Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N1194D" level="2" n="2" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N140E1" level="3" n="6" type="chapter" type-free="capitulum">
              <p xml:id="N143EC">
                <s xml:id="N14407" xml:space="preserve">
                  <pb chead="Secunde partis." file="0044" n="44"/>
                tali ſenſu capitur / vt patet intuenti.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14411">
                <s xml:id="N14412" xml:space="preserve">Sꝫ contra / q2 in tali ſenſu capiendo
                  <lb/>
                eã non cõcluditur propoſitum ſed ſolum concludi­
                  <lb/>
                tur /  de qualibet ſpecie proportionis multipli-
                  <lb/>
                cis aliquod indiuiduum eiuſdem ſpeciei non ē cõ-
                  <lb/>
                menſurabile alicui ſuperparticulari, aut ſupraꝑ­
                  <lb/>
                tienti etc. / et adhuc vix id poteſt haberi contra pro­
                  <lb/>
                teruum. </s>
                <s xml:id="N14421" xml:space="preserve">¶ Sed diceret nicholaus /  ſatis ei ē ha-
                  <lb/>
                bere /  vna proportio dupla non eſt commenſura­
                  <lb/>
                bilis alicui proportioni non multiplici rationali /
                  <lb/>
                quoniam cuꝫ omnes duple ſint equales. </s>
                <s xml:id="N1442A" xml:space="preserve">quicquid
                  <lb/>
                non eſt commenſurabile vni certe non eſt commē-
                  <lb/>
                ſurabile alteri. </s>
                <s xml:id="N14431" xml:space="preserve">Et certo credo /  in hoc fundatur
                  <lb/>
                principaliter deductio illarum concluſionū qua-
                  <lb/>
                rum fundamenta ſumuntur ex euclide ſeptimo et
                  <lb/>
                octauo elementorum. </s>
                <s xml:id="N1443A" xml:space="preserve">Notum eni3 eſt /  ſi aliquid
                  <lb/>
                eſt īcommenſurabile vni equalium etiam cuilibet
                  <lb/>
                erit incommenſurabile: quoniam omnia equalia
                  <lb/>
                ex equalibus adequate componuntur.</s>
              </p>
              <p xml:id="N14443">
                <s xml:id="N14444" xml:space="preserve">Sed contra diceret proteruus / quia
                  <lb/>
                dabiles ſunt due proportiones equales et tamen
                  <lb/>
                aliqua proportio eſt pars vnius: et nec illa nec ali­
                  <lb/>
                qua equalis ei eſt pars alterius: igitur non eſt in-
                  <lb/>
                conueniens aliquas duas proportiones eſſe equa­
                  <lb/>
                les: et aliquid eſſe partem vnius et nec illud nec tã­
                  <lb/>
                tum eſſe partem alterius: et per conſequens pari
                  <lb/>
                ratione poſſet dici /  quamuis omnes duple ſint
                  <lb/>
                equales: aliquid tamen eſt pars aliquota vnius /
                  <lb/>
                quod non eſt pars aliquota alterius nec tantum:
                  <lb/>
                quemadmodum aliqua proportio eſt pars alicu-
                  <lb/>
                ius proportionis duple: et tamen nec illa. </s>
                <s xml:id="N1445D" xml:space="preserve">nec ei eq̈­
                  <lb/>
                lia eſt pars alterius duple. </s>
                <s xml:id="N14462" xml:space="preserve">Probatur aſſumptuꝫ
                  <lb/>
                de his duabus duplis quarum vna eſt .8. ad .4. et
                  <lb/>
                altera .2. ad .1. </s>
                <s xml:id="N14469" xml:space="preserve">Nam illa que eſt .8. ad .4. componi-
                  <lb/>
                tur ex ꝓportione ſexquialtera et ſexquitertia que
                  <lb/>
                mediant inter ſua extrema: illa vero que eſt duoꝝ
                  <lb/>
                ad vnum ex nulla ſexquialtera aut ſexquitertia cõ­
                  <lb/>
                ponitur: quoniam nullus numerus mediat inter
                  <lb/>
                extrema illius. </s>
                <s xml:id="N14476" xml:space="preserve">Nec valet dicere /  quamius nõ me­
                  <lb/>
                diat numerus mediat tamen vnitas cum fractio-
                  <lb/>
                ne aliqua: et illud ſufficit: quoniam vnitatis cum
                  <lb/>
                dimidio ad vnitatem eſt proportio ſexquialtera:
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N14480" xml:space="preserve">Quoniaꝫ iam tunc haberem /  alicuius ꝓportio-
                  <lb/>
                nis ſexquialtere vnitas eſt alterum extremum / qḋ
                  <lb/>
                ipſe negare videtur. </s>
                <s xml:id="N14487" xml:space="preserve">Et etiam habito illo: iam de-
                  <lb/>
                ſtruitur totus modus procedendi et ꝓbandi illas
                  <lb/>
                concluſiones et etiam quintã. </s>
                <s xml:id="N1448E" xml:space="preserve">Fundatur enim pro­
                  <lb/>
                batio illius quinte concluſionis in hoc:  īter nu­
                  <lb/>
                lius proportionis ſuperparticularis primos nu-
                  <lb/>
                meros reperitur aliqua ꝓportio rationalis que
                  <lb/>
                ſit pars eius. </s>
                <s xml:id="N14499" xml:space="preserve">Modo illud eſt falſum vtendo fra-
                  <lb/>
                ctione vnitatis: inter .5. eī et .6. mediant .5. cū dimi­
                  <lb/>
                dio. </s>
                <s xml:id="N144A0" xml:space="preserve">Item eſto /  inter primos numeros ꝓportio-
                  <lb/>
                nis ſuperparticularis non mediat aliquis nume­
                  <lb/>
                rus mediat tamen inter non primos: et diceret ꝓ-
                  <lb/>
                teruus /  proportio ſuperparticularis inter non
                  <lb/>
                primos numeros componitur ex aliquot rationa­
                  <lb/>
                libus quibus eſt commenſurabilis: et tamen ipſa
                  <lb/>
                proportio inter primos numeros conſtituta non
                  <lb/>
                componitur ex talibus. </s>
                <s xml:id="N144B1" xml:space="preserve">Nec valet dicere /  non eſt
                  <lb/>
                imaginabile /  aliqua duo ſint equalia: et tamen
                  <lb/>
                aliquid ſit pars aliquota vnius et nullum tantuꝫ
                  <lb/>
                ſit pars aliquota alterius. </s>
                <s xml:id="N144BA" xml:space="preserve">quoniam diceret ꝓter­
                  <lb/>
                uus illud non eſſe imaginabile in quantitatibus
                  <lb/>
                continuis: ſed bene eſſe imaginabile in ꝓportioni­
                  <lb/>
                bus quoniam impoſſibile eſt dare duas quantita­
                  <lb/>
                tes cõtinuas equales: et  aliquid ſit pars vnius
                  <lb/>
                ſiue aliquota ſiue non. </s>
                <s xml:id="N144C7" xml:space="preserve">et  nullum tantuꝫ ſit pars
                  <cb chead="Capitulum ſextum"/>
                alterius: et tamen illud datur in proportionibus
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N144CE" xml:space="preserve">Duarum enim intelligentiarum ad vnam intelli-
                  <lb/>
                gentiam eſt proportio dupla que non componi-
                  <lb/>
                tur ex ſexquialtera et ſexquitertia nec cum fractio­
                  <lb/>
                ne nec ſine. </s>
                <s xml:id="N144D7" xml:space="preserve">et tamen proportio dupla ei equalis .4.
                  <lb/>
                ad duo componitur ex ſexquialtera et ſexquiter-
                  <lb/>
                tia / vt patet.
                  <note position="right" xlink:href="note-0044-01a" xlink:label="note-0044-01" xml:id="N1450E" xml:space="preserve">Aduerte</note>
                </s>
                <s xml:id="N144E3" xml:space="preserve">¶ Hic tamen tu aduerte /  hee conclu­
                  <lb/>
                ſiones cum demonſtrationibus ſuis dependēt ex
                  <lb/>
                octaua propoſitione octaui elementorum euclidis
                  <lb/>
                que dependet ex .35. ſeptimi, et .14. et .18. et .21. ſepti­
                  <lb/>
                mi et tertia octaui. </s>
                <s xml:id="N144EE" xml:space="preserve">Et ideo difficilis eſt demonſtra­
                  <lb/>
                tio harum concluſionum: quia ex multis depēdēt
                  <lb/>
                  <note position="right" xlink:href="note-0044-02a" xlink:label="note-0044-02" xml:id="N14514" xml:space="preserve">eu. 8. ele.</note>
                </s>
                <s xml:id="N144FA" xml:space="preserve">Dicit tamen euclides in propoſitione allegata 
                  <lb/>
                ſi inter aliquos numeros non primos alicuius ꝓ­
                  <lb/>
                portionis reperiuntur aliqui numeri cõtinuo pro­
                  <lb/>
                portionabiles: totidē inter primos numeros eiuſ­
                  <lb/>
                dem proportionis reperiuntur. </s>
                <s xml:id="N14505" xml:space="preserve">Et ideo tu ipſe ef-
                  <lb/>
                ficatiores demonſtrationes inquire.</s>
              </p>
              <p xml:id="N1451A">
                <s xml:id="N1451B" xml:space="preserve">Octaua concluſio. </s>
                <s xml:id="N1451E" xml:space="preserve">Si fuerint tres
                  <lb/>
                termini continuo proportionabiles geometri-
                  <lb/>
                ce erit proportio extremi ad extremum dupla ad
                  <lb/>
                vtrã intermediam. </s>
                <s xml:id="N14527" xml:space="preserve">et ſi fuerint .4. tripla, ſi .5. q̈-
                  <lb/>
                drupla: et ſic in infinitum. </s>
                <s xml:id="N1452C" xml:space="preserve">ſemper vno minus. </s>
                <s xml:id="N1452F" xml:space="preserve">hoc
                  <lb/>
                eſt ſi fuerint decem termini non erit ꝓportio decu­
                  <lb/>
                pla extremi ad extremum: ſed noncupla. </s>
                <s xml:id="N14536" xml:space="preserve">Proba-
                  <lb/>
                tur: quoniam ſi ſunt tres termini continuo ꝓpor-
                  <lb/>
                tionabiles: reperientur ibi due ꝓportiones equa­
                  <lb/>
                les ex quibus adequate componitur ꝓportio ex-
                  <lb/>
                tremi ad extremum: et ſi quatuor tres. </s>
                <s xml:id="N14541" xml:space="preserve">et ſi quin
                  <lb/>
                quatuor / et ſic conſequenter. </s>
                <s xml:id="N14546" xml:space="preserve">Modo omne compo-
                  <lb/>
                ſitum ex duobus equalibus adequate eſt duplum
                  <lb/>
                ad quodlibet illorum, et ex tribus tripluꝫ, et ſic cõ­
                  <lb/>
                ſequenter / vt patet ex quinta ſuppoſitione quarti
                  <lb/>
                capitis huius partis: igitur cõcluſio vera:
                  <note position="right" xlink:href="note-0044-03a" xlink:label="note-0044-03" xml:id="N14569">
                    <s xml:id="N1456D" xml:space="preserve">eu. 5. ele.
                      <lb/>
                    </s>
                    <s xml:id="N14571" xml:space="preserve">ior. 2. ele.
                      <lb/>
                    </s>
                    <s xml:id="N14575" xml:space="preserve">Ne hoc
                      <lb/>
                    p̄tereas.</s>
                  </note>
                </s>
                <s xml:id="N14556" xml:space="preserve">¶ Et hec
                  <lb/>
                eſt decima diffinitio quinti elementorum euclidis
                  <lb/>
                et quinta diffinitio ſecundi elementorum iordani
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N1455E" xml:space="preserve">¶ Et aduerte /  quotienſcun allego euclidē: ſem­
                  <lb/>
                per vtor noua traductione. Bartholomei3 am-
                  <lb/>
                berti.</s>
              </p>
              <p xml:id="N1457A">
                <s xml:id="N1457B" xml:space="preserve">Nona concluſio </s>
                <s xml:id="N1457E" xml:space="preserve">Nulla proportio ra­
                  <lb/>
                tionalis habet ſubduplam rationalem. </s>
                <s xml:id="N14583" xml:space="preserve">niſi habe­
                  <lb/>
                at numerū mediū ꝓportionabilem inter ſua extre­
                  <lb/>
                ma: et ſi non habet talem numerum non habet ſub­
                  <lb/>
                quadruplam proportionem rationalem, nec ſub­
                  <lb/>
                octuplam: nec ſubſexdecuplam: et ſic in infinitum
                  <lb/>
                procedendo per numeros pariter. </s>
                <s xml:id="N14590" xml:space="preserve">Proba­
                  <lb/>
                tur prima pars huius concluſionis: quia ſi nõ de-
                  <lb/>
                tur oppoſitum videlicet /  aliqua proportio ha-
                  <lb/>
                beat ſubduplam rationaleꝫ que non habet nume­
                  <lb/>
                rum medium ꝓportionabilem inter ſua extrema:
                  <lb/>
                et ſit illa a. / et arguo ſic / a. proportio habet ꝓpor-
                  <lb/>
                tionem ſubduplam rationalem que ſit f. gratia ex­
                  <lb/>
                empli: igitur a. proportio componitur ex duplici
                  <lb/>
                f: adequate et per conſequēs vna illaruꝫ f. erit ma­
                  <lb/>
                ioris extremi ipſius a. ad aliquem numerum inter­
                  <lb/>
                medium: et altera eiuſdem numeri intermedii ad
                  <lb/>
                aliud extremum minus eiuſdem a. ꝓportionis: et
                  <lb/>
                per conſequens ille numerus intermedius erit me­
                  <lb/>
                dio loco proportionabilis / vt patet ex diffinitiõe
                  <lb/>
                numeri medio loco proportionabilis / quod eſt op­
                  <lb/>
                poſitum dati. </s>
                <s xml:id="N145B1" xml:space="preserve">Iam probatur ſecunda pars: quo-
                  <lb/>
                niam ſi inter terminos date ꝓportionis rationa­
                  <lb/>
                lis non fuerit numerus qui ſit medium proportio­
                  <lb/>
                nale: iam ibi non reperiuntur quin numeri cõti-
                  <lb/>
                nuo proportionabiles geometrice: et ſi non ſunt
                  <lb/>
                ibi quin numeri cõtinuo proportionabiles geo­
                  <lb/>
                metrice: iam extremi ad extremum non erit ꝓpor-
                  <lb/>
                tio quadrupla ad aliquam proportionem ratio- </s>
              </p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>