitationibus, cognitionibus, cenſibus, uerborum ſignificationibus, iuris regulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s1391" xml:space="preserve">ſed
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-03" xlink:href="note-514.01.044-03a" xml:space="preserve">30</note>
              quid ommia recenſeo; </s>
              <s xml:id="echoid-s1392" xml:space="preserve">quid adducam pontificium ius? </s>
              <s xml:id="echoid-s1393" xml:space="preserve">cum ſatis plus iuſto fortaſſe ea ſint dicta. </s>
              <s xml:id="echoid-s1394" xml:space="preserve">Architecto in-
                <lb/>
              terim ea neceſſaria; </s>
              <s xml:id="echoid-s1395" xml:space="preserve">quœ ad euitandas lites, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1396" xml:space="preserve">contentiones pertinent. </s>
              <s xml:id="echoid-s1397" xml:space="preserve">arbiter enim ſæpè, uel conſultor loca-
                <lb/>
              tionum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1398" xml:space="preserve">conductionum eſt Architectus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1399" xml:space="preserve">quare iuris peritum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1400" xml:space="preserve">prudentem eſſe oporte† ſunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s1401" xml:space="preserve">communes
                <lb/>
              parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1402" xml:space="preserve">ſtillicidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1403" xml:space="preserve">cloacœ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve">lumina: </s>
              <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve">quarum rerum ratio ita abſoluenda, ut nullum damnum proxi-
                <lb/>
              mis inferatur, id legibus cauetur, eas leges dignoſcere opus eſt, ne iniuria, damnum, uel incommodum cui-
                <lb/>
              quam afferatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve">Ex Aſtrologia cognoſcitur oriens, occidens, meridies, ſeptentrio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">cœli ratio, æquinoctium,
                <lb/>
              ſolſtitium, aſtrorum curſus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve">quorum notitiam ſiquis non habuerit horologiorum rationem om-
                <lb/>
              nino ſcire non poterit.</s>
              <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve">Inter præcipuas Architecturæ partes, una eſt, quœ Gnomonice dicitur, quœ adradios, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve">umbras pro ho-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-04" xlink:href="note-514.01.044-04a" xml:space="preserve">40</note>
              rarijs confic iendis pertinet; </s>
              <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve">iucunda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve">commoda quidem pars illa quemadmodum nono libro continetur, ubi
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve">alia quoque pars expeditur, quœ ad Anaphoras, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve">interualla ſyderum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve">ſtellarum ſpectat: </s>
              <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">licet om-
                <lb/>
              mittantur illa, quæ iudicia continet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">geniturarum rationem, quœ curioſis relinquitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">non enim minus
                <lb/>
              dubia, quàm inutilis eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">ad gnomonicenigitur referenda eſt Architecto notitia Aſtrologiœ, quam habuiſſe
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">ſatis apertum est ex nono libro.</s>
              <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              crgo tanta hæc diſciplina ſit condecorata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">abundans eruditionibus uariis, ac plurib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              puto poſſe iuſtè repente ſe profiteri Architectoss, niſi qui ab ætate puerili his gradib. </s>
              <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">diſciplinarum
                <lb/>
              ſcandendo, ſcientia plurium literatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">artium nutriti peruenerint ad ſummũ templũ Architecture.</s>
              <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">Enumerauit hactenus quœ ſunt neceſſaria Architecto, rationem deinde cur ita ſit exponit, nunc animad-
                <lb/>
              uertendum prœceptum, ex dictis affert, non poſſe repente Architectum prodere quempiam: </s>
              <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">ſed oportere, a
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-05" xlink:href="note-514.01.044-05a" xml:space="preserve">50</note>
              teneris aſſueſcere, ſiquis ad ſummum Architecturæ apicem peruenire uoluerit: </s>
              <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">quàm uerò uerum ſit nihil eſſe
                <lb/>
              prius laudandum, quàm quid ſit cognitum habeatur, manifestum eſt ex his, quœ hactenus dicta ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">nullus
                <lb/>
              enim dignè Architecturam laudare potuiſſet, qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve">uim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve">proprietatem illius antè non cognouiſſet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">ſi
                <lb/>
              ineptè id aggreſſus fuiſſet; </s>
              <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">aut id agere neſciuiſſet; </s>
              <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve">aut fides illi non fuiſſet adhibita. </s>
              <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">ac tandem cum ab eo ra-
                <lb/>
              tio quœſita eſſet, uel aufugiſſet, uel ſibi contrarius, tanquam ignorans fuiſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">At experiamur modo nos an
                <lb/>
              cum dignitate Architecturam commendare poſſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">maximè certe, ac primum cognitio, inde experientia
                <lb/>
              nobis perſequenda eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">nam cognitione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">iudicio. </s>
              <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve">Architectura merito cum ſapientia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">prudentia conferri
                <lb/>
              poteſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve">exercitio autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve">operè inter artes tanquam heroica uirtus elucet. </s>
              <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">diuinum ſanè eſt rerum cauſas,
                <lb/>
              diſciplinas pulcherrimas, abſtruſas rationes doctrinarum explicare. </s>
              <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve">Admirandum uerò rudes homines ad
                <lb/>
              cultum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">diſciplinam congregare, ſecuros, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">tranquillos mœnibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">munitionibus tueri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">poſtea qua-
                <lb/>
              dam ui naturæ illata rupes & </s>
              <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">ſaxa demoliri, montes perfodere, ualles implere, paludes exſiccare, naues con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.044-06" xlink:href="note-514.01.044-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>